"My Naród Polski" - "S" jako punkt wyjścia do debaty o nowej Konstytucji proponuje swój projekt z 1994 r.

– Obywatelski projekt konstytucji, który powstał pod kierunkiem naszego przewodniczącego Mariana Krzaklewskiego, do dobry punkt wyjścia do dyskusji o zmianach - mówił Tysol.pl Przewodniczący Piotr Duda zapowiadając debatę konstytucyjną, która odbędzie się 25 sierpnia w Sali BHP Stoczni Gdańskiej z udziałem Prezydenta RP Andrzeja Dudy - Obecną [Konstytucję] napisały elity dla elit. Mętną, nieprecyzyjną, pozwalającą na wiele, często sprzecznych interpretacji. Nasz dokument napisali obywatele dla obywateli. Dlatego czas do niego wrócić - mówił Przewodniczący NSZZ "Solidarność". Publikujemy pełny tekst projektu z 1994 roku
 "My Naród Polski" - "S" jako punkt wyjścia do debaty o nowej Konstytucji proponuje swój projekt z 1994 r.
/ godło RP
KONSTYTUCJA
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ



PROJEKT OBYWATELSKI
NSZZ ”SOLIDARNOŚĆ”







Warszawa – Gdańsk, czerwiec 1994 roku

Drodzy Przyjaciele,

Prawie pół roku trwały prace zespołu ekspertów, któremu miałem niewątpliwy zaszczyt przewodniczyć, zwanego Społeczną Komisją Konstytucyjną, nad obywatelskim projektem Konstytucji RP.
Naglący czas, waga sprawy, niesprzyjająca aura polityczna, wszystkie te czynniki powodowały, że zadanie napisania projektu Konstytucji, samo w sobie trudne, wydało się chwilami nie do udźwignięcia.
Ogromnym wysiłkiem, koncentracją dobrej woli i wiary w konieczność przyłożenia ręki do dobrego dzieła powstał projekt Konstytucji, który przedstawiamy obywatelom Rzeczypospolitej. Projekt, który w przekonaniu Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" oraz społecznej Komisji Konstytucyjnej będzie dobrze służył wszystkim obywatelom.
Jesteśmy głęboko przekonani, że przyjęcie tego projektu zapewni każdemu obywatelowi ochronę jego praw, życia, godności jego dążeń i rozwoju.
Bez zaangażowania członków Społecznej Komisji Konstytucyjnej, bez szerokiego zaplecza środowisk w jakich działają, dzieło, które wykonali byłoby niemożliwe.
Dlatego pragnę złożyć wyrazy najserdeczniejszego podziękowania i uznania wszystkim członkom Społecznej Komisji Konstytucyjnej, Sekretariatowi Ugrupowań Centroprawicowych, środowiskom niepodległościowym, a także Kolegom Związkowcom. Sądzę, że najlepszą dla Nich nagrodą będzie przyjęcie przez naród ich projektu, jako fundamentu Rzeczypospolitej.
Wyrażam nadzieję, że każdy członek NSZZ "Solidarność" uczyni wszystko, aby treść projektu upowszechnić i zyskać mu zwolenników, że potraktuje to zadanie jako swój obywatelski obowiązek.
Zachęcam do aktywnego włączenia się do naszej wspólnej akcji wszystkich, którym bliskie są wartości takie jak niepodległość, prawda, rodzina, tradycyjne już w naszym narodzie wartości chrześcijańskie, prawa człowieka i prawa pracownika.
Dziękując Autorom projektu i wszystkim ich Współpracownikom życzę im pomyślności w życiu rodzinnym i sukcesów w działalności publicznej.

Szczęść Boże

Marian Krzaklewski
Przewodniczący 
Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
Przewodniczący
Społecznej Komisji Konstytucyjnej
Gdańsk, w czerwcu 1994 roku.


PREAMBUŁA

My, Naród Polski
-    pomni

naszych ponad tysiącletnich dziejów związanych 
z dziedzictwem wiary i kultury chrześcijańskiej, tradycji 
I Rzeczypospolitej i chlubnej Konstytucji 3 Maja,

męstwa, honoru i wytrwałości pokoleń Polaków walczących o wolność Ojczyzny,

dokonań II Rzeczypospolitej w utrwalaniu niepodległego bytu Narodu oraz jej obu Konstytucji,

znaczenia walki Narodu z obu najeźdźcami podczas 
II wojny światowej, w tym roli legalnych Władz Rzeczypospolitej zagranicą i polskiego państwa podziemnego,

patriotycznego oporu przeciw obcej dominacji w latach 1944 - 1989 i pokojowego zrywu "Solidarności",

-    nawiązując do ciągłości politycznej i prawnej niepodległej Rzeczypospolitej,

-    pragnąc zbudowania Polski silnej mądrością,  pracą 
i patriotyzmem swoich obywateli, pod opieką praw przez nich tworzonych, a mających oparcie w prawie naturalnym,

niniejszą Konstytucję dla III Rzeczypospolitej uroczyście, 
w Imię Boga, stanowimy i uchwalamy.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

I. ZASADY NACZELNE

Artykuł 1.
Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą, demokratycznym państwem prawa i wspólnym dobrem obywateli, które ma być przekazywane w spadku dziejowym z pokolenia na pokolenie.

Artykuł 2.
Rzeczpospolita zapewnia i gwarantuje prawa człowieka oraz ich nienaruszalność, strzeże niepodległości i całości swego terytorium, dziedzictwa kultury i języka Narodu oraz zapewnia ochronę i rozwój środowiska.

Artykuł 3.
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej należy do Narodu.
2. Naród sprawuje ją przez swych przedstawicieli wybieranych do Sejmu i Senatu, powołanego 
w powszechnym głosowaniu Prezydenta Rzeczypospolitej, odpowiedzialny przed Sejmem Rząd oraz niezawisłe sądy.
3. Sprawowanie władzy następuje także poprzez wyrażenie woli w referendum oraz obywatelską inicjatywę ustawodawczą.

Artykuł 4.
1. Samorząd terytorialny jest elementem ustroju państwa. Rzeczpospolita gwarantuje udział samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy.
2. Rzeczpospolita gwarantuje swobodę działalności innych form samorządności.

Artykuł 5.
Konstytucja jest najwyższym źródłem stanowionego prawa w Rzeczypospolitej. Władza 
w państwie jest sprawowana wyłącznie na zasadach i w granicach prawa.

Artykuł 6.
1. Państwo gwarantuje autonomię i niezależność kościołów oraz związków wyznaniowych uznanych przez prawo.
2. Wzajemne relacje między państwem a Kościołem katolickim określa umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską. Sytuację prawną innych kościołów i związków wyznaniowych ustalają ustawy uchwalane po porozumieniu z ich przedstawicielami.
3. Państwo współdziała z Kościołem katolickim oraz innymi kościołami i związkami wyznaniowymi dla osiągnięcia dobra wspólnego.

Artykuł 7.
Praca jest podstawą rozwoju państwa. Rzeczpospolita chroni prawo do pracy, własności 
i dziedziczenia. Gospodarka państwa jest gospodarką rynkową, którą określają: wolność gospodarcza, solidarność i dialog partnerów społecznych, partycypacja pracowników 
w zarządzaniu zakładem pracy i samodzielność ekonomiczna rodzin.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

II. PRAWA CZŁOWIEKA ORAZ PRAWA, WOLNOŚCI I OBOWIĄZKI OBYWATELSKIE

Artykuł 8.
1. Godność człowieka jest nienaruszalna.
2. Rzeczpospolita Polska gwarantuje ochronę będących podstawą życia społecznego niezbywalnych i nienaruszalnych praw człowieka oraz jego podstawowych wolności, zarówno jako jednostki jak i uczestnika wspólnot.
3. Korzystanie z przysługujących praw i wolności nie może naruszać praw i wolności innych ludzi oraz powinno mieć na względzie dobro wspólne.

Artykuł 9.
1. Podstawowym prawem osoby ludzkiej, gwarantowanym przez Rzeczpospolitą Polską, jest prawo do życia. Życie człowieka podlega szczególnej ochronie od poczęcia do naturalnej śmierci.
2. Nikt nie może być poddany torturom albo okrutnemu bądź poniżającemu traktowaniu lub karaniu.
3. Nikt nie może być poddany eksperymentom lekarskim lub naukowym bez uprzednio dobrowolnie przez siebie wyrażonej zgody.

Artykuł 10.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia prawną ochronę wolności osobistej.
2. Nikt nie może być pozbawiony wolności osobistej w wyniku aresztowania lub skazania inaczej jak tylko na zasadach i w trybie określonym ustawą, na podstawie orzeczenia władzy sądowniczej.
3. Pozbawienie wolności w wyniku zatrzymania policyjnego może nastąpić na czas nie przekraczający 48 godzin i podlega kontroli sądowej.
4. Każdą osobę zatrzymaną lub tymczasowo aresztowaną należy natychmiast poinformować 
o przyczynach zastosowania tego środka i o przysługujących jej prawach.
5. Każdy pozbawiony wolności ma prawo do niezwłocznego porozumienia się z adwokatem 
i powiadomienia wskazanej przez siebie osoby o fakcie pozbawienia wolności.
6. Każdy, kto został bezprawnie pozbawiony wolności, ma prawo do dochodzenia na drodze sądowej odpowiedniego odszkodowania.

Artykuł 11.
1. Każdy ma prawo do ochrony prawnej swego życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia.
2. Obywatel ma prawo dostępu do informacji zebranych o jego osobie przez urzędy i instytucje oraz do żądania sprostowania danych nieprawdziwych lub nieścisłych. Prawo to może ulec ograniczeniu w drodze ustawy ze względu na toczące się postępowanie karne lub ważny interes państwa.

Artykuł 12.
1. Mieszkanie, tajemnica korespondencji i informacji przekazywanych wszelkimi środkami są nienaruszalne. Ograniczenia tych wolności ze względu na bezpieczeństwo państwa lub ściganie sprawców przestępstw określa ustawa.
2. Naruszenie mieszkania może nastąpić także w celu zapobieżenia skutkom katastrof lub klęsk żywiołowych.
Artykuł 13.
1. Rzeczpospolita Polska uznaje prawo własności i dziedziczenia oraz gwarantuje ich prawną ochronę.
2. Korzystanie z własności nie może naruszać praw innych osób.
3. Nikt nie może być wywłaszczony bądź ograniczony w korzystaniu z własności, chyba że wymaga tego dobro wspólne, na warunkach i w trybie przewidzianym ustawą za sprawiedliwym odszkodowaniem.

Artykuł 14.
1. Rodzina i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną państwa.
2. Państwo w swej polityce społecznej i gospodarczej, w tym podatkowej uwzględnia interes rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej mają prawo do szczególnej pomocy ze strony państwa.
3. Rzeczpospolita gwarantuje prawa rodziny a w szczególności prawa rodziców do wychowania 
i nauczania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami. Pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić tylko na podstawie orzeczenia sądowego.
4. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy państwa, której zakres określa ustawa.
5. Państwo gwarantuje ochronę praw dziecka, a w szczególności przed okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Dzieci pozbawione opieki rodzicielskiej mają prawo do opieki 
i pomocy państwa.

Artykuł 15.
Wszyscy obywatele są równi wobec prawa i mają prawo do równego traktowania przez organy państwa. Cudzoziemcy korzystają z tych samych praw, prócz praw wynikających z obywatelstwa polskiego.

Artykuł 16.
Obowiązkiem państwa jest pomoc dla Polaków zamieszkałych za granicą. Szczegóły określa ustawa.

Artykuł 17.
Rzeczpospolita Polska gwarantuje mniejszościom narodowym lub etnicznym prawo do zachowania i rozwoju własnej kultury, języka, obyczajów i tradycji. Zapewnia także prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, religijnych i kulturalnych oraz do udziału 
w podejmowaniu decyzji dotyczących uznania i ochrony ich tożsamości kulturowej.

Artykuł 18.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdej osobie, której prawa i wolności uznane przez Konstytucję zostały naruszone, ochronę sądową.
2. Organy państwa i samorządu terytorialnego są odpowiedzialne cywilnie za naruszenia praw 
i wolności ujętych w Konstytucji, a także za naruszenia norm prawnych wydanych w celu realizacji tych praw i wolności.

Artykuł 19.
1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez bezstronny i niezawisły sąd.
2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić, jeżeli jawność mogłaby obrażać dobre obyczaje, zakłócić spokój publiczny, ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy lub przez wzgląd na ochronę istotnego dobra osobistego.
3. Każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczenia do sądu wyższej instancji.
Artykuł 20.
1. Oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego, dopóki wina nie zostanie mu udowodniona w trybie przewidzianym przez ustawę.
2. Niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania karnego przeciwko tej samej osobie, o ten sam czyn, jeżeli zostało ono prawomocnie zakończone w postępowaniu sądowym. Nie wyklucza to możliwości wznowienia postępowania na zasadach przewidzianych ustawą.

Artykuł 21.
1. Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia.
2. Nie można orzec kary, którą czyn nie był zagrożony w chwili jego popełnienia, chyba że chodzi karę o przewidzianą przez ustawę łagodniejszą dla sprawcy.
3. Przepisy powyższe nie stanowią przeszkody w sądzeniu i karaniu za czyn, który w chwili jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl ogólnych zasad prawa uznawanych przez społeczność międzynarodową.

Artykuł 22.
Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości nie podlegają przedawnieniu. Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw nie ściganych z przyczyn politycznych ulega zawieszeniu do czasu ich ustania.

Artykuł 23.
1. Każdemu, przeciwko komu wszczęto postępowanie karne, przysługuje prawo do obrony 
i prawo do pomocy obrońcy.

2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia przeciwko sobie lub osobom bliskim.

Artykuł 24.
1. Rzeczpospolita gwarantuje wolność sumienia i wyznania, kultu i praktyk religijnych oraz nauczania religii w życiu prywatnym i publicznym.
2. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania religijnego.
3. Państwo zapewnia nauczanie prawnie uznanych religii w szkole publicznej zgodnie z wolą rodziców. Nadzór nad tym nauczaniem sprawuje właściwy kościół lub związek wyznaniowy. Wynikające z tego nadzoru prawa określa umowa ze Stolicą Apostolską oraz ustawy, o których mowa w art. 6 ust.2.
4. Wolność uzewnętrzniania przekonań religijnych może podlegać ustawowym ograniczeniom jedynie ze względu na konieczność ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia i moralności.
5. Nikt nie może podlegać przymusowi ani dyskryminacji z powodu swego światopoglądu lub wyznania.

Artykuł 25.
1. Każdy ma prawo do poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji.
2. Każdy ma prawo do wolności przekazywania i uzewnętrzniania przekonań i poglądów według własnego wyboru.
3. Ograniczenia tych wolności mogą następować jedynie w przypadkach przewidzianych ustawą. Zakazane jest stosowanie cenzury prewencyjnej.

Artykuł 26.
1. Każdy obywatel ma prawo do pełnej informacji o sprawach publicznych, w tym dotyczących działalności władz i osób publicznych, instytucji państwowych i samorządowych. Prawo to może ulegać ograniczeniu jedynie ze względu na podstawowe interesy państwa określone w ustawie.
2. Osoby, które pełnią funkcje publiczne, lub do nich kandydują, podlegają lustracji. Szczegóły określa ustawa.

Artykuł 27.
1. Każdy ma prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Każdy ma prawo do swobodnego opuszczania terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Powyższe prawa mogą podlegać ograniczeniom określonym jedynie przez ustawę.
4. Obywatel polski nie może być pozbawiony prawa wjazdu do Rzeczypospolitej.
5. Obywatel ma prawo do opieki ze strony państwa podczas pobytu za granicą.

Artykuł 28.
1. Cudzoziemiec prześladowany za obronę wolności i praw człowieka lub drastycznie ich pozbawiony może uzyskać azyl w Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Warunki i tryb udzielania azylu określa ustawa.

Artykuł 29.
Ekstradycja może być postanowiona jedynie w celu wykonania traktatu lub ustawy, 
z uwzględnieniem zasady wzajemności. Podstawą ekstradycji nie mogą być przestępstwa polityczne. Obywatele polscy nie podlegają ekstradycji lub wydaleniu z kraju.

Artykuł 30.
1. Dziecko, którego rodzice są obywatelami polskimi, nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa.
2. Obywatel nie może być pozbawiony obywatelstwa wbrew swojej woli.

Artykuł 31.
1. Rzeczpospolita poręcza swoim obywatelom swobodę zbierania się w celach pokojowych, także w miejscach publicznych.
2. Wolność zgromadzeń może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie w ustawie.

Artykuł 32.
1. Rzeczpospolita Polska uznaje i gwarantuje wolność zrzeszania się obywateli. Ustawa określa tryb sądowej rejestracji stowarzyszeń. 
2. Obywatele mogą zrzeszać się w partie polityczne w celu wpływania metodami demokratycznymi na politykę państwa. Ustawa określa zasady zgłaszania i trybu rejestracji partii politycznych.
3. Zakazane jest istnienie partii politycznych i stowarzyszeń o programie totalitarnym w tym nazistowskim i komunistycznym, a także tych których program lub działalność zakłada lub dopuszcza stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa, albo przewiduje utajnienie struktur względnie członkostwa.
4. O sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej orzeka Sąd Najwyższy.

Artykuł 33.
Obywatele mają prawo do obejmowania na równych zasadach funkcji i urzędów publicznych zgodnie z wymogami wskazanymi przez ustawy.

Artykuł 34.
Obywatele mają prawo wnosić indywidualnie lub zbiorowo petycje do wszelkich władz państwowych i samorządowych, a władze te mają obowiązek odpowiadania na nie.

Artykuł 35.
1. Każdy ma prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na równych prawach. Państwo ma prawo do ustawowego ograniczenia tej swobody ze względu na dobro wspólne.
2. Działalność gospodarcza nie może być wykonywana w sposób przynoszący uszczerbek godności i wolności człowieka.

Artykuł 36.
1. Każdy ma prawo do swobodnego wybory zawodu i pracy oraz do godziwego wynagrodzenia.
Realizując to prawo władze publiczne prowadzą aktywną politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego i swobodnie wybieranego zatrudnienia oraz prowadzą i wspierają poradnictwo 
i szkolenie zawodowe.
2. Obywatele pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania mają prawo do pomocy materialnej ze strony państwa. Wszyscy mają prawo do bezpłatnej pomocy ze strony państwa w poszukiwaniu pracy.

Artykuł 37.
1. Państwo zapewnia ochronę stosunku pracy, jego trwałości oraz warunków, w jakich praca się odbywa.
2. Państwo prowadzi politykę popierania równości szans i eliminowania wszelkiej dyskryminacji w zatrudnieniu.
3. Ze szczególnej ochrony w pracy korzystają młodociani, niepełnosprawni i kobiety w ciąży.
4. Stałe zatrudnienie dzieci do lat 15 jest zakazane.

Artykuł 38.
Zakazuje się pracy przymusowej. Obowiązek pracy może być nałożony ustawą tylko 
w przypadkach przewidzianych w prawie międzynarodowym.

Artykuł 39.
Gwarantuje się każdemu pracownikowi prawo do ustawowych dni wolnych od pracy oraz corocznego płatnego urlopu. Maksymalny normatywny tygodniowy wymiar czasu pracy nie może przekraczać 40 godzin.

Artykuł 40.
1. Gwarantuje się każdemu prawo przystępowania do związków zawodowych.
2. Rzeczpospolita Polska gwarantuje wolność tworzenia i działania związków zawodowych.
3. Związki zawodowe mają prawo tworzenia krajowych i międzynarodowych organizacji związkowych i przystępowania do nich.
4. Wolności związkowe mogą podlegać tylko takim ograniczeniom, jakie określa ustawa 
w zakresie dopuszczalnym przez wiążące Polskę normy prawa międzynarodowego.

Artykuł 41.
Gwarantuje się prawo pracodawców do zrzeszania się w krajowych i międzynarodowych organizacjach pracodawców.

Artykuł 42.
1. Celem rozwiązywania sporów zbiorowych związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań oraz zawierania zbiorowych układów pracy i innych porozumień.
2. Tryb prowadzenia sporów oraz zawierania i wykonywania umów zbiorowych określa ustawa.
3. Gwarantuje się prawo do strajku i organizowania akcji protestacyjnej. Prawo to może być ograniczone tylko w drodze ustawy.

Artykuł 43.
Wysokość płacy minimalnej, minimalnego dochodu gwarantowanego oraz normy czasu pracy ustala komisja trójstronna złożona z przedstawicieli pracowników, pracodawców i Rządu. Zasady oraz tryb powoływania komisji trójstronnej określa ustawa.

Artykuł 44.
1. Gwarantuje się prawo do zabezpieczenia społecznego i ochrony zdrowia w szczególności na wypadek choroby, niezdolności do pracy, osiągnięcia wieku emerytalnego, inwalidztwa lub utraty środków do życia z innych przyczyn poprzez ustawowy system obowiązkowych i dobrowolnych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, system zaopatrzenia społecznego oraz pomocy społecznej.
2. Państwo tworzy warunki realizacji praw określonych w ust. 1 oraz popiera różne formy ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
 
Artykuł 45.
1. Każdy ma prawo do nauki. Zakres obowiązkowego kształcenia dzieci i młodzieży określa ustawa.
2. Gwarantuje się bezpłatne kształcenie w szkołach publicznych. Zasady finansowania szkolnictwa publicznego i niepublicznego określa ustawa.
3. Instytucje i osoby prywatne mają prawo zakładania szkół i zakładów wychowawczych na zasadach określonych w ustawie.
4. Gwarantuje się autonomię wyższych uczelni na zasadach określonych w ustawie.

Artykuł 46.
1. Gwarantuje się wolność twórczą. Obejmuje ona zarówno wolność badań naukowych jak 
i poszukiwań intelektualnych i artystycznych. Niedopuszczalne jest wykorzystywanie tej wolności z naruszeniem praw człowieka, bezpieczeństwa państwa lub dobra wspólnego.
2. Każdy ma prawo do swobodnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i dostępu do narodowych dóbr kultury.
3. Każdy autor ma prawo do ochrony swych dóbr materialnych i niematerialnych wynikających 
z twórczości naukowej, literackiej i artystycznej.
4. Państwo ma obowiązek zachowania i ochrony wartości dóbr kultury i dziedzictwa narodowego również poza granicami.

Artykuł 47.
1. Państwo podejmuje działania mające na celu umożliwienie każdemu obywatelowi zaspokojenia jego potrzeb mieszkaniowych.
2. Prawa lokatorów określa ustawa.
Artykuł 48.
Obowiązkiem każdego obywatela jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej, Jej obrona, szanowanie Jej Konstytucji, a także posłuszeństwo Jej prawom.

Artykuł 49.
Obowiązkiem każdego obywatela jest: wysiłkiem własnym wzmóc siłę i powagę państwa, przyczyniać się do dobra wspólnego oraz ponosić ciężary i świadczenia publiczne przewidziane prawem.

Artykuł 50.
1. Obowiązkiem każdego obywatela jest służba wojskowa.
2. Zakres obowiązku służby wojskowej, w tym także zwolnienia z tego obowiązku, określa ustawa.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

III. ŹRÓDŁA PRAWA

Artykuł 51.
1. Konstytucja jest najwyższym stanowionym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Wszystkie akty prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej muszą być zgodne 
z Konstytucją. Przepisy naruszające Konstytucję są uchylane w trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
3. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, poza wyjątkami przez nią określonymi.

Artykuł 52.
1. Źródłami prawa w Rzeczypospolitej Polskiej są:
a)    ustawy ustrojowe, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, dekrety,
b)    rozporządzenia,
c)    zarządzenia.

Artykuł 53.
Prawomocnie zawarte umowy międzynarodowe przyjęte w trybie określonym w Konstytucji, po ich ogłoszeniu stanowią część wewnętrznego porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Artykuł 54.
1. Ustawy ustrojowe regulują:
a)    zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów do Sejmu i Senatu, a także do organów samorządu terytorialnego,
b)    zasady organizowania i przeprowadzania referendum oraz obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej,
c)    zasady organizacji Rządu oraz instytucji Skarbu państwa,
d)    ustrój i zasady działania sądów i prokuratury,
e)    ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
f)    ustrój i zakres działania samorządu terytorialnego,
g)    kwestie związane ze stanami nadzwyczajnymi w państwie.
2. Do uchwalenia ustaw ustrojowych wymagana jest bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków w Sejmie i Senacie. Art. 76 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.
Artykuł 55.
1. Rozporządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego. Upoważnienie to określa ściśle organ upoważniony do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania rozporządzeniem.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swych uprawnień innemu organowi.

Artykuł 56.
1. Zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego lub innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych określających kompetencje organów sprawujących kierownictwo i nadzór w stosunku do podporządkowanych im jednostek lub jako wewnętrzne akty prawne państwowych jednostek organizacyjnych.

Artykuł 57.
Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji państwowej na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych mają prawo wydawania przepisów miejscowych obowiązujących powszechnie na terenie ich działania.

Artykuł 58.
1. Żaden przepis nie może być sprzeczny z przepisem hierarchicznie wyższym.
2. Przepisy prawne nie mogą mieć mocy wstecznej, chyba że zawierają uregulowania bardziej korzystne dla obywateli lub dotyczą przywrócenia praw niesłusznie odebranych.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

IV. SEJM

Artykuł 59.
1. Sejm składa się z 444 posłów.
2. Poseł jest przedstawicielem całego Narodu.
3. Poseł swoje prawa i obowiązki wykonuje osobiście.

Artykuł 60.
1. Kadencja Sejmu trwa cztery lata.
2. Wybory do Sejmu są wolne, powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Co najmniej 2/3 ogólnej liczby posłów jest wybieranych w wyborach większościowych 
z zastrzeżeniem, że w pierwszej turze głosowań dla wyboru potrzebna jest bezwzględna większość ważnie oddanych głosów.
3. Prawo wybierania posłów ma każdy obywatel, który ukończył lat 18.
4. Prawo wybieralności do Sejmu przysługuje obywatelom po ukończeniu 21 lat.
5. Prawa wyborcze nie przysługują osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądu zostały pozbawione praw publicznych lub całkowicie albo częściowo ubezwłasnowolnione.
6. Pozostałe zasady wyboru posłów określa ustawa.

Artykuł 61.
1. Wybory do Sejmu odbywają się w niedzielę przypadającą najpóźniej na miesiąc przed upływem kadencji.
2. W przypadku rozwiązania Sejmu przed upływem kadencji wybory odbywają się w niedzielę przypadającą na okres pomiędzy 60 a 90 dniem od rozwiązania Sejmu.
3. Kadencja i mandaty poselskie Marszałka i wicemarszałków Sejmu wygasają z chwilą zebrania się Sejmu nowej kadencji.

Artykuł 62.
1. Mandatu posła nie można łączyć z mandatem senatora oraz ze stanowiskami Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, ambasadora, wojewody oraz sędziego.
2. Ustawa może określić inne stanowiska, których nie można łączyć z mandatem posła.
3. Pracownicy administracji państwowej lub samorządowej z chwilą wyboru do Sejmu otrzymują urlop na czas trwania mandatu poselskiego. Przepis ten nie dotyczy ministrów, sekretarzy 
i podsekretarzy stanu.
4. Posłowie w czasie pełnienia mandatu nie mogą przyjmować żadnych orderów, odznaczeń lub tytułów honorowych Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem orderów i odznaczeń wojennych.
5. Posłom nie wolno w czasie pełnienia mandatu sprawować funkcji nadzorczych 
w przedsiębiorstwach prowadzonych z udziałem skarbu państwa, prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem środków stanowiących własność publiczną, ani otrzymywać od Rządu jakiejkolwiek korzyści majątkowej.
6. Posłowie na początku i na końcu kadencji Sejmu składają oświadczenia o swoim stanie majątkowym.
7. Zakres uprawnień i tryb przyznawania diet poselskich określa ustawa.

Artykuł 63.
1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za działalność związaną 
z wykonywaniem mandatu, ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu, chyba że narusza dobra osobiste innych osób.
2. Przez cały czas trwania mandatu poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej 
i dyscyplinarnej, ani pozbawiony wolności bez zezwolenia Sejmu. Nie może być także zatrzymany, z wyjątkiem schwytania na gorącym uczynku przestępstwa pospolitego.

Artykuł 64.
1. Sejm obraduje na posiedzeniach.
2. Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu zwołuje i otwiera Prezydent w ciągu 30 dni od dnia wyborów.
3. Posiedzenia Sejmu są jawne. Sejm może uchwalić tajność obrad ze względu na konieczność ochrony ważnych interesów państwa.
4. Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za ogłaszanie i rozpowszechnianie sprawozdań z jawnych obrad Sejmu.

Artykuł 65.
1. Sejm wybiera ze swego grona Marszałka, wicemarszałków i komisje. Wybór Marszałka następuje na pierwszym posiedzeniu Sejmu.
2. Marszałek kieruje obradami i czuwa nad tokiem prac Sejmu.
3. Sejm uchwala swój regulamin.
4. Sejm może powołać komisję do zbadania określonej sprawy.

Artykuł 66.
Sejm uchwala ustawy i podejmuje uchwały zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.
Artykuł 67.
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, senatorom, Prezydentowi i Rządowi. Inicjatywę ustawodawczą posiadają także najbardziej reprezętatywne związki zawodowe na zasadach określonych w ustawie.
2. Projekt ustawy może być wniesiony do Sejmu także w formie wniosku obywatelskiego, podpisanego przez co najmniej 200.000 wyborców. O ważności wniosku obywatelskiego rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny.
3. Prawo wnoszenia poprawek do projektów ustaw w czasie rozpatrywania ich przez Sejm przysługuje wnioskodawcy, Rządowi i posłom.

Artykuł 68.
1. Sejm może, ustawą podjętą bezwzględną większością głosów, na wniosek Rządu, upoważnić go do wydawania dekretów z mocą ustawy.
2. Ustawa o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy określa przedmiot regulacji oraz okres obowiązywania upoważnienia.
3. W czasie obowiązywania ustawy o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów inicjatywa ustawodawcza w zakresie upoważnienia do wydawania dekretów przysługuje wyłącznie Rządowi.
4. Ustawa nie może upoważnić Rządu do wydawania dekretów dotyczących: zmiany Konstytucji, zmiany ustaw ustrojowych, budżetu państwa, wolności, praw osobistych i politycznych obywateli oraz praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, a także zgody na ratyfikację umów międzynarodowych.
5. Prezydent w ciągu 14 dni podpisuje przedstawiony mu przez Rząd dekret z mocą ustawy 
i zarządza jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
6. Przed podpisaniem dekretu Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego 
o stwierdzenie jego zgodności z Konstytucją. Bieg terminu określonego w ust. 5 ulega zawieszeniu do chwili wydania orzeczenia.
7. Prezydent może odmówić podpisania dekretu z mocą ustawy i w ciągu 14 dni zwrócić go Rządowi. Zwrócony przez Prezydenta dekret Rząd może wnieść do Sejmu tylko jako projekt ustawy.

Artykuł 69.
1. W okresie między kadencjami Sejmu albo gdy jest on rozwiązany, Rząd w razie nagłej konieczności może wydawać dekrety z mocą ustawy bez upoważnienia ustawowego. Nie mogą one dotyczyć spraw, o których mowa w art. 68 ust. 4.  Dla swej ważności dekrety wymagają podpisu Prezydenta. Prezydent ma prawo odmówienia złożenia podpisu.
2. Dekrety wydawane w razie nagłej konieczności tracą moc jeżeli nie zostaną zatwierdzone przez Sejm w ciągu 30 dni od jego ukonstytuowania się.

Artykuł 70.
1. Poseł może zgłosić interpelację lub zapytanie pod adresem Rządu, Premiera lub poszczególnych ministrów.
2. Premier lub poszczególni ministrowie zobowiązani są do udzielenia odpowiedzi na interpelację posłów w terminie i trybie ustalonym przez Sejm.
3. Sejm i komisje sejmowe mogą domagać się obecności członków Rządu na swoich posiedzeniach.
4. Premier, ministrowie i delegowani przez nich urzędnicy mają prawo obecności i przemawiania na posiedzeniach Sejmu i jego komisji.

Artykuł 71.
1. Dochody i wydatki państwa na rok kalendarzowy określa ustawa budżetowa. W wyjątkowych przypadkach może je określić na okres krótszy niż rok ustawa o prowizorium budżetowym.
2. Rząd przedkłada Sejmowi projekt ustawy budżetowej co najmniej na 60 dni przed rozpoczęciem roku budżetowego.
3. Projekt budżetu państwa przed przekazaniem do Sejmu powinien być przedstawiony komisji trójstronnej, określonej w artykule 43. Opinie stron nie uwzględnione w przedkładanym Sejmowi projekcie budżetu należy przedstawić wraz z projektem.
4. W razie nie uchwalenia przez Sejm ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym przed rozpoczęciem roku budżetowego Rząd prowadzi gospodarkę finansową państwa na podstawie przedłożonego projektu ustawy.
5. Uchwaloną przez Sejm ustawę budżetową przekazuje się niezwłocznie do podpisania Prezydentowi. Jeśli Sejm nie dokonał zmian w rządowym projekcie ustawy budżetowej Prezydent nie może odmówić jej podpisania. W takim przypadku wystąpienie przez Prezydenta z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją nie wstrzymuje biegu terminu przewidzianego dla podpisania ustawy.
6. W razie nie uchwalenia ustawy budżetowej w ciągu trzech miesięcy od dnia wniesienia jej do Sejmu, Prezydent ogłasza ustawę budżetową zgodnie z projektem rządowym albo rozwiązuje Sejm.
7. Warunki jakim powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej oraz procedurę jej uchwalania i sposób realizacji określa ustawa.

Artykuł 72.
1. Rząd przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej oraz innych uchwalonych przez Sejm planów finansowych państwa w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku budżetowego.
2. Sejm dokonuje oceny wykonania ustawy budżetowej oraz innych planów finansowych państwa w ciągu dwu miesięcy od dnia otrzymania sprawozdania i po zapoznaniu się z raportem Najwyższej Izby Kontroli przedstawionym przez jej Prezesa, podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia rządowi absolutorium z wykonania budżetu za rok ubiegły. Jeśli w ciągu roku budżetowego działał więcej niż jeden rząd, Sejm odmawiając udzielenia absolutorium określa którego, czy też których rządów to dotyczy.
3. W razie nie otrzymania absolutorium Rząd podaje się do dymisji. Sejm może powołać komisję dla zbadania odpowiedzialności konstytucyjnej członków Rządu, który nie otrzymał absolutorium.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

V. SENAT

Artykuł 73.
Senat składa się ze 100 senatorów.

Artykuł 74.
1. Kadencja Senatu trwa 5 lat.
2. Wybory do Senatu są wolne, powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
3. Prawo wybierania senatorów ma każdy obywatel, który ukończył 18 lat.
4. Prawo wybieralności do Senatu przysługuje każdemu obywatelowi, który ukończył 35 lat.
5. Przepis artykułu 60 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
6. Pozostałe zasady wyboru senatorów określa ustawa.

Artykuł 75.
Mandatu senatora nie można łączyć z mandatem poselskim, a ponadto ze stanowiskiem Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, członka Rządu, wojewody, ambasadora lub sędziego.

Artykuł 76.
1. Projekt ustawy uchwalony przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje w ciągu 7 dni do rozpatrzenia Senatowi.
2. Senat może w ciągu 30 dni nie zgłosić do niego zastrzeżeń, wnieść poprawki lub go odrzucić. Poprawki Senatu mogą dotyczyć wszystkich zagadnień związanych z treścią rozpatrywanego projektu ustawy.
3. Uchwałę Senatu odrzucającą projekt lub wprowadzającą w nim zmiany uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej większością co najmniej 3/5 głosów w ciągu 30 dni.
4. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni nie zajmie stanowiska wobec projektu ustawy przekazanego przez Sejm, ustawę uważa się za przyjętą bez zastrzeżeń i przekazuje ją Prezydentowi w celu podpisania i ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Przepisy ustępu 1 - 4 nie mają zastosowania wobec ustawy budżetowej, o prowizorium budżetowym oraz ustawy upoważniającej Rząd do wydawania dekretów z mocą ustawy.

Artykuł 77.
Wybory do Senatu odbywają się w niedzielę przypadającą w ciągu miesiąca przed upływem jego kadencji.

Artykuł 78.
Przepisy art. 61 ust 3, art. 62 ust. 2 - 7, art. 63, 64, 65, 66, 70 dotyczące Sejmu i posłów stosuje się odpowiednio do Senatu i senatorów.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

VI. PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Artykuł 79.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest Najwyższym przedstawicielem Państwa Polskiego.
2. Prezydent strzeże suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej, jej bezpieczeństwa, nienaruszalności i niepodzielności jej terytorium, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji i harmonizuje działania naczelnych organów państwa.
 
Artykuł 80.
1. Prezydent wybierany jest przez Naród w wyborach wolnych, powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prawo wybierania Prezydenta ma każdy obywatel, który ukończył 18 lat.
3. Wybory Prezydenta zarządza Marszałek Sejmu nie wcześniej niż na 150 dni i nie później niż na 120 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta w ciągu 14 dni po opróżnieniu urzędu.
4. Głosowanie przeprowadza się w niedzielę przypadającą między 90 a 100 dniem po zarządzeniu wyborów.
5. W pierwszym głosowaniu Prezydent może być wybrany tylko bezwzględną większością ważnie oddanych głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, ponowne głosowanie przeprowadza się 14 dni później. W ponownym głosowaniu Prezydent wybierany jest zwykłą większością głosów. Wyboru dokonuje się spośród 
2 kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu uzyskali kolejno największą liczbę głosów.
6. Prezydent wybierany jest spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 200.000 obywateli posiadających prawo wybierania Prezydenta.
7. Prezydentem może być wybrany każdy obywatel, który ukończył 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych.

Artykuł 81.
1. Kadencja Prezydenta trwa 5 lat i liczy się od dnia zaprzysiężenia.
2. Prezydent może być wybrany ponownie na bezpośrednio następującą kadencję tylko jeden raz.
3. Prezydent obejmuje urząd po złożeniu wobec Narodu reprezentowanego przez posłów 
i senatorów przysięgi następującej treści:
"Świadom odpowiedzialności wobec Polski,
przysięgam Narodowi, na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:
praw suwerennych państwa bronić,
jego honoru strzec,
wierności Konstytucji dochować,
łączności z tradycją dziejową nie zatracić,
umiłowaniu wolności nie uchybić,
względem wszystkich obywateli równą kierować się sprawiedliwością,
zło i niebezpieczeństwo od Rzeczypospolitej odwracać,
a troskę o jej niepodległość i godne miejsce wśród wolnych narodów świata za naczelny obowiązek sobie poczytywać.
 Tak mi dopomóż Bóg."
Przysięga może być złożona bez ostatniego zdania.

Artykuł 82.
1. Prezydent nie może być posłem ani senatorem, zajmować żadnego innego stanowiska 
w państwie ani wykonywać żadnego innego płatnego zajęcia.

2. Przepis artykułu 62 ust.6 stosuje się odpowiednio do Prezydenta.

Artykuł 83.
1. Opróżnienie urzędu Prezydenta przed upływem kadencji następuje wskutek:
a)    śmierci,
b)    zrzeczenia się urzędu,
c)    uznania przez Senat trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ogólnej liczby senatorów,
d)    złożenia z urzędu orzeczeniem Trybunału, o którym mowa w art. 88.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt a) i b) fakt opróżnienia urzędu Prezydenta stwierdza Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.
3. W przypadku opróżnienia urzędu Prezydenta, a także gdy Prezydent tymczasowo nie może sprawować urzędu, zastępuje go Marszałek Sejmu, a gdy ten nie może funkcji tej sprawować - marszałek Senatu.
4. Osoba zastępująca Prezydenta nie może rozwiązać Sejmu.
Artykuł 84.
Akty urzędowe Prezydenta podejmowane na wniosek Rządu, Premiera, bądź ministra, a także akty stanowione przez Rząd a podpisywane przez Prezydenta (dekrety) wymagają dla swej ważności kontrasygnaty Premiera i właściwego ministra lub ministrów.

Artykuł 85.
1. Do zadań i kompetencji Prezydenta, jako najwyższego przedstawiciela państwa, 
w szczególności należy:
a)    zarządzanie wyborów do Sejmu, Senatu i wybieranych w wyborach powszechnych organów samorządu terytorialnego,
b)    rozwiązywanie Sejmu w przypadkach określonych w art. 71 ust. 6 i art. 92 ust 6,
c)    mianowanie i odwoływanie Premiera i na jego wniosek ministrów na zasadach określonych w art. 92 ust. 1 i 5, art. 93, 94, 97 i 98 ust 2,
d)    na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa powoływanie sędziów,
e)    powoływanie, za zgodą Senatu, Prezesa Narodowego Banku Polskiego i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,
f)    nadawanie orderów, odznaczeń i tytułów honorowych,
g)    stosowanie prawa łaski,
h)    stosowanie prawa weta w stosunku do ustaw i dekretów z mocą ustawy,
i)    kierowanie orędzi do Narodu, Sejmu oraz do Senatu
j)    nadawanie statutu swojej kancelarii, oraz powoływanie i odwoływanie jej szefa.
2. Prawa łaski nie stosuje się wobec osób skazanych orzeczeniem Trybunału o którym mowa w art. 88, a także osób skazanych przez Sąd Najwyższy w wyniku realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej.
3. W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień, Prezydent wydaje rozporządzenia i zarządzenia.

Artykuł 86.
1. Prezydent podpisuje ustawy w ciągu 30 dni od przekazania ich przez Marszałka Sejmu oraz zarządza ogłoszenie ich w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Prezydent przed podpisaniem ustawy może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego 
z wnioskiem o stwierdzenie jej zgodności z Konstytucją. Bieg terminu przewidzianego 
w ust. 1. ulega przerwaniu do czasu wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny.
3. Prezydent może odmówić podpisania ustawy i przekazać ją w ciągu 30 dni do Sejmu 
z wnioskiem o jej ponowne rozpatrzenie.
4. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością co najmniej 3/5 głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, Prezydent niezwłocznie podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie.
5. Ustępy 1-4 dotyczą także ustaw ustrojowych, budżetowych, z wyjątkiem określonym w art. 71 ust. 5 oraz ustaw o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów.

Artykuł 87.
1. Do zadań i kompetencji Prezydenta jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych 
w szczególności należy:
a)    przyjmowanie listów uwierzytelniających przedstawicieli dyplomatycznych akredytowanych w Polsce,
b)    mianowanie i odwoływanie przedstawicieli dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej za granicą,
c)    ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, o czym Prezydent zawiadamia Sejm i Senat.
2. Ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych dotyczących granic państwa, sojuszów politycznych i wojskowych oraz umów pociągających za sobą istotne obciążenia finansowe państwa lub konieczność zmian w ustawodawstwie wymagają upoważnienia wyrażonego 
w ustawie. Upoważnienia takiego wymagają także traktaty pokojowe.
3. Umowy rządowe zawierane w wykonaniu umów międzynarodowych zatwierdza samodzielnie Prezydent lub z jego upoważnienia Rząd.

Artykuł 88.
1. Prezydent za naruszenie Konstytucji lub ustaw, oraz za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem złożonym z Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i sześciu członków Trybunału powołanych przez Senat ze swego składu. Od jego orzeczenia służy odwołanie do całego składu Senatu z wyłączeniem senatorów, którzy orzekali w pierwszej instancji.
2. Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia następuje uchwałą Sejmu większością co najmniej 3/5 ustawowej liczby jego członków, na wniosek co najmniej 100 posłów.
3. Z chwilą postawienia Prezydenta w stan oskarżenia, sprawowanie przez niego urzędu ulega zawieszeniu do czasu wydania prawomocnego orzeczenia przez Trybunał.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

VII. RZĄD

Artykuł 89.
Rząd kieruje sprawami państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów.

Artykuł 90.
1. Rząd składa się z Premiera i ministrów.
2. Premier może powierzyć funkcję wicepremiera jednemu z ministrów.

Artykuł 91.
1. Premier reprezentuje Rząd i kieruje jego działalnością.
2. Wicepremier zastępuje Premiera i wykonuje inne zlecone mu przez niego zadania.
3. Ministrowie kierują określonymi działami administracji państwowej.
4. W skład Rządu mogą ponadto wchodzić ministrowie wykonujący zadania zlecone im przez Premiera.

Artykuł 92.
1. Prezydent mianuje i odwołuje Premiera, a na jego wniosek mianuje i odwołuje ministrów.
2. Premier, najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania Rządu z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w ciągu następnych 14 dni.
3. W przypadku nieuzyskania wotum zaufania Rząd podaje się do dymisji, a prawo desygnowania Premiera przechodzi na Sejm, który winien to uczynić w ciągu kolejnych 14 dni.
4. Desygnowany na Premiera przez Sejm przedstawia mu proponowany skład Rządu 
z wnioskiem o jego zaakceptowanie.
5. Po zaakceptowaniu przez Sejm bezwzględną większością głosów, Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę.
6. Jeżeli w ciągu 30 dni od głosowania nad wotum zaufania Sejm nie desygnuje kandydata na Premiera i nie zaakceptuje przedstawionego przezeń proponowanego składu Rządu - Prezydent rozwiązuje Sejm i zarządza nowe wybory.

Artykuł 93.
1. Sejm, na wniosek Prezydenta lub co najmniej 50 posłów, może bezwzględną większością głosów uchwalić wotum nieufności dla Rządu, desygnując jednocześnie tą samą uchwałą nowego Premiera, który przedstawia Prezydentowi skład Rządu. Prezydent mianuje desygnowanego Premiera i zaproponowanych ministrów. Wskazanie kandydata na nowego Premiera zawarte jest we wniosku o wotum nieufności.
2. Wniosek o wotum nieufności może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 
7 dni od daty jego zgłoszenia.
3. Sejm może uchwalić, bezwzględną większością głosów, wotum nieufności dla określonego ministra. Minister ten składa dymisję, a Prezydent ją przyjmuje.

Artykuł 94.
Prezydent nie może udzielić dymisji Rządowi, który posiada zaufanie Sejmu.

Artykuł 95.
Premier i ministrowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za ogólny kierunek działania Rządu, oraz solidarną lub indywidualną odpowiedzialność za kontrasygnowane przez nich akty urzędowe Prezydenta. Każdy z ministrów ponosi ponadto odpowiedzialność indywidualną za działalność działu administracji państwowej, którym kieruje.

Artykuł 96.
Zobowiązania zawierane przez Rząd lub poszczególnych ministrów, także w formie umów społecznych, stanowią zobowiązanie państwa i wiążą się z odpowiedzialnością konstytucyjną członków Rządu.

Artykuł 97.
1. Premier składa Prezydentowi dymisję Rządu w razie:
a)    ukonstytuowania się nowo wybranego Sejmu,
b)    rezygnacji przez Rząd albo przez Premiera z dalszego pełnienia funkcji,
c)    nieudzielenia przez Sejm wotum zaufania Rządowi,
d)    uchwalenia przez Sejm wotum nieufności dla Rządu.
2. Prezydent przyjmuje dymisję Rządu i powierza mu sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowego Rządu.

Artykuł 98.
1. Minister może zrezygnować z dalszego pełnienia funkcji, składając dymisję Premierowi.
2. Na wniosek Premiera Prezydent dokonuje zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów.

Artykuł 99.
Przepisy art. 62 ust. 5 i 6 stosuje się odpowiednio do członków Rządu.

Artykuł 100.
1. W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień, Rząd, Premier 
i ministrowie wydają rozporządzenia.
2. Premier może uchylić rozporządzenia lub zarządzenia ministra.

Artykuł 101.
Premier jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej.

Artykuł 102.
1. Wojewoda jest organem administracji rządowej oraz przedstawicielem Rządu w województwie.
2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.
3. Zadania administracji rządowej w terenie wykonują:
a)    wojewodowie i podporządkowane im organy administracji ogólnej,
b)    terenowe organy administracji podporządkowane bezpośrednio ministrom,
c)    organy samorządu terytorialnego w ramach zadań zleconych.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

​​​​​​​VIII. SAMORZĄD TERYTORIALNY

Artykuł 103.
1. Samorząd terytorialny, stanowiący wspólnotę mieszkańców, jest podstawową formą organizacji życia publicznego.
2. Podstawowym, prawnie chronionym, terytorialnym związkiem samorządowym jest gmina, której rodzaje określa ustawa. Inne szczeble i kategorie związków samorządu terytorialnego określa ustawa w sposób nie naruszający kompetencji i źródeł finansowania gmin. 
3. Tryb przekazywania związkom samorządu terytorialnego zadań administracji rządowej oraz sposób ich finansowania określa ustawa.

Artykuł 104.
1. Terytorialne związki samorządowe posiadają osobowość prawną.
2. Majątek terytorialnych związków samorządowych stanowi mienie komunalne.

Artykuł 105.
1. Organem stanowiącym terytorialnego związku samorządowego jest rada, wybierana przez mieszkańców terytorium objętego związkiem.
2. Mieszkańcy mogą podejmować rozstrzygnięcia w drodze referendum lokalnego w trybie i na zasadach określonych w ustawie.
3. Rada terytorialnego związku samorządowego wybiera organy wykonawcze związku i określa jego wewnętrzne struktury.

Artykuł 106.
1. Kontroli celowości działania terytorialnych związków samorządowych w zakresie zadań własnych dokonują ich ustawowo określone organy.
2. Nadzór nad prawidłowością gospodarki finansowej terytorialnych związków samorządowych sprawują regionalne izby obrachunkowe.
3. Organa administracji rządowej sprawują nadzór nad działalnością terytorialnych związków samorządowych w zakresie jej zgodności z prawem, a w przypadku zadań zleconych przez administrację rządową także w zakresie celowości, gospodarności i rzetelności.

Artykuł 107.
Terytorialne związki samorządowe mają prawo do zrzeszania się w granicach państwa oraz do współpracy ze wspólnotami lokalnymi za granicą. Współpraca samorządów nie może naruszać integralności Rzeczypospolitej.

#REKLAMA_POZIOMA#
​​​​​​​#NOWA_STRONA#

IX. FINANSE PUBLICZNE

Artykuł 108.
1. Skarb Państwa jest podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną.
2. Skarb Państwa jest zarządzany przez Ministra Skarbu.
3. Szczegółowe prawa i obowiązki Skarbu Państwa określa ustawa.

Artykuł 109.
1. Tworzy się Prokuratorię Generalną, której zadaniem jest ochrona interesów Skarbu Państwa.
2. Na czele Prokuratorii Generalnej stoi Prezes powoływany i odwoływ

Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Dramat znanej aktorki. Mam 30 zmian w mózgu i drgawki z ostatniej chwili
Dramat znanej aktorki. "Mam 30 zmian w mózgu i drgawki"

Znana aktorka jest poważnie chora. W najnowszym wywiadzie wyznała jak się czuje.

New York Times: CIA ostrzegało Kreml z ostatniej chwili
"New York Times": CIA ostrzegało Kreml

Amerykańska Centralna Agencja Wywiadowcza (CIA) przekazała 6 marca rosyjskim władzom prywatne ostrzeżenie, że organizacja terrorystyczna Państwo Islamskie Prowincji Chorasan planuje zamach w Rosji; Kreml jednak zlekceważył te doniesienia - powiadomił w czwartek dziennik "New York Times".

Eksport zbóż z Ukrainy. Premier Szmyhal przedstawił swoją wizję z ostatniej chwili
Eksport zbóż z Ukrainy. Premier Szmyhal przedstawił swoją wizję

– Nasz rząd wprowadził weryfikację eksportu kukurydzy, rzepaku, słonecznika i pszenicy; bez licencji eksport tych kategorii nie będzie dokonywany – powiedział w czwartek premier Ukrainy Denys Szmyhal. Jak dodał, wydawanie pozwoleń będzie następowało we współpracy ze stroną polską.

Polityk „koalicji 13 grudnia” skomentowała sprawę prok. Wrzosek. Wpis skasowała, ale w internecie nic nie ginie z ostatniej chwili
Polityk „koalicji 13 grudnia” skomentowała sprawę prok. Wrzosek. Wpis skasowała, ale w internecie nic nie ginie

Szefowa klubu parlamentarnego Lewicy Anna Maria Żukowska zaskakująco skomentowała aferę z prokurator Ewą Wrzosek, która wybuchła po publikacji Wirtualnej Polski w czwartek. Wpis swój dosyć szybko usunęła. Zanim to jednak nastąpiło, odniosła się do niego sama prokurator Wrzosek.

Po konsultacjach władz Polski i Ukrainy. Tusk zabiera głos z ostatniej chwili
Po konsultacjach władz Polski i Ukrainy. Tusk zabiera głos

– Kończymy w czwartek rozmowy polsko-ukraińskie z jeszcze głębszym przeświadczeniem, że nie ma takiej siły na świecie, która mogłaby podważyć naszą przyjaźń, solidarność i współpracę, szczególnie w obliczu zagrożenia, jakim jest agresywna polityka Rosji – powiedział w czwartek premier Donald Tusk.

Nie żyje uczestnik znanego programu z ostatniej chwili
Nie żyje uczestnik znanego programu

Media obiegła informacja o śmierci jednego z uczestników znanego programu rozrywkowego „Gogglebox. Przed telewizorem”. 40-letni George Gilbey zmarł w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Sprawa Tomasza Komendy. Zaskakujące informacje z ostatniej chwili
Sprawa Tomasza Komendy. Zaskakujące informacje

Sprawa niesłusznie skazanego na 25 lat więzienia Tomasza Komendy wciąż budzi wiele kontrowersji. Śmierć mężczyzny, który odsiedział 18 lat więzienia z zasądzonego mu wyroku, wstrząsnęła opinią publiczną. W sprawie pojawiły się nowe informacje. Okazuje się, że adwokaci chcą zgłębić prawdę dotyczącą jego problemów zdrowotnych.

Wraca skandal wokół przejęcia TVP. Jest komentarz prokurator Wrzosek z ostatniej chwili
Wraca skandal wokół przejęcia TVP. Jest komentarz prokurator Wrzosek

Prokurator Ewa Wrzosek opublikowała w mediach społecznościowych krótki komentarz odnoszący się do afery, jaka wybuchła po publikacji Wirtualnej Polski nt. tego, w jaki sposób „walczyła o wolne media”.

Kongres USA zaakceptował sprzedaż Polsce środków bojowych JASSM-ER, AMRAAM oraz AIM-9X z ostatniej chwili
Kongres USA zaakceptował sprzedaż Polsce środków bojowych JASSM-ER, AMRAAM oraz AIM-9X

Minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz poinformował w czwartek, że Kongres USA zaakceptował sprzedaż Polsce lotniczych środków bojowych: JASSM-ER, AMRAAM oraz AIM-9X.

Putin mówił o ataku Rosji na NATO. Padły słowa o Polsce z ostatniej chwili
Putin mówił o ataku Rosji na NATO. Padły słowa o Polsce

Wojna na Ukrainie trwa już trzeci rok. Rosja wiele razy groziła swoim sąsiadom, że konflikt może się rozszerzyć, przybierając nawet formę nuklearnego. Władimir Putin, który w środę spotkał się z żołnierzami w obwodzie twerskim, nawiązał do tej kwestii i przy okazji wspomniał o naszym kraju.

REKLAMA

"My Naród Polski" - "S" jako punkt wyjścia do debaty o nowej Konstytucji proponuje swój projekt z 1994 r.

– Obywatelski projekt konstytucji, który powstał pod kierunkiem naszego przewodniczącego Mariana Krzaklewskiego, do dobry punkt wyjścia do dyskusji o zmianach - mówił Tysol.pl Przewodniczący Piotr Duda zapowiadając debatę konstytucyjną, która odbędzie się 25 sierpnia w Sali BHP Stoczni Gdańskiej z udziałem Prezydenta RP Andrzeja Dudy - Obecną [Konstytucję] napisały elity dla elit. Mętną, nieprecyzyjną, pozwalającą na wiele, często sprzecznych interpretacji. Nasz dokument napisali obywatele dla obywateli. Dlatego czas do niego wrócić - mówił Przewodniczący NSZZ "Solidarność". Publikujemy pełny tekst projektu z 1994 roku
 "My Naród Polski" - "S" jako punkt wyjścia do debaty o nowej Konstytucji proponuje swój projekt z 1994 r.
/ godło RP
KONSTYTUCJA
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ



PROJEKT OBYWATELSKI
NSZZ ”SOLIDARNOŚĆ”







Warszawa – Gdańsk, czerwiec 1994 roku

Drodzy Przyjaciele,

Prawie pół roku trwały prace zespołu ekspertów, któremu miałem niewątpliwy zaszczyt przewodniczyć, zwanego Społeczną Komisją Konstytucyjną, nad obywatelskim projektem Konstytucji RP.
Naglący czas, waga sprawy, niesprzyjająca aura polityczna, wszystkie te czynniki powodowały, że zadanie napisania projektu Konstytucji, samo w sobie trudne, wydało się chwilami nie do udźwignięcia.
Ogromnym wysiłkiem, koncentracją dobrej woli i wiary w konieczność przyłożenia ręki do dobrego dzieła powstał projekt Konstytucji, który przedstawiamy obywatelom Rzeczypospolitej. Projekt, który w przekonaniu Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" oraz społecznej Komisji Konstytucyjnej będzie dobrze służył wszystkim obywatelom.
Jesteśmy głęboko przekonani, że przyjęcie tego projektu zapewni każdemu obywatelowi ochronę jego praw, życia, godności jego dążeń i rozwoju.
Bez zaangażowania członków Społecznej Komisji Konstytucyjnej, bez szerokiego zaplecza środowisk w jakich działają, dzieło, które wykonali byłoby niemożliwe.
Dlatego pragnę złożyć wyrazy najserdeczniejszego podziękowania i uznania wszystkim członkom Społecznej Komisji Konstytucyjnej, Sekretariatowi Ugrupowań Centroprawicowych, środowiskom niepodległościowym, a także Kolegom Związkowcom. Sądzę, że najlepszą dla Nich nagrodą będzie przyjęcie przez naród ich projektu, jako fundamentu Rzeczypospolitej.
Wyrażam nadzieję, że każdy członek NSZZ "Solidarność" uczyni wszystko, aby treść projektu upowszechnić i zyskać mu zwolenników, że potraktuje to zadanie jako swój obywatelski obowiązek.
Zachęcam do aktywnego włączenia się do naszej wspólnej akcji wszystkich, którym bliskie są wartości takie jak niepodległość, prawda, rodzina, tradycyjne już w naszym narodzie wartości chrześcijańskie, prawa człowieka i prawa pracownika.
Dziękując Autorom projektu i wszystkim ich Współpracownikom życzę im pomyślności w życiu rodzinnym i sukcesów w działalności publicznej.

Szczęść Boże

Marian Krzaklewski
Przewodniczący 
Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
Przewodniczący
Społecznej Komisji Konstytucyjnej
Gdańsk, w czerwcu 1994 roku.


PREAMBUŁA

My, Naród Polski
-    pomni

naszych ponad tysiącletnich dziejów związanych 
z dziedzictwem wiary i kultury chrześcijańskiej, tradycji 
I Rzeczypospolitej i chlubnej Konstytucji 3 Maja,

męstwa, honoru i wytrwałości pokoleń Polaków walczących o wolność Ojczyzny,

dokonań II Rzeczypospolitej w utrwalaniu niepodległego bytu Narodu oraz jej obu Konstytucji,

znaczenia walki Narodu z obu najeźdźcami podczas 
II wojny światowej, w tym roli legalnych Władz Rzeczypospolitej zagranicą i polskiego państwa podziemnego,

patriotycznego oporu przeciw obcej dominacji w latach 1944 - 1989 i pokojowego zrywu "Solidarności",

-    nawiązując do ciągłości politycznej i prawnej niepodległej Rzeczypospolitej,

-    pragnąc zbudowania Polski silnej mądrością,  pracą 
i patriotyzmem swoich obywateli, pod opieką praw przez nich tworzonych, a mających oparcie w prawie naturalnym,

niniejszą Konstytucję dla III Rzeczypospolitej uroczyście, 
w Imię Boga, stanowimy i uchwalamy.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

I. ZASADY NACZELNE

Artykuł 1.
Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą, demokratycznym państwem prawa i wspólnym dobrem obywateli, które ma być przekazywane w spadku dziejowym z pokolenia na pokolenie.

Artykuł 2.
Rzeczpospolita zapewnia i gwarantuje prawa człowieka oraz ich nienaruszalność, strzeże niepodległości i całości swego terytorium, dziedzictwa kultury i języka Narodu oraz zapewnia ochronę i rozwój środowiska.

Artykuł 3.
1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej należy do Narodu.
2. Naród sprawuje ją przez swych przedstawicieli wybieranych do Sejmu i Senatu, powołanego 
w powszechnym głosowaniu Prezydenta Rzeczypospolitej, odpowiedzialny przed Sejmem Rząd oraz niezawisłe sądy.
3. Sprawowanie władzy następuje także poprzez wyrażenie woli w referendum oraz obywatelską inicjatywę ustawodawczą.

Artykuł 4.
1. Samorząd terytorialny jest elementem ustroju państwa. Rzeczpospolita gwarantuje udział samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy.
2. Rzeczpospolita gwarantuje swobodę działalności innych form samorządności.

Artykuł 5.
Konstytucja jest najwyższym źródłem stanowionego prawa w Rzeczypospolitej. Władza 
w państwie jest sprawowana wyłącznie na zasadach i w granicach prawa.

Artykuł 6.
1. Państwo gwarantuje autonomię i niezależność kościołów oraz związków wyznaniowych uznanych przez prawo.
2. Wzajemne relacje między państwem a Kościołem katolickim określa umowa międzynarodowa zawarta ze Stolicą Apostolską. Sytuację prawną innych kościołów i związków wyznaniowych ustalają ustawy uchwalane po porozumieniu z ich przedstawicielami.
3. Państwo współdziała z Kościołem katolickim oraz innymi kościołami i związkami wyznaniowymi dla osiągnięcia dobra wspólnego.

Artykuł 7.
Praca jest podstawą rozwoju państwa. Rzeczpospolita chroni prawo do pracy, własności 
i dziedziczenia. Gospodarka państwa jest gospodarką rynkową, którą określają: wolność gospodarcza, solidarność i dialog partnerów społecznych, partycypacja pracowników 
w zarządzaniu zakładem pracy i samodzielność ekonomiczna rodzin.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

II. PRAWA CZŁOWIEKA ORAZ PRAWA, WOLNOŚCI I OBOWIĄZKI OBYWATELSKIE

Artykuł 8.
1. Godność człowieka jest nienaruszalna.
2. Rzeczpospolita Polska gwarantuje ochronę będących podstawą życia społecznego niezbywalnych i nienaruszalnych praw człowieka oraz jego podstawowych wolności, zarówno jako jednostki jak i uczestnika wspólnot.
3. Korzystanie z przysługujących praw i wolności nie może naruszać praw i wolności innych ludzi oraz powinno mieć na względzie dobro wspólne.

Artykuł 9.
1. Podstawowym prawem osoby ludzkiej, gwarantowanym przez Rzeczpospolitą Polską, jest prawo do życia. Życie człowieka podlega szczególnej ochronie od poczęcia do naturalnej śmierci.
2. Nikt nie może być poddany torturom albo okrutnemu bądź poniżającemu traktowaniu lub karaniu.
3. Nikt nie może być poddany eksperymentom lekarskim lub naukowym bez uprzednio dobrowolnie przez siebie wyrażonej zgody.

Artykuł 10.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia prawną ochronę wolności osobistej.
2. Nikt nie może być pozbawiony wolności osobistej w wyniku aresztowania lub skazania inaczej jak tylko na zasadach i w trybie określonym ustawą, na podstawie orzeczenia władzy sądowniczej.
3. Pozbawienie wolności w wyniku zatrzymania policyjnego może nastąpić na czas nie przekraczający 48 godzin i podlega kontroli sądowej.
4. Każdą osobę zatrzymaną lub tymczasowo aresztowaną należy natychmiast poinformować 
o przyczynach zastosowania tego środka i o przysługujących jej prawach.
5. Każdy pozbawiony wolności ma prawo do niezwłocznego porozumienia się z adwokatem 
i powiadomienia wskazanej przez siebie osoby o fakcie pozbawienia wolności.
6. Każdy, kto został bezprawnie pozbawiony wolności, ma prawo do dochodzenia na drodze sądowej odpowiedniego odszkodowania.

Artykuł 11.
1. Każdy ma prawo do ochrony prawnej swego życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia.
2. Obywatel ma prawo dostępu do informacji zebranych o jego osobie przez urzędy i instytucje oraz do żądania sprostowania danych nieprawdziwych lub nieścisłych. Prawo to może ulec ograniczeniu w drodze ustawy ze względu na toczące się postępowanie karne lub ważny interes państwa.

Artykuł 12.
1. Mieszkanie, tajemnica korespondencji i informacji przekazywanych wszelkimi środkami są nienaruszalne. Ograniczenia tych wolności ze względu na bezpieczeństwo państwa lub ściganie sprawców przestępstw określa ustawa.
2. Naruszenie mieszkania może nastąpić także w celu zapobieżenia skutkom katastrof lub klęsk żywiołowych.
Artykuł 13.
1. Rzeczpospolita Polska uznaje prawo własności i dziedziczenia oraz gwarantuje ich prawną ochronę.
2. Korzystanie z własności nie może naruszać praw innych osób.
3. Nikt nie może być wywłaszczony bądź ograniczony w korzystaniu z własności, chyba że wymaga tego dobro wspólne, na warunkach i w trybie przewidzianym ustawą za sprawiedliwym odszkodowaniem.

Artykuł 14.
1. Rodzina i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną państwa.
2. Państwo w swej polityce społecznej i gospodarczej, w tym podatkowej uwzględnia interes rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej mają prawo do szczególnej pomocy ze strony państwa.
3. Rzeczpospolita gwarantuje prawa rodziny a w szczególności prawa rodziców do wychowania 
i nauczania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami. Pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej może nastąpić tylko na podstawie orzeczenia sądowego.
4. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy państwa, której zakres określa ustawa.
5. Państwo gwarantuje ochronę praw dziecka, a w szczególności przed okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Dzieci pozbawione opieki rodzicielskiej mają prawo do opieki 
i pomocy państwa.

Artykuł 15.
Wszyscy obywatele są równi wobec prawa i mają prawo do równego traktowania przez organy państwa. Cudzoziemcy korzystają z tych samych praw, prócz praw wynikających z obywatelstwa polskiego.

Artykuł 16.
Obowiązkiem państwa jest pomoc dla Polaków zamieszkałych za granicą. Szczegóły określa ustawa.

Artykuł 17.
Rzeczpospolita Polska gwarantuje mniejszościom narodowym lub etnicznym prawo do zachowania i rozwoju własnej kultury, języka, obyczajów i tradycji. Zapewnia także prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, religijnych i kulturalnych oraz do udziału 
w podejmowaniu decyzji dotyczących uznania i ochrony ich tożsamości kulturowej.

Artykuł 18.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdej osobie, której prawa i wolności uznane przez Konstytucję zostały naruszone, ochronę sądową.
2. Organy państwa i samorządu terytorialnego są odpowiedzialne cywilnie za naruszenia praw 
i wolności ujętych w Konstytucji, a także za naruszenia norm prawnych wydanych w celu realizacji tych praw i wolności.

Artykuł 19.
1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez bezstronny i niezawisły sąd.
2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić, jeżeli jawność mogłaby obrażać dobre obyczaje, zakłócić spokój publiczny, ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy lub przez wzgląd na ochronę istotnego dobra osobistego.
3. Każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczenia do sądu wyższej instancji.
Artykuł 20.
1. Oskarżonego o popełnienie czynu zagrożonego karą uważa się za niewinnego, dopóki wina nie zostanie mu udowodniona w trybie przewidzianym przez ustawę.
2. Niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania karnego przeciwko tej samej osobie, o ten sam czyn, jeżeli zostało ono prawomocnie zakończone w postępowaniu sądowym. Nie wyklucza to możliwości wznowienia postępowania na zasadach przewidzianych ustawą.

Artykuł 21.
1. Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia.
2. Nie można orzec kary, którą czyn nie był zagrożony w chwili jego popełnienia, chyba że chodzi karę o przewidzianą przez ustawę łagodniejszą dla sprawcy.
3. Przepisy powyższe nie stanowią przeszkody w sądzeniu i karaniu za czyn, który w chwili jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl ogólnych zasad prawa uznawanych przez społeczność międzynarodową.

Artykuł 22.
Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości nie podlegają przedawnieniu. Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw nie ściganych z przyczyn politycznych ulega zawieszeniu do czasu ich ustania.

Artykuł 23.
1. Każdemu, przeciwko komu wszczęto postępowanie karne, przysługuje prawo do obrony 
i prawo do pomocy obrońcy.

2. Nikt nie może być zmuszony do świadczenia przeciwko sobie lub osobom bliskim.

Artykuł 24.
1. Rzeczpospolita gwarantuje wolność sumienia i wyznania, kultu i praktyk religijnych oraz nauczania religii w życiu prywatnym i publicznym.
2. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania religijnego.
3. Państwo zapewnia nauczanie prawnie uznanych religii w szkole publicznej zgodnie z wolą rodziców. Nadzór nad tym nauczaniem sprawuje właściwy kościół lub związek wyznaniowy. Wynikające z tego nadzoru prawa określa umowa ze Stolicą Apostolską oraz ustawy, o których mowa w art. 6 ust.2.
4. Wolność uzewnętrzniania przekonań religijnych może podlegać ustawowym ograniczeniom jedynie ze względu na konieczność ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia i moralności.
5. Nikt nie może podlegać przymusowi ani dyskryminacji z powodu swego światopoglądu lub wyznania.

Artykuł 25.
1. Każdy ma prawo do poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji.
2. Każdy ma prawo do wolności przekazywania i uzewnętrzniania przekonań i poglądów według własnego wyboru.
3. Ograniczenia tych wolności mogą następować jedynie w przypadkach przewidzianych ustawą. Zakazane jest stosowanie cenzury prewencyjnej.

Artykuł 26.
1. Każdy obywatel ma prawo do pełnej informacji o sprawach publicznych, w tym dotyczących działalności władz i osób publicznych, instytucji państwowych i samorządowych. Prawo to może ulegać ograniczeniu jedynie ze względu na podstawowe interesy państwa określone w ustawie.
2. Osoby, które pełnią funkcje publiczne, lub do nich kandydują, podlegają lustracji. Szczegóły określa ustawa.

Artykuł 27.
1. Każdy ma prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Każdy ma prawo do swobodnego opuszczania terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Powyższe prawa mogą podlegać ograniczeniom określonym jedynie przez ustawę.
4. Obywatel polski nie może być pozbawiony prawa wjazdu do Rzeczypospolitej.
5. Obywatel ma prawo do opieki ze strony państwa podczas pobytu za granicą.

Artykuł 28.
1. Cudzoziemiec prześladowany za obronę wolności i praw człowieka lub drastycznie ich pozbawiony może uzyskać azyl w Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Warunki i tryb udzielania azylu określa ustawa.

Artykuł 29.
Ekstradycja może być postanowiona jedynie w celu wykonania traktatu lub ustawy, 
z uwzględnieniem zasady wzajemności. Podstawą ekstradycji nie mogą być przestępstwa polityczne. Obywatele polscy nie podlegają ekstradycji lub wydaleniu z kraju.

Artykuł 30.
1. Dziecko, którego rodzice są obywatelami polskimi, nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa.
2. Obywatel nie może być pozbawiony obywatelstwa wbrew swojej woli.

Artykuł 31.
1. Rzeczpospolita poręcza swoim obywatelom swobodę zbierania się w celach pokojowych, także w miejscach publicznych.
2. Wolność zgromadzeń może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie w ustawie.

Artykuł 32.
1. Rzeczpospolita Polska uznaje i gwarantuje wolność zrzeszania się obywateli. Ustawa określa tryb sądowej rejestracji stowarzyszeń. 
2. Obywatele mogą zrzeszać się w partie polityczne w celu wpływania metodami demokratycznymi na politykę państwa. Ustawa określa zasady zgłaszania i trybu rejestracji partii politycznych.
3. Zakazane jest istnienie partii politycznych i stowarzyszeń o programie totalitarnym w tym nazistowskim i komunistycznym, a także tych których program lub działalność zakłada lub dopuszcza stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa, albo przewiduje utajnienie struktur względnie członkostwa.
4. O sprzeczności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznej orzeka Sąd Najwyższy.

Artykuł 33.
Obywatele mają prawo do obejmowania na równych zasadach funkcji i urzędów publicznych zgodnie z wymogami wskazanymi przez ustawy.

Artykuł 34.
Obywatele mają prawo wnosić indywidualnie lub zbiorowo petycje do wszelkich władz państwowych i samorządowych, a władze te mają obowiązek odpowiadania na nie.

Artykuł 35.
1. Każdy ma prawo do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na równych prawach. Państwo ma prawo do ustawowego ograniczenia tej swobody ze względu na dobro wspólne.
2. Działalność gospodarcza nie może być wykonywana w sposób przynoszący uszczerbek godności i wolności człowieka.

Artykuł 36.
1. Każdy ma prawo do swobodnego wybory zawodu i pracy oraz do godziwego wynagrodzenia.
Realizując to prawo władze publiczne prowadzą aktywną politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego i swobodnie wybieranego zatrudnienia oraz prowadzą i wspierają poradnictwo 
i szkolenie zawodowe.
2. Obywatele pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania mają prawo do pomocy materialnej ze strony państwa. Wszyscy mają prawo do bezpłatnej pomocy ze strony państwa w poszukiwaniu pracy.

Artykuł 37.
1. Państwo zapewnia ochronę stosunku pracy, jego trwałości oraz warunków, w jakich praca się odbywa.
2. Państwo prowadzi politykę popierania równości szans i eliminowania wszelkiej dyskryminacji w zatrudnieniu.
3. Ze szczególnej ochrony w pracy korzystają młodociani, niepełnosprawni i kobiety w ciąży.
4. Stałe zatrudnienie dzieci do lat 15 jest zakazane.

Artykuł 38.
Zakazuje się pracy przymusowej. Obowiązek pracy może być nałożony ustawą tylko 
w przypadkach przewidzianych w prawie międzynarodowym.

Artykuł 39.
Gwarantuje się każdemu pracownikowi prawo do ustawowych dni wolnych od pracy oraz corocznego płatnego urlopu. Maksymalny normatywny tygodniowy wymiar czasu pracy nie może przekraczać 40 godzin.

Artykuł 40.
1. Gwarantuje się każdemu prawo przystępowania do związków zawodowych.
2. Rzeczpospolita Polska gwarantuje wolność tworzenia i działania związków zawodowych.
3. Związki zawodowe mają prawo tworzenia krajowych i międzynarodowych organizacji związkowych i przystępowania do nich.
4. Wolności związkowe mogą podlegać tylko takim ograniczeniom, jakie określa ustawa 
w zakresie dopuszczalnym przez wiążące Polskę normy prawa międzynarodowego.

Artykuł 41.
Gwarantuje się prawo pracodawców do zrzeszania się w krajowych i międzynarodowych organizacjach pracodawców.

Artykuł 42.
1. Celem rozwiązywania sporów zbiorowych związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań oraz zawierania zbiorowych układów pracy i innych porozumień.
2. Tryb prowadzenia sporów oraz zawierania i wykonywania umów zbiorowych określa ustawa.
3. Gwarantuje się prawo do strajku i organizowania akcji protestacyjnej. Prawo to może być ograniczone tylko w drodze ustawy.

Artykuł 43.
Wysokość płacy minimalnej, minimalnego dochodu gwarantowanego oraz normy czasu pracy ustala komisja trójstronna złożona z przedstawicieli pracowników, pracodawców i Rządu. Zasady oraz tryb powoływania komisji trójstronnej określa ustawa.

Artykuł 44.
1. Gwarantuje się prawo do zabezpieczenia społecznego i ochrony zdrowia w szczególności na wypadek choroby, niezdolności do pracy, osiągnięcia wieku emerytalnego, inwalidztwa lub utraty środków do życia z innych przyczyn poprzez ustawowy system obowiązkowych i dobrowolnych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, system zaopatrzenia społecznego oraz pomocy społecznej.
2. Państwo tworzy warunki realizacji praw określonych w ust. 1 oraz popiera różne formy ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.
 
Artykuł 45.
1. Każdy ma prawo do nauki. Zakres obowiązkowego kształcenia dzieci i młodzieży określa ustawa.
2. Gwarantuje się bezpłatne kształcenie w szkołach publicznych. Zasady finansowania szkolnictwa publicznego i niepublicznego określa ustawa.
3. Instytucje i osoby prywatne mają prawo zakładania szkół i zakładów wychowawczych na zasadach określonych w ustawie.
4. Gwarantuje się autonomię wyższych uczelni na zasadach określonych w ustawie.

Artykuł 46.
1. Gwarantuje się wolność twórczą. Obejmuje ona zarówno wolność badań naukowych jak 
i poszukiwań intelektualnych i artystycznych. Niedopuszczalne jest wykorzystywanie tej wolności z naruszeniem praw człowieka, bezpieczeństwa państwa lub dobra wspólnego.
2. Każdy ma prawo do swobodnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i dostępu do narodowych dóbr kultury.
3. Każdy autor ma prawo do ochrony swych dóbr materialnych i niematerialnych wynikających 
z twórczości naukowej, literackiej i artystycznej.
4. Państwo ma obowiązek zachowania i ochrony wartości dóbr kultury i dziedzictwa narodowego również poza granicami.

Artykuł 47.
1. Państwo podejmuje działania mające na celu umożliwienie każdemu obywatelowi zaspokojenia jego potrzeb mieszkaniowych.
2. Prawa lokatorów określa ustawa.
Artykuł 48.
Obowiązkiem każdego obywatela jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej, Jej obrona, szanowanie Jej Konstytucji, a także posłuszeństwo Jej prawom.

Artykuł 49.
Obowiązkiem każdego obywatela jest: wysiłkiem własnym wzmóc siłę i powagę państwa, przyczyniać się do dobra wspólnego oraz ponosić ciężary i świadczenia publiczne przewidziane prawem.

Artykuł 50.
1. Obowiązkiem każdego obywatela jest służba wojskowa.
2. Zakres obowiązku służby wojskowej, w tym także zwolnienia z tego obowiązku, określa ustawa.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

III. ŹRÓDŁA PRAWA

Artykuł 51.
1. Konstytucja jest najwyższym stanowionym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Wszystkie akty prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej muszą być zgodne 
z Konstytucją. Przepisy naruszające Konstytucję są uchylane w trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.
3. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, poza wyjątkami przez nią określonymi.

Artykuł 52.
1. Źródłami prawa w Rzeczypospolitej Polskiej są:
a)    ustawy ustrojowe, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, dekrety,
b)    rozporządzenia,
c)    zarządzenia.

Artykuł 53.
Prawomocnie zawarte umowy międzynarodowe przyjęte w trybie określonym w Konstytucji, po ich ogłoszeniu stanowią część wewnętrznego porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Artykuł 54.
1. Ustawy ustrojowe regulują:
a)    zasady i tryb wyboru Prezydenta oraz wyborów do Sejmu i Senatu, a także do organów samorządu terytorialnego,
b)    zasady organizowania i przeprowadzania referendum oraz obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej,
c)    zasady organizacji Rządu oraz instytucji Skarbu państwa,
d)    ustrój i zasady działania sądów i prokuratury,
e)    ustrój i zasady działania Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższej Izby Kontroli, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
f)    ustrój i zakres działania samorządu terytorialnego,
g)    kwestie związane ze stanami nadzwyczajnymi w państwie.
2. Do uchwalenia ustaw ustrojowych wymagana jest bezwzględna większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby członków w Sejmie i Senacie. Art. 76 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.
Artykuł 55.
1. Rozporządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego. Upoważnienie to określa ściśle organ upoważniony do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania rozporządzeniem.
2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swych uprawnień innemu organowi.

Artykuł 56.
1. Zarządzenia mogą być wydawane tylko na podstawie upoważnienia ustawowego lub innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych określających kompetencje organów sprawujących kierownictwo i nadzór w stosunku do podporządkowanych im jednostek lub jako wewnętrzne akty prawne państwowych jednostek organizacyjnych.

Artykuł 57.
Organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji państwowej na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych mają prawo wydawania przepisów miejscowych obowiązujących powszechnie na terenie ich działania.

Artykuł 58.
1. Żaden przepis nie może być sprzeczny z przepisem hierarchicznie wyższym.
2. Przepisy prawne nie mogą mieć mocy wstecznej, chyba że zawierają uregulowania bardziej korzystne dla obywateli lub dotyczą przywrócenia praw niesłusznie odebranych.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

IV. SEJM

Artykuł 59.
1. Sejm składa się z 444 posłów.
2. Poseł jest przedstawicielem całego Narodu.
3. Poseł swoje prawa i obowiązki wykonuje osobiście.

Artykuł 60.
1. Kadencja Sejmu trwa cztery lata.
2. Wybory do Sejmu są wolne, powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Co najmniej 2/3 ogólnej liczby posłów jest wybieranych w wyborach większościowych 
z zastrzeżeniem, że w pierwszej turze głosowań dla wyboru potrzebna jest bezwzględna większość ważnie oddanych głosów.
3. Prawo wybierania posłów ma każdy obywatel, który ukończył lat 18.
4. Prawo wybieralności do Sejmu przysługuje obywatelom po ukończeniu 21 lat.
5. Prawa wyborcze nie przysługują osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądu zostały pozbawione praw publicznych lub całkowicie albo częściowo ubezwłasnowolnione.
6. Pozostałe zasady wyboru posłów określa ustawa.

Artykuł 61.
1. Wybory do Sejmu odbywają się w niedzielę przypadającą najpóźniej na miesiąc przed upływem kadencji.
2. W przypadku rozwiązania Sejmu przed upływem kadencji wybory odbywają się w niedzielę przypadającą na okres pomiędzy 60 a 90 dniem od rozwiązania Sejmu.
3. Kadencja i mandaty poselskie Marszałka i wicemarszałków Sejmu wygasają z chwilą zebrania się Sejmu nowej kadencji.

Artykuł 62.
1. Mandatu posła nie można łączyć z mandatem senatora oraz ze stanowiskami Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, ambasadora, wojewody oraz sędziego.
2. Ustawa może określić inne stanowiska, których nie można łączyć z mandatem posła.
3. Pracownicy administracji państwowej lub samorządowej z chwilą wyboru do Sejmu otrzymują urlop na czas trwania mandatu poselskiego. Przepis ten nie dotyczy ministrów, sekretarzy 
i podsekretarzy stanu.
4. Posłowie w czasie pełnienia mandatu nie mogą przyjmować żadnych orderów, odznaczeń lub tytułów honorowych Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem orderów i odznaczeń wojennych.
5. Posłom nie wolno w czasie pełnienia mandatu sprawować funkcji nadzorczych 
w przedsiębiorstwach prowadzonych z udziałem skarbu państwa, prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem środków stanowiących własność publiczną, ani otrzymywać od Rządu jakiejkolwiek korzyści majątkowej.
6. Posłowie na początku i na końcu kadencji Sejmu składają oświadczenia o swoim stanie majątkowym.
7. Zakres uprawnień i tryb przyznawania diet poselskich określa ustawa.

Artykuł 63.
1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za działalność związaną 
z wykonywaniem mandatu, ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu, chyba że narusza dobra osobiste innych osób.
2. Przez cały czas trwania mandatu poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej 
i dyscyplinarnej, ani pozbawiony wolności bez zezwolenia Sejmu. Nie może być także zatrzymany, z wyjątkiem schwytania na gorącym uczynku przestępstwa pospolitego.

Artykuł 64.
1. Sejm obraduje na posiedzeniach.
2. Pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu zwołuje i otwiera Prezydent w ciągu 30 dni od dnia wyborów.
3. Posiedzenia Sejmu są jawne. Sejm może uchwalić tajność obrad ze względu na konieczność ochrony ważnych interesów państwa.
4. Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za ogłaszanie i rozpowszechnianie sprawozdań z jawnych obrad Sejmu.

Artykuł 65.
1. Sejm wybiera ze swego grona Marszałka, wicemarszałków i komisje. Wybór Marszałka następuje na pierwszym posiedzeniu Sejmu.
2. Marszałek kieruje obradami i czuwa nad tokiem prac Sejmu.
3. Sejm uchwala swój regulamin.
4. Sejm może powołać komisję do zbadania określonej sprawy.

Artykuł 66.
Sejm uchwala ustawy i podejmuje uchwały zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.
Artykuł 67.
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, senatorom, Prezydentowi i Rządowi. Inicjatywę ustawodawczą posiadają także najbardziej reprezętatywne związki zawodowe na zasadach określonych w ustawie.
2. Projekt ustawy może być wniesiony do Sejmu także w formie wniosku obywatelskiego, podpisanego przez co najmniej 200.000 wyborców. O ważności wniosku obywatelskiego rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny.
3. Prawo wnoszenia poprawek do projektów ustaw w czasie rozpatrywania ich przez Sejm przysługuje wnioskodawcy, Rządowi i posłom.

Artykuł 68.
1. Sejm może, ustawą podjętą bezwzględną większością głosów, na wniosek Rządu, upoważnić go do wydawania dekretów z mocą ustawy.
2. Ustawa o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów z mocą ustawy określa przedmiot regulacji oraz okres obowiązywania upoważnienia.
3. W czasie obowiązywania ustawy o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów inicjatywa ustawodawcza w zakresie upoważnienia do wydawania dekretów przysługuje wyłącznie Rządowi.
4. Ustawa nie może upoważnić Rządu do wydawania dekretów dotyczących: zmiany Konstytucji, zmiany ustaw ustrojowych, budżetu państwa, wolności, praw osobistych i politycznych obywateli oraz praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, a także zgody na ratyfikację umów międzynarodowych.
5. Prezydent w ciągu 14 dni podpisuje przedstawiony mu przez Rząd dekret z mocą ustawy 
i zarządza jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
6. Przed podpisaniem dekretu Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego 
o stwierdzenie jego zgodności z Konstytucją. Bieg terminu określonego w ust. 5 ulega zawieszeniu do chwili wydania orzeczenia.
7. Prezydent może odmówić podpisania dekretu z mocą ustawy i w ciągu 14 dni zwrócić go Rządowi. Zwrócony przez Prezydenta dekret Rząd może wnieść do Sejmu tylko jako projekt ustawy.

Artykuł 69.
1. W okresie między kadencjami Sejmu albo gdy jest on rozwiązany, Rząd w razie nagłej konieczności może wydawać dekrety z mocą ustawy bez upoważnienia ustawowego. Nie mogą one dotyczyć spraw, o których mowa w art. 68 ust. 4.  Dla swej ważności dekrety wymagają podpisu Prezydenta. Prezydent ma prawo odmówienia złożenia podpisu.
2. Dekrety wydawane w razie nagłej konieczności tracą moc jeżeli nie zostaną zatwierdzone przez Sejm w ciągu 30 dni od jego ukonstytuowania się.

Artykuł 70.
1. Poseł może zgłosić interpelację lub zapytanie pod adresem Rządu, Premiera lub poszczególnych ministrów.
2. Premier lub poszczególni ministrowie zobowiązani są do udzielenia odpowiedzi na interpelację posłów w terminie i trybie ustalonym przez Sejm.
3. Sejm i komisje sejmowe mogą domagać się obecności członków Rządu na swoich posiedzeniach.
4. Premier, ministrowie i delegowani przez nich urzędnicy mają prawo obecności i przemawiania na posiedzeniach Sejmu i jego komisji.

Artykuł 71.
1. Dochody i wydatki państwa na rok kalendarzowy określa ustawa budżetowa. W wyjątkowych przypadkach może je określić na okres krótszy niż rok ustawa o prowizorium budżetowym.
2. Rząd przedkłada Sejmowi projekt ustawy budżetowej co najmniej na 60 dni przed rozpoczęciem roku budżetowego.
3. Projekt budżetu państwa przed przekazaniem do Sejmu powinien być przedstawiony komisji trójstronnej, określonej w artykule 43. Opinie stron nie uwzględnione w przedkładanym Sejmowi projekcie budżetu należy przedstawić wraz z projektem.
4. W razie nie uchwalenia przez Sejm ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym przed rozpoczęciem roku budżetowego Rząd prowadzi gospodarkę finansową państwa na podstawie przedłożonego projektu ustawy.
5. Uchwaloną przez Sejm ustawę budżetową przekazuje się niezwłocznie do podpisania Prezydentowi. Jeśli Sejm nie dokonał zmian w rządowym projekcie ustawy budżetowej Prezydent nie może odmówić jej podpisania. W takim przypadku wystąpienie przez Prezydenta z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją nie wstrzymuje biegu terminu przewidzianego dla podpisania ustawy.
6. W razie nie uchwalenia ustawy budżetowej w ciągu trzech miesięcy od dnia wniesienia jej do Sejmu, Prezydent ogłasza ustawę budżetową zgodnie z projektem rządowym albo rozwiązuje Sejm.
7. Warunki jakim powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej oraz procedurę jej uchwalania i sposób realizacji określa ustawa.

Artykuł 72.
1. Rząd przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej oraz innych uchwalonych przez Sejm planów finansowych państwa w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia roku budżetowego.
2. Sejm dokonuje oceny wykonania ustawy budżetowej oraz innych planów finansowych państwa w ciągu dwu miesięcy od dnia otrzymania sprawozdania i po zapoznaniu się z raportem Najwyższej Izby Kontroli przedstawionym przez jej Prezesa, podejmuje uchwałę w sprawie udzielenia rządowi absolutorium z wykonania budżetu za rok ubiegły. Jeśli w ciągu roku budżetowego działał więcej niż jeden rząd, Sejm odmawiając udzielenia absolutorium określa którego, czy też których rządów to dotyczy.
3. W razie nie otrzymania absolutorium Rząd podaje się do dymisji. Sejm może powołać komisję dla zbadania odpowiedzialności konstytucyjnej członków Rządu, który nie otrzymał absolutorium.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

V. SENAT

Artykuł 73.
Senat składa się ze 100 senatorów.

Artykuł 74.
1. Kadencja Senatu trwa 5 lat.
2. Wybory do Senatu są wolne, powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
3. Prawo wybierania senatorów ma każdy obywatel, który ukończył 18 lat.
4. Prawo wybieralności do Senatu przysługuje każdemu obywatelowi, który ukończył 35 lat.
5. Przepis artykułu 60 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
6. Pozostałe zasady wyboru senatorów określa ustawa.

Artykuł 75.
Mandatu senatora nie można łączyć z mandatem poselskim, a ponadto ze stanowiskiem Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, członka Rządu, wojewody, ambasadora lub sędziego.

Artykuł 76.
1. Projekt ustawy uchwalony przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje w ciągu 7 dni do rozpatrzenia Senatowi.
2. Senat może w ciągu 30 dni nie zgłosić do niego zastrzeżeń, wnieść poprawki lub go odrzucić. Poprawki Senatu mogą dotyczyć wszystkich zagadnień związanych z treścią rozpatrywanego projektu ustawy.
3. Uchwałę Senatu odrzucającą projekt lub wprowadzającą w nim zmiany uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej większością co najmniej 3/5 głosów w ciągu 30 dni.
4. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni nie zajmie stanowiska wobec projektu ustawy przekazanego przez Sejm, ustawę uważa się za przyjętą bez zastrzeżeń i przekazuje ją Prezydentowi w celu podpisania i ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Przepisy ustępu 1 - 4 nie mają zastosowania wobec ustawy budżetowej, o prowizorium budżetowym oraz ustawy upoważniającej Rząd do wydawania dekretów z mocą ustawy.

Artykuł 77.
Wybory do Senatu odbywają się w niedzielę przypadającą w ciągu miesiąca przed upływem jego kadencji.

Artykuł 78.
Przepisy art. 61 ust 3, art. 62 ust. 2 - 7, art. 63, 64, 65, 66, 70 dotyczące Sejmu i posłów stosuje się odpowiednio do Senatu i senatorów.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

VI. PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Artykuł 79.
1. Prezydent Rzeczypospolitej jest Najwyższym przedstawicielem Państwa Polskiego.
2. Prezydent strzeże suwerenności Rzeczypospolitej Polskiej, jej bezpieczeństwa, nienaruszalności i niepodzielności jej terytorium, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji i harmonizuje działania naczelnych organów państwa.
 
Artykuł 80.
1. Prezydent wybierany jest przez Naród w wyborach wolnych, powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
2. Prawo wybierania Prezydenta ma każdy obywatel, który ukończył 18 lat.
3. Wybory Prezydenta zarządza Marszałek Sejmu nie wcześniej niż na 150 dni i nie później niż na 120 dni przed upływem kadencji urzędującego Prezydenta, a w razie opróżnienia urzędu Prezydenta w ciągu 14 dni po opróżnieniu urzędu.
4. Głosowanie przeprowadza się w niedzielę przypadającą między 90 a 100 dniem po zarządzeniu wyborów.
5. W pierwszym głosowaniu Prezydent może być wybrany tylko bezwzględną większością ważnie oddanych głosów. Jeżeli w pierwszym głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, ponowne głosowanie przeprowadza się 14 dni później. W ponownym głosowaniu Prezydent wybierany jest zwykłą większością głosów. Wyboru dokonuje się spośród 
2 kandydatów, którzy w pierwszym głosowaniu uzyskali kolejno największą liczbę głosów.
6. Prezydent wybierany jest spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 200.000 obywateli posiadających prawo wybierania Prezydenta.
7. Prezydentem może być wybrany każdy obywatel, który ukończył 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych.

Artykuł 81.
1. Kadencja Prezydenta trwa 5 lat i liczy się od dnia zaprzysiężenia.
2. Prezydent może być wybrany ponownie na bezpośrednio następującą kadencję tylko jeden raz.
3. Prezydent obejmuje urząd po złożeniu wobec Narodu reprezentowanego przez posłów 
i senatorów przysięgi następującej treści:
"Świadom odpowiedzialności wobec Polski,
przysięgam Narodowi, na urzędzie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:
praw suwerennych państwa bronić,
jego honoru strzec,
wierności Konstytucji dochować,
łączności z tradycją dziejową nie zatracić,
umiłowaniu wolności nie uchybić,
względem wszystkich obywateli równą kierować się sprawiedliwością,
zło i niebezpieczeństwo od Rzeczypospolitej odwracać,
a troskę o jej niepodległość i godne miejsce wśród wolnych narodów świata za naczelny obowiązek sobie poczytywać.
 Tak mi dopomóż Bóg."
Przysięga może być złożona bez ostatniego zdania.

Artykuł 82.
1. Prezydent nie może być posłem ani senatorem, zajmować żadnego innego stanowiska 
w państwie ani wykonywać żadnego innego płatnego zajęcia.

2. Przepis artykułu 62 ust.6 stosuje się odpowiednio do Prezydenta.

Artykuł 83.
1. Opróżnienie urzędu Prezydenta przed upływem kadencji następuje wskutek:
a)    śmierci,
b)    zrzeczenia się urzędu,
c)    uznania przez Senat trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ogólnej liczby senatorów,
d)    złożenia z urzędu orzeczeniem Trybunału, o którym mowa w art. 88.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt a) i b) fakt opróżnienia urzędu Prezydenta stwierdza Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.
3. W przypadku opróżnienia urzędu Prezydenta, a także gdy Prezydent tymczasowo nie może sprawować urzędu, zastępuje go Marszałek Sejmu, a gdy ten nie może funkcji tej sprawować - marszałek Senatu.
4. Osoba zastępująca Prezydenta nie może rozwiązać Sejmu.
Artykuł 84.
Akty urzędowe Prezydenta podejmowane na wniosek Rządu, Premiera, bądź ministra, a także akty stanowione przez Rząd a podpisywane przez Prezydenta (dekrety) wymagają dla swej ważności kontrasygnaty Premiera i właściwego ministra lub ministrów.

Artykuł 85.
1. Do zadań i kompetencji Prezydenta, jako najwyższego przedstawiciela państwa, 
w szczególności należy:
a)    zarządzanie wyborów do Sejmu, Senatu i wybieranych w wyborach powszechnych organów samorządu terytorialnego,
b)    rozwiązywanie Sejmu w przypadkach określonych w art. 71 ust. 6 i art. 92 ust 6,
c)    mianowanie i odwoływanie Premiera i na jego wniosek ministrów na zasadach określonych w art. 92 ust. 1 i 5, art. 93, 94, 97 i 98 ust 2,
d)    na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa powoływanie sędziów,
e)    powoływanie, za zgodą Senatu, Prezesa Narodowego Banku Polskiego i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,
f)    nadawanie orderów, odznaczeń i tytułów honorowych,
g)    stosowanie prawa łaski,
h)    stosowanie prawa weta w stosunku do ustaw i dekretów z mocą ustawy,
i)    kierowanie orędzi do Narodu, Sejmu oraz do Senatu
j)    nadawanie statutu swojej kancelarii, oraz powoływanie i odwoływanie jej szefa.
2. Prawa łaski nie stosuje się wobec osób skazanych orzeczeniem Trybunału o którym mowa w art. 88, a także osób skazanych przez Sąd Najwyższy w wyniku realizacji odpowiedzialności konstytucyjnej.
3. W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień, Prezydent wydaje rozporządzenia i zarządzenia.

Artykuł 86.
1. Prezydent podpisuje ustawy w ciągu 30 dni od przekazania ich przez Marszałka Sejmu oraz zarządza ogłoszenie ich w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Prezydent przed podpisaniem ustawy może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego 
z wnioskiem o stwierdzenie jej zgodności z Konstytucją. Bieg terminu przewidzianego 
w ust. 1. ulega przerwaniu do czasu wydania orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny.
3. Prezydent może odmówić podpisania ustawy i przekazać ją w ciągu 30 dni do Sejmu 
z wnioskiem o jej ponowne rozpatrzenie.
4. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm większością co najmniej 3/5 głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, Prezydent niezwłocznie podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie.
5. Ustępy 1-4 dotyczą także ustaw ustrojowych, budżetowych, z wyjątkiem określonym w art. 71 ust. 5 oraz ustaw o upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów.

Artykuł 87.
1. Do zadań i kompetencji Prezydenta jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych 
w szczególności należy:
a)    przyjmowanie listów uwierzytelniających przedstawicieli dyplomatycznych akredytowanych w Polsce,
b)    mianowanie i odwoływanie przedstawicieli dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej za granicą,
c)    ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, o czym Prezydent zawiadamia Sejm i Senat.
2. Ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych dotyczących granic państwa, sojuszów politycznych i wojskowych oraz umów pociągających za sobą istotne obciążenia finansowe państwa lub konieczność zmian w ustawodawstwie wymagają upoważnienia wyrażonego 
w ustawie. Upoważnienia takiego wymagają także traktaty pokojowe.
3. Umowy rządowe zawierane w wykonaniu umów międzynarodowych zatwierdza samodzielnie Prezydent lub z jego upoważnienia Rząd.

Artykuł 88.
1. Prezydent za naruszenie Konstytucji lub ustaw, oraz za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem złożonym z Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i sześciu członków Trybunału powołanych przez Senat ze swego składu. Od jego orzeczenia służy odwołanie do całego składu Senatu z wyłączeniem senatorów, którzy orzekali w pierwszej instancji.
2. Postawienie Prezydenta w stan oskarżenia następuje uchwałą Sejmu większością co najmniej 3/5 ustawowej liczby jego członków, na wniosek co najmniej 100 posłów.
3. Z chwilą postawienia Prezydenta w stan oskarżenia, sprawowanie przez niego urzędu ulega zawieszeniu do czasu wydania prawomocnego orzeczenia przez Trybunał.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

VII. RZĄD

Artykuł 89.
Rząd kieruje sprawami państwa nie zastrzeżonymi dla innych organów.

Artykuł 90.
1. Rząd składa się z Premiera i ministrów.
2. Premier może powierzyć funkcję wicepremiera jednemu z ministrów.

Artykuł 91.
1. Premier reprezentuje Rząd i kieruje jego działalnością.
2. Wicepremier zastępuje Premiera i wykonuje inne zlecone mu przez niego zadania.
3. Ministrowie kierują określonymi działami administracji państwowej.
4. W skład Rządu mogą ponadto wchodzić ministrowie wykonujący zadania zlecone im przez Premiera.

Artykuł 92.
1. Prezydent mianuje i odwołuje Premiera, a na jego wniosek mianuje i odwołuje ministrów.
2. Premier, najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania Rządu z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w ciągu następnych 14 dni.
3. W przypadku nieuzyskania wotum zaufania Rząd podaje się do dymisji, a prawo desygnowania Premiera przechodzi na Sejm, który winien to uczynić w ciągu kolejnych 14 dni.
4. Desygnowany na Premiera przez Sejm przedstawia mu proponowany skład Rządu 
z wnioskiem o jego zaakceptowanie.
5. Po zaakceptowaniu przez Sejm bezwzględną większością głosów, Prezydent powołuje tak wybrany Rząd i odbiera od niego przysięgę.
6. Jeżeli w ciągu 30 dni od głosowania nad wotum zaufania Sejm nie desygnuje kandydata na Premiera i nie zaakceptuje przedstawionego przezeń proponowanego składu Rządu - Prezydent rozwiązuje Sejm i zarządza nowe wybory.

Artykuł 93.
1. Sejm, na wniosek Prezydenta lub co najmniej 50 posłów, może bezwzględną większością głosów uchwalić wotum nieufności dla Rządu, desygnując jednocześnie tą samą uchwałą nowego Premiera, który przedstawia Prezydentowi skład Rządu. Prezydent mianuje desygnowanego Premiera i zaproponowanych ministrów. Wskazanie kandydata na nowego Premiera zawarte jest we wniosku o wotum nieufności.
2. Wniosek o wotum nieufności może być poddany głosowaniu nie wcześniej niż po upływie 
7 dni od daty jego zgłoszenia.
3. Sejm może uchwalić, bezwzględną większością głosów, wotum nieufności dla określonego ministra. Minister ten składa dymisję, a Prezydent ją przyjmuje.

Artykuł 94.
Prezydent nie może udzielić dymisji Rządowi, który posiada zaufanie Sejmu.

Artykuł 95.
Premier i ministrowie ponoszą solidarną odpowiedzialność za ogólny kierunek działania Rządu, oraz solidarną lub indywidualną odpowiedzialność za kontrasygnowane przez nich akty urzędowe Prezydenta. Każdy z ministrów ponosi ponadto odpowiedzialność indywidualną za działalność działu administracji państwowej, którym kieruje.

Artykuł 96.
Zobowiązania zawierane przez Rząd lub poszczególnych ministrów, także w formie umów społecznych, stanowią zobowiązanie państwa i wiążą się z odpowiedzialnością konstytucyjną członków Rządu.

Artykuł 97.
1. Premier składa Prezydentowi dymisję Rządu w razie:
a)    ukonstytuowania się nowo wybranego Sejmu,
b)    rezygnacji przez Rząd albo przez Premiera z dalszego pełnienia funkcji,
c)    nieudzielenia przez Sejm wotum zaufania Rządowi,
d)    uchwalenia przez Sejm wotum nieufności dla Rządu.
2. Prezydent przyjmuje dymisję Rządu i powierza mu sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowego Rządu.

Artykuł 98.
1. Minister może zrezygnować z dalszego pełnienia funkcji, składając dymisję Premierowi.
2. Na wniosek Premiera Prezydent dokonuje zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów.

Artykuł 99.
Przepisy art. 62 ust. 5 i 6 stosuje się odpowiednio do członków Rządu.

Artykuł 100.
1. W celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień, Rząd, Premier 
i ministrowie wydają rozporządzenia.
2. Premier może uchylić rozporządzenia lub zarządzenia ministra.

Artykuł 101.
Premier jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej.

Artykuł 102.
1. Wojewoda jest organem administracji rządowej oraz przedstawicielem Rządu w województwie.
2. Tryb powoływania i odwoływania oraz zakres działania wojewodów określa ustawa.
3. Zadania administracji rządowej w terenie wykonują:
a)    wojewodowie i podporządkowane im organy administracji ogólnej,
b)    terenowe organy administracji podporządkowane bezpośrednio ministrom,
c)    organy samorządu terytorialnego w ramach zadań zleconych.

#REKLAMA_POZIOMA#
#NOWA_STRONA#

​​​​​​​VIII. SAMORZĄD TERYTORIALNY

Artykuł 103.
1. Samorząd terytorialny, stanowiący wspólnotę mieszkańców, jest podstawową formą organizacji życia publicznego.
2. Podstawowym, prawnie chronionym, terytorialnym związkiem samorządowym jest gmina, której rodzaje określa ustawa. Inne szczeble i kategorie związków samorządu terytorialnego określa ustawa w sposób nie naruszający kompetencji i źródeł finansowania gmin. 
3. Tryb przekazywania związkom samorządu terytorialnego zadań administracji rządowej oraz sposób ich finansowania określa ustawa.

Artykuł 104.
1. Terytorialne związki samorządowe posiadają osobowość prawną.
2. Majątek terytorialnych związków samorządowych stanowi mienie komunalne.

Artykuł 105.
1. Organem stanowiącym terytorialnego związku samorządowego jest rada, wybierana przez mieszkańców terytorium objętego związkiem.
2. Mieszkańcy mogą podejmować rozstrzygnięcia w drodze referendum lokalnego w trybie i na zasadach określonych w ustawie.
3. Rada terytorialnego związku samorządowego wybiera organy wykonawcze związku i określa jego wewnętrzne struktury.

Artykuł 106.
1. Kontroli celowości działania terytorialnych związków samorządowych w zakresie zadań własnych dokonują ich ustawowo określone organy.
2. Nadzór nad prawidłowością gospodarki finansowej terytorialnych związków samorządowych sprawują regionalne izby obrachunkowe.
3. Organa administracji rządowej sprawują nadzór nad działalnością terytorialnych związków samorządowych w zakresie jej zgodności z prawem, a w przypadku zadań zleconych przez administrację rządową także w zakresie celowości, gospodarności i rzetelności.

Artykuł 107.
Terytorialne związki samorządowe mają prawo do zrzeszania się w granicach państwa oraz do współpracy ze wspólnotami lokalnymi za granicą. Współpraca samorządów nie może naruszać integralności Rzeczypospolitej.

#REKLAMA_POZIOMA#
​​​​​​​#NOWA_STRONA#

IX. FINANSE PUBLICZNE

Artykuł 108.
1. Skarb Państwa jest podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną.
2. Skarb Państwa jest zarządzany przez Ministra Skarbu.
3. Szczegółowe prawa i obowiązki Skarbu Państwa określa ustawa.

Artykuł 109.
1. Tworzy się Prokuratorię Generalną, której zadaniem jest ochrona interesów Skarbu Państwa.
2. Na czele Prokuratorii Generalnej stoi Prezes powoływany i odwoływ


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe