[relacja online] Konferencja "Układy zbiorowe - drogą do społecznej gospodarki rynkowej"
Bardzo dziękuję za przyjęcie zaproszenia na tę debatę. Chcemy w niej odpowiedzieć na pytanie, w jakim miejscu jesteśmy jesli chodzi o partycypacje pracowniczą, w jakim miejscu jeśli chodzi o napisanie nowego kodeksu pracy. Szanowni Państwo, podczas sierpniowej konferencji w sali BHP, podczas której debatowaliśmy nad zmianami w Konstytucji, wszyscy prelegenci mówili, że tak piękny artykuł 20 Konstytucji, który mówi o społecznej gospodarce rynkowej, opartej na wolności działalności gospodarczej, na własności prywatnej, na dialogu partnerów społecznych, jest podstawą naszej gospodarki. Wszyscy uznali, że ten przepis jest martwy. Ta partycypacja pracownicza i równowaga między gospodarką społęczną, a rynkową, jest u nas zaburzona.
Dlatego hasło dzisiejszej konferencji to "Układy zbiorowe drogą do społecznej gospodarki rynkowej". Uważamy, że niewystarczającą partycypacją jest kodeks pracy. To jedynie minimum przyzwoitości w cywilizowanym kraju. To układy branżowe, ponadnarodowe są podstawową większej partycypacji pracowniczej.
Niestety z przykrością trzeba powiedzieć, że w Polsce układów zbiorowych praktycznie nie ma. Branżowe, ponad zakładowe praktycznie nie istnieją.
Dziś mamy do czynienia z sytuacją, w której na nowo musimy przekonywać pracodawców, że układy zbiorowe są potrzebne i pracownikom i pracodawcom.
Stąd dzisiaj grono osób zaproszonych nieprzypadkowo. Reprezentujecie Państwo spółki skarbu państwa, z których powinien płynąć pozytywny przykład. To dla nas bardzo ważne.
Słyszymy ze strony polityków, jak pan premier Morawiecki mówi o Konstytucji dla biznesu, premier Gowin o Konstytucji dla nauki, a my mówimy o Konstytucji dla pracowników.
Układy zbiorowe to droga w kierunku cywilizowanym, a nie archaizm. Podpisanie układu zbiorowego to nie porażka, a sukces pracodawcy i pracownika.
- mówił przewodniczący NSZZ Solidarność Piotr Duda.
Dla mnie znaczek Solidarności to jedna z największych moich świętości. To dla mnie wyznacznik, latarnia morska, wzdłuż której kształtowało się moje życie publiczne, polityczne. Kiedy Polska odzyskiwała niepodległość, daliśmy temu wyraz poprzez zaangażowanie się w coś, o czym wtedy w Polsce nie bardzo ktoś słyszał. Mianowicie o prawach własności pracowniczej. Z Krzysztofem Ludwiniakiem próbowaliśmy promować to w Polsce. Jednak model gospodarczy, który się rozwinął, był oparty o neoliberalizm, gdzie związki zawodowe były niepotrzebne. Jeśli przedsiębiorcy narzekają na związki zawodowe, odpowiadam: dopiero kiedy ich brakuje, widać jak jest źle.
Społeczna gospodarka rynkowa to gospodarka oparta o paradygmat Solidarności. My dzisiaj, nasz rząd, realizuje dziedzictwo Solidarności. Oprócz tematu pracy jest temat społeczny, zabezpieczenia bytu ludzkiego. Praca jest podstawą bytu człowieka, wyznacza całokształt zachowań. W taki sposób ja patrzę na zakładowe układy zbiorowe, które podniosą standard życia społecznego i gospodarczego. Nie ma dwóch odrębnych bytów - społeczeństwo i gospodarka. Jedziemy na jednym wózku, to jest połączone.
Uważam, że w tyglu różnych dyskusji uciera się pogląd o tym, w jaki sposób stosunki pracy powinny być ukształtowany.
Opowiem taki dowcip, anegdotkę. Przychodzi Piotr Duda do siedziby Volkswagena. Szef koncernu mówi do niego: nie potrzebujemy związków zawodowych, tu prawie nie ma pracowników, zobacz - wszystko wykonują roboty. Ale szef związkowców odpowiada: ciekawe kto będzie te samochody kupował, bo na pewno nie te roboty.
Bądźmy w dialogu, w trudnym dialogu, rozmawiajmy. Nie możemy chować głowy w piasek i udawać, że relacje pomiędzy pracą, a pracownikiem są takie same jak 20, 50 czy 100 lat temu. Dzisiaj definicja pracownika jest zupełnie inna niż choćby 10 lat temu.
Świat poszedł z postępem technologicznym, dobrobyt nigdy nie był taki jak dziś. To jest wielkie wyzwanie. Artykuł 20 nie jest bardzo żywy, zgadzam się z przewodniczącym Dudą. Po stronie pracodawców i związkowców jest odpowiedzialność, żeby pracowników też było stać na kupowanie samochodów z tej krótkiej opowiastki.
Jak ktoś ma pracę, jest w innej rzeczywistości niż ten kto nie ma pracy. Czasem ten bezrobotny jest w trudnym położeniu, bo o niego nikt się nie upomina. Związki nie upominają się o bezrobotnych, lecz o pracowników. Gospodarka to skomplikowany mechanizm, bo przyjezdny czasem tworzy miejsce pracy, a nie je zabiera. Jak nie przyjedzie i nie będzie pracował, miejsca pracy się wyniosą z Polski. Powiem Państwu, nie było naszego przemysłu owoców, eksportu jabłek, gdyby nie pracownicy ze wschodu. Proszę o tym pamiętać.
Gospodarka to nie jest prosty mechanizm. Spójrzmy na to z różnych perspektyw: pracownika, pracodawcy, bezrobotnego. Na wzajemnym dialogu wszyscy skorzystamy
- powiedział premier Mateusz Morawiecki.
Dla mnie to zaszczyt, że możemy wziąć udział w tej debacie. Dziękuję Solidarności za to spotkanie. Wpisuje się ono w dialog o nowej Konstytucji, który rozpoczęliśmy w Sali BHP.
Mówimy o nowej umowie społecznej. W układach zbiorowych nie ma przegranych, to efekt porozumienia. To porozumienie ogólnospołeczne.
Jestem przekonany, że układy zbiorowe powinny być wspierane. Porozumienie to sukces, który umożliwia zrealizowanie wszelkich zadań, które wyznacza sobie przedsiębiorstwo.
Jednym ze sposobów na równomierny podział dóbr są układy zbiorowe. Prymat wolnego rynku, co do którego nikt nie dyskutuje, musi jednak być związany z pewną refleksą o sprawach ogólnospołecznych.
Dla Pana Prezydenta nie ulega wątpliwości, że dialog społeczny powinien być podstawą naszego funkcjonowania. Powinien dotyczyć największych spraw pracowniczych. Prezydent chce, abyśmy pozostawali w dialogu. Cieszę się i dziękuję Solidarności za włączenie się do rozmowy.
- mówił minister w Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha.
To spotkanie ma szanse otworzyć szerszy dialog. Zdarzyło mi się w moim życiu siedzieć po obu stronach stołu. Siedziałem po stronie związkowej i pracodawców, byłem także wielokrotnie mediatorem. Dziś jesteśmy blisko 25-tej rocznicy ogólnopolskiego strajku kolejarzy. To państwo było pracodawcą wtedy. Zostałem wtedy jako poseł opozycji poproszony o poprowadzenie mediacji, bo sytuacja była trudna.
Dokument ani prawo nie zastąpią realnych wniosków o aktualnej sytuacji.
Patrząc na wszelkie uwarunkowania, musimy zdefniować przedsiębiorstwo w ramach oczekiwań, czy nawet przyszłych poprawek do Konstytucji. Jednak ponadwłasnościowo. Żeby nie miało znaczenia, czy jest to własność państwowa, czy prywatna. Wymóg prawny i jego egzekucja powinna być podobna. Bo dziś jesteśmy w takiej sytuacji, że tam, gdzie państwo ma znaczący udział własności, tam jest lepiej egzekwowane prawo pracownicze, tam pracownik jest traktowany bardziej partnersko. W prywatnych zakładach dzieje się często gorzej. I to wszystko dzieje się w świetle prawa. Więc musimy na to popatrzeć bardziej globalnie
- mówił Minister Energii Krzysztof Tchórzewski.
Art. 20 Konstytucji RP brzmi:
„Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej”.
W powszechnej ocenie z art. 20. realizowany jest tylko część dot. wolności działalności gospodarczej, natomiast zapis dot. części społecznej opartej na dialogu jest zapisem de facto martwym. Czy drogą do jego „ożywienia” mogą być układy zbiorowe pracy?
Konferencja składa się z dwóch części: wystąpień i panelu eksperckiego.
W pierwszej od godz. 10.00 do godz. 11.30 wystąpią:
- Przewodniczący NSZZ „Solidarność” Piotr Duda
- Wicepremier, Minister Rozwoju i Finansów Mateusz Morawiecki
- Minister w Kancelarii Prezydenta RP Paweł Mucha
- Minister Energii Krzysztof Tchórzewski
- Sekretarz Generalny Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych Luca Visentini
W panelu dyskusyjnym od godz. 12.00 do godz. 13.30 udział wezmą:
- Ekspert KK NSZZ „Solidarność” Sławomir Adamczyk – moderator
- Wiceminister Energii Grzegorz Tobiszowski
- Przewodniczący ZR Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ „Solidarność” Dominik Kolorz
- Prezes Zarządu Volkswagen Poznań Samochody Użytkowe Jens Ocksen
- Członek Komitetu Wykonawczego Industrial Europe Bruno Vannoni
- Prezes Zarządu Lotos Oil Krzysztof Nowicki
- Przewodniczący Sekretariatu Metalowców NSZZ „Solidarność” Bogdan Szozda
Po konferencji będzie miała miejsce debata publicystów z udziałem redaktorów Rafała Wosia [Polityka], Łukasza Guzy [Dziennik Gazeta Prawna], Artura Kiełbasińskiego [Radio Gdańsk], Krzysztofa Świątka [TVP Indo, PR24] i Macieja Chudkiewicza z-cy redaktora naczelnego Tygodnika Solidarność.