Emerytura na start
Dla wielu dwudziesto- i trzydziestolatków emerytura wydaje się czymś odległym. Tymczasem pracujemy „zaledwie” ok. 32 lat. To powoduje, że o emeryturze należy zacząć myśleć, już rozpoczynając pracę.
/ fotolia
Dane Eurostatu wskazują, że Polacy pracują „zaledwie” ok. 32 lat i raczej nie będą pracować w przyszłości dłużej. Jednocześnie wydłuża się średnia długość życia. Co za tym idzie, czas na emeryturze wypełni obecnym 20- i 30-latkom znaczący okres życia. A mimo to, nie myślą oni w większości o emeryturach, co pokazują badania.
W 2016 roku magistrantka Aleksandra Gozdecka przeprowadziła badania jakościowe dotyczące postrzegania emerytur przez jej rówieśników (osoby w wieku 20-30 lat). Badaczka wysnuła tezę, że o poziomie zainteresowania respondentów emeryturą świadczy znajomość zasad aktualnie obowiązującego systemu emerytalnego. Tylko 9 ankietowanych ze 107 zadeklarowało, że posiada aktualne informacje. 14 osób wskazało, że „nie orientują się” w systemie, bo za często się zmienia. Przeszło połowa badanych (54 proc.) uznała, że zagadnienie to będzie warte rozważenia dopiero w odległej przyszłości lub... nigdy. Jednocześnie młodzi deklarowali, że zamierzają możliwie szybko przejść na emeryturę, aby poleniuchować. Kilkunastu respondentów stwierdziło, że nie dożyją wieku emerytalnego.
Podobne wyniki uzyskali Janusz Czapiński i Marek Góra. W maju 2016 r. przedstawili raport oparty na badaniach ilościowych pod tytułem „Świadomość emerytalna Polaków”. Stwierdzają w nim m.in.: „Myślenie o starości nie jest naturalnym odruchem ludzi, szczególnie, gdy mają do niej jeszcze kilka dziesięcioleci. Nie może więc dziwić nikłe zainteresowanie starością ze strony ludzi młodych, którzy nawet nie bardzo mogą sobie wyobrazić siebie jako starców”.
O emeryturze trzeba pomyśleć już dziś
Ale o emeryturze należy myśleć, już rozpoczynając pracę. Tak uważa wielu ekonomistów. Niektórzy wskazują nawet, że dobrze jest zacząć myśleć jeszcze wcześniej. – Zalecałbym, aby już młodzież uczyć o tym, jakie mają możliwości wyboru systemu emerytalnego. Podczas podejmowania pracy obywatel musi już zdecydować, do jakiego systemu emerytalnego chce należeć – mówi znawca systemów emerytalnych Jan Koziar. Ekonomiści podkreślają też, że pracujemy 32 lata i jest to minimalny okres, aby uzbierać odpowiednie środki na emeryturę.
Czterech na jednego
System emerytalny obsługiwany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest tak skonstruowany, że dzisiaj pracujący finansują świadczenia dla obecnych emerytów. Nasze dzieci zaś będą łożyć na nasze świadczenia. – Obecnie 4 osoby pracują na jednego emeryta, a za 20 lat będzie to stosunek 1 do 1. To spowoduje, że przyszłe emerytury będą niskie i Polacy powinni w inny sposób gromadzić kapitał, aby podnieść poziom życia na emeryturze – mówi „TS” Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju. Emerytury z ZUS mają stanowić ok. 30-40 proc. średniego wynagrodzenia.
Sekret procentu składanego
Odkładanie decyzji o rozpoczęciu oszczędzania na emeryturę spowoduje, że będzie trzeba odkładać na nią znacznie więcej, aby zgromadzić podobną ilość kapitału. Załóżmy, że chcemy przed rozpoczęciem emerytury odłożyć na nią kapitał w wysokości 330 tys., przy założeniu, że pieniądze będą pracować w tempie 4 proc. rocznie. Jeśli oszczędzanie rozpoczniemy w wieku trzydziestu lat, to co miesiąc na przyszłą emeryturę powinniśmy przeznaczyć 330 złotych. Jeśli gromadzenie kapitału rozpoczniemy 10 lat później, będziemy musieli odkładać co miesiąc już 630 złotych. Dlaczego? Sekretem jest tzw. procent składany, czyli sposób oprocentowania wkładu pieniężnego, polegający na tym, że odsetki z pierwszego okresu oszczędzania wliczają się do wkładu w kolejnym okresie i zaczynają pracować. Analogicznie dzieje się w kolejnych okresach.
Nie stać mnie na oszczędzanie na emeryturę
Wokół emerytur Polaków narosło wiele mitów. Największe z nich wydają się dwa: „nie mam pieniędzy, aby odkładać na emeryturę” oraz „wieku emerytalnego nie dożyję”.
Sześciu na dziesięciu Polaków w wieku 25-45 lat deklaruje (badanie TNS z 2016 r.), że ich zarobki są niewystarczające, aby oszczędzać na emeryturę, a ponad jedna trzecia widzi inne, bieżące cele oszczędzania. Co za tym idzie, niemal 9 na 10 Polaków w wieku 25-45 lat deklaruje, że nie odkłada dodatkowych pieniędzy na swoją emeryturę. Dane te można zderzyć z rzeczywistymi możliwościami oszczędzania. Analizując dane GUS, dziennikarz i bloger ekonomiczny Maciej Samcik stwierdził, że przeciętna polska rodzina, nawet jeśli ma długi, powinna móc oszczędzać 220 zł miesięcznie. Pracownicy zaś i przedsiębiorcy mogą miesięcznie oszczędzać 500-700 zł. Autor nie podzielił Polaków na grupy wiekowe. Na to, że posiadamy oszczędności, wskazują również badania NBP. W 2016 roku aktywa finansowe posiadało 90,8 proc. gospodarstw domowych. Najbardziej popularną formą gromadzenia środków finansowych były depozyty bankowe. Posiadało je 84,9 proc. gospodarstw domowych. Przeciętna wartość zakumulowanych w tej formie aktywów była stosunkowo niewielka. Wynosiła średnio 12 tys. zł.
W badaniach Aleksandry Gozdeckiej część osób argumentowała, że nie myśli o oszczędzaniu na emeryturę, bo jej nie dożyje. Gozdecka prowadziła badania poprzez wywiady częściowo ustrukturyzowane, z konkretnymi osobami. I oczywiście trudno jest przewidzieć, co się z tymi właśnie osobami stanie. Nauki społeczne niewiele mają do powiedzenia o jednostce. Jednak badania pokazują, że statystyczny Polak nie tylko dożyje emerytury, ale jeszcze wypełni ona znaczny okres jego życia. Według wyliczeń GUS mężczyźni żyją dziś w Polsce średnio 73,9 lat, natomiast kobiety 81,9 lat. Przyszłe pokolenia żyć będą dłużej. Badania Imperial Collage London i World Health Organization wskazują, że Polacy, którzy urodzą się za 12 lat, będą żyli o 4-5 lat.
Andrzej Berezowski
Wczytuję ocenę...
