Transport kolejowy jako element infrastruktury krytycznej

Rozpoczęta w 2022 r. wojna w Ukrainie potwierdziła, jak ważne w warunkach zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa jest wykorzystanie środków transportowych, w szczególności transportu kolejowego, w celu zapewnienia realizacji zadań logistycznych, a także ewakuacji ludności cywilnej z rejonów zagrożonych.
Kolej. Tory. Ilustracja poglądowa Transport kolejowy jako element infrastruktury krytycznej
Kolej. Tory. Ilustracja poglądowa / Pixabay.com

Polska kolej od samego początku rosyjskiej agresji na Ukrainę bardzo aktywnie angażuje się w transport obywateli Ukrainy uchodzących przed skutkami wojny oraz w przewóz towarowy, w tym pomoc humanitarną. Dworce kolejowe zarządzane przez PKP S.A. były jednymi z pierwszych miejsc, do których trafiali i trafiają obywatele Ukrainy wjeżdżający do Polski.

 

Infrastruktura krytyczna

Określenie „infrastruktura krytyczna” po raz pierwszy zostało użyte w latach dziewięćdziesiątych XX w., w związku z dużymi awariami sieci energetycznej w Stanach Zjednoczonych, skutkującymi utrudnieniami funkcjonowania dla milionów obywateli [1]. Awarie sieci energetycznej wpłynęły negatywnie na wszystkie inne systemy w państwie, czego efektem było ukazanie, jak prawidłowe funkcjonowanie kraju zależne jest od poprawnie funkcjonującej infrastruktury krytycznej.

Infrastruktura krytyczna to systemy i sieci oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą obiekty, w szczególności systemy: zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, żywność, wodę, systemy łączności, sieci teleinformatyczne, finansowe, ochrony zdrowia, transportowe, ratownicze, zapewniające ciągłość działania administracji publicznej.

Infrastruktura krytyczna wpływa na najważniejsze elementy funkcjonowania kraju, od systemu bezpieczeństwa i opieki zdrowotnej, przez gospodarkę, aż po rozwój społeczeństwa. Wojna w Ukrainie przypomniała wszystkim, że ochrona infrastruktury krytycznej jest jednym z najważniejszych priorytetów stojących przed państwem polskim.

Jednocześnie należy pamiętać, iż działania związane z infrastrukturą krytyczną nie dotyczą tylko procesów związanych z jej ochroną przed atakami i zagrożeniami czy skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, lecz również należy zabezpieczyć kraj przed tym, aby ewentualne uszkodzenia w funkcjonowaniu infrastruktury krytycznej były możliwie krótkotrwałe, łatwe do usunięcia. System infrastruktury krytycznej winien być tak zaprojektowany, aby w przypadku wyłączenia z użytku jednego obiektu, jego rolę, w bardzo szybkim czasie mógł przejąć inny obiekt.

Reasumując, kluczowym elementem nie jest jedynie plan ochrony infrastruktury krytycznej, lecz plan ciągłości jej działania. Poważna awaria jednego z elementów infrastruktury krytycznej ma swoje konsekwencje dla społeczeństwa, ponieważ wpływa na wszystkie aspekty naszego życia i zakłóca istotne elementy funkcjonowania państwa.

 

Awaria

Doskonałym przykładem awarii systemu infrastruktury krytycznej w Polsce była awaria linii energetycznej Krajnik-Glinki zasilającej miasto Szczecin. W 2008 r., lewobrzeżna część 400 tysięcznego miasta w jednej chwili pozostało bez energii elektrycznej. Awaria trwała ponad 14 godz. Przestała funkcjonować tramwajowa komunikacja miejska, uczelnie i szkoły odwołały zajęcia, sklepy zostały zamknięte, a sieci telefoniczne były przeciążone. Miasto ogarnął tzw. blackout.

Sytuacja, która wystąpiła w Szczecinie, przypomniała wszystkim jak ważne są dostawy energii oraz prawidłowe funkcjonowanie infrastruktury krytycznej. Zapewnienie obywatelom energii cieplnej oraz elektrycznej, jak również zaopatrzenie państwa w paliwa energetyczne, jest gwarancją właściwego funkcjonowania kraju i społeczeństwa. W Polsce większość elektrowni spalających węgiel kamienny i brunatny znajduje się w południowej części kraju, w celu skrócenia drogi transportu paliwa, którym są opalane. Głównym kanałem dystrybucji paliw energetycznych jest transport kolejowy. W I kwartale 2023 r. węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny oraz grupa towarów: rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa, koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej odpowiadały za 74% przewiezionej masy i 71% wykonanej pracy przewozowej (UTK).

 

Ciągłość działania

Przywołane dane pokazują, iż kluczowe znaczenie transportu kolejowego w zapewnieniu ciągłości działania energetycznej infrastruktury krytycznej jest niepodważalne. Przerwanie lub duże opóźnienia w dostawach paliw energetycznych mogłyby skutkować niedoborem energii elektrycznej w kraju.

Spółka PKP CARGO S.A., wchodząca w skład holdingu PKP, świadczy m.in. usługi przewozu paliw kopalnych dla przedsiębiorstw i podmiotów energetycznych takich jak elektrownie czy elektrociepłownie w całym kraju. Ostatnie umowy podpisane w 2023 r. przez PKP CARGO S.A. dotyczyły transportu węgla energetycznego, z kierunku śląskiego, do Enea Elektrowni Połaniec. Spółka została również wybrana w postępowaniu przetargowym na przewóz węgla na potrzeby całej grupy energetycznej PGE. W ramach zawartych umów PKP CARGO S.A. będzie realizowała transport surowców do Elektrowni Opole, Elektrowni Rybnik, Zespołu Elektrowni „Dolna Odra” i Elektrowni Turów, a także do elektrociepłowni w Gorzowie Wielkopolskim, Zgierzu, Krakowie, Kielcach, Lublinie i Rzeszowie.

Jednocześnie, ważnym elementem właściwego funkcjonowania energetycznej infrastruktury krytycznej i transportu kolejowego było zakupienie przez Grupę PGE spółki PKPE Holding sp. z o.o. będącej właścicielem spółki PKP Energetyka S.A.

PKP Energetyka S.A. (po zakupie przez Grupę PGE spółka zmieniła nazwę na PGE Energetyka Kolejowa S.A.) to jedna z największych firm dostarczających energię elektryczną dla transportu kolejowego, posiadająca rozbudowaną siec dystrybucyjną na terenie Polski. PGE, po sfinalizowaniu transakcji, stało się właścicielem firmy posiadającej wyłączność na usługi utrzymania sieci trakcyjnej oraz dostawy energii elektrycznej dla sektora kolejowego. Repolonizacja PKP Energetyki S.A. zwiększyła bezpieczeństwo energetyczne na kolei, nie tylko z perspektywy zarządcy linii kolejowych, ale także bezpieczeństwa transportu pasażerskiego oraz towarowego.

 

Rozwój

W celu zwiększenie bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej oraz zapewnienia jej prawidłowego funkcjonowania należy cały czas pracować nad jej rozwojem, zmniejszeniem awaryjności czy wzrostem efektywności. Obecnie Grupa PKP prowadzi wiele projektów dotyczących ochrony infrastruktury krytycznej czy budowy infrastruktury odpornej na działania kryzysowe. Elementem takich działań dotyczących „Neutralnego dworca z elementami węzła przesiadkowego w modelu Smart TOD” są zaplanowane prace związane z budową hubu energetycznego służącego zarządzaniu energią w obszarze stacji kolejowej i jej okolicy, natomiast działania zaplanowane w ramach „Holistycznego zarządzania energią elektryczną na kolei” zakładają prace dotyczące energii trakcyjnej służącej zasilaniu pociągów. Główne cele działań w tym zakresie obejmują:

  • poprawę lokalnego wykorzystania energii pochodzącej z OZE na potrzeby odbiorów trakcyjnych, poprzez zmniejszenie mocy i ilości energii pobieranej z sieci dystrybucyjnej dzięki wykorzystaniu energii zielonej produkowanej na miejscu,
  • szersze wykorzystanie magazynów energii do celów kolejowych, w tym wspierających rekuperację,
  • opracowanie i przetestowanie prototypowej instalacji magazynowania energii w wodorze
    w ramach zarządzania energią na potrzeby kolei w ramach lokalnego obszaru bilansowania.

Infrastruktura krytyczna oraz zapewnienie jej ciągłości działania to jedno z kluczowych zadań państwa. Rozwój gospodarki oraz społeczeństwa uzależnia nas od dostaw energii oraz jej nośników. Identyfikacja czynników ryzyka, budowa nowoczesnych systemów odpornych na stany kryzysowe czy dywersyfikacja źródeł energii to kluczowe elementy, które zapewnią bezpieczeństwo i ciągłość działania infrastruktury.

 

autor: dr. Rafał Zgorzelski

Członek Zarządu holdingu PKP S.A., przewodniczący Rady Polityki IT Grupy PKP i PKP PLK.

 

1] Zeszyty Naukowe AON nr 4 (105) 2016, SYSTEMOWE WYMOGI BEZPIECZEÑSTWA, IDENTYFIKACJA INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ I JEJ ZAGROŻEŃ, mjr mgr inż. Jacek MILEWSKI, Akademia Sztuki Wojennej.


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Szydło: Chcą pospłacać swoje długi pieniędzmi innych krajów UE z ostatniej chwili
Szydło: Chcą pospłacać swoje długi pieniędzmi innych krajów UE

"Brukselscy urzędnicy na spółkę z rządami niektórych krajów UE chcą pospłacać swoje długi pieniędzmi innych krajów UE" - napisała na Twitterze [X] była premier, Beata Szydło, europoseł PiS.

Armagedon na południu. W tych regionach Polski nocą spadnie nawet pół metra śniegu z ostatniej chwili
"Armagedon na południu". W tych regionach Polski nocą spadnie nawet pół metra śniegu

Prawdziwy armagedon pogodowy na południu. Nocą z piątku na sobotę oraz w sobotę śnieżyce, oblodzenia dróg, gołoledzie w pasie od Śląska, przez Małopolskę po Lubelszczyznę i Podkarpacie. IMGW wydało ostrzeżenia od pierwszego do trzeciego stopnia.

Skandal w Pałacu Buckingham. Tak żona króla Karola III traktuje Williama i Harry'ego z ostatniej chwili
Skandal w Pałacu Buckingham. Tak żona króla Karola III traktuje Williama i Harry'ego

Wokół Pałacu Buckingham wrze. Brytyjski ekspert i autor nowej książki o rodzinie królewskiej, Omid Scobie opisuje relacje żony króla Karola III - Camilli Parker-Bowles z jego synami księciem Williamem i księciem Harrym.

Nie żyje gwiazda legendarnego serialu z ostatniej chwili
Nie żyje gwiazda legendarnego serialu

Nie żyje znana aktorka Frances Sternhagen. Zasłynęła z roli Bunny MacDougal w serialu "Seks w wielkim mieście".

Gwiazda TVN zabiera głos w sprawie koleżanki z planu: Ma obsesję z ostatniej chwili
Gwiazda TVN zabiera głos w sprawie koleżanki z planu: "Ma obsesję"

Znany prezenter "Dzień Dobry TVN" Krzysztof Skórzyński zabrał głos w sprawie swojej programowej partnerki Ewy Drzyzgi.

Koniec rozejmu w Strefie Gazy. Biały Dom wydał komunikat z ostatniej chwili
Koniec rozejmu w Strefie Gazy. Biały Dom wydał komunikat

Stany Zjednoczone kontynuują rozmowy na temat przywrócenia rozejmu w Strefie Gazy - poinformował w piątek rzecznik Białego Domu, cytowany przez agencję Reutera. Jak dodał, rozejm w piątek został przerwany, bo Hamas nie przekazał listy zakładników do uwolnienia.

Ekspert: Unia Europejska upada, to efektowne samobójstwo z ostatniej chwili
Ekspert: Unia Europejska upada, to efektowne samobójstwo

Jak pisał na naszych łamach Tomasz Bortkiewicz "40 lat temu, UE odpowiadała za 25% światowego PKB, a dziś za 14.55%". Według eksperta ds. międzynarodowych Grzegorza Kuczyńskiego, UE wręcz się rozpada.

Polska zawarła umowę na 6 koeańskich haubic K9A1 i 146 K9PL z ostatniej chwili
Polska zawarła umowę na 6 koeańskich haubic K9A1 i 146 K9PL

"Dziś zawarto kolejną umowę wykonawczą na pozyskanie 6 haubic samobieżnych K9A1 oraz 146 w wersji K9PL wraz z pakietem szkoleniowym, logistycznym i zapasem amunicji" - poinformował na Twitterze szef MON, Mariusz Błaszczak.

Ustawa wiatrakowa. PO tak spłaca lobbystom niemieckim ich poparcie dla tej partii w wyborach z ostatniej chwili
Ustawa wiatrakowa. "PO tak spłaca lobbystom niemieckim ich poparcie dla tej partii w wyborach"

Przepisy tzw. ustawy wiatrakowej, forsowanej m.in. przez PO, są groźne nie tylko dla mieszkańców wsi ze względu na zapisy o możliwości wykupu ziemi; PO tak spłaca lobbystom niemieckim ich poparcie dla tej partii w wyborach - powiedział w piątek w Łodzi poseł PiS Robert Telus.

Stacja chce wrócić do starych, sprawdzonych twarzy. Sensacyjne doniesienia w sprawie Dzień Dobry TVN z ostatniej chwili
"Stacja chce wrócić do starych, sprawdzonych twarzy". Sensacyjne doniesienia w sprawie Dzień Dobry TVN

Wokół "Dzień Dobry TVN" po raz kolejny zawrzało wszystko przez ogłoszone w ostatnim czasie zmiany. Pojawiły się sensacyjne doniesienia.

REKLAMA

Transport kolejowy jako element infrastruktury krytycznej

Rozpoczęta w 2022 r. wojna w Ukrainie potwierdziła, jak ważne w warunkach zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa jest wykorzystanie środków transportowych, w szczególności transportu kolejowego, w celu zapewnienia realizacji zadań logistycznych, a także ewakuacji ludności cywilnej z rejonów zagrożonych.
Kolej. Tory. Ilustracja poglądowa Transport kolejowy jako element infrastruktury krytycznej
Kolej. Tory. Ilustracja poglądowa / Pixabay.com

Polska kolej od samego początku rosyjskiej agresji na Ukrainę bardzo aktywnie angażuje się w transport obywateli Ukrainy uchodzących przed skutkami wojny oraz w przewóz towarowy, w tym pomoc humanitarną. Dworce kolejowe zarządzane przez PKP S.A. były jednymi z pierwszych miejsc, do których trafiali i trafiają obywatele Ukrainy wjeżdżający do Polski.

 

Infrastruktura krytyczna

Określenie „infrastruktura krytyczna” po raz pierwszy zostało użyte w latach dziewięćdziesiątych XX w., w związku z dużymi awariami sieci energetycznej w Stanach Zjednoczonych, skutkującymi utrudnieniami funkcjonowania dla milionów obywateli [1]. Awarie sieci energetycznej wpłynęły negatywnie na wszystkie inne systemy w państwie, czego efektem było ukazanie, jak prawidłowe funkcjonowanie kraju zależne jest od poprawnie funkcjonującej infrastruktury krytycznej.

Infrastruktura krytyczna to systemy i sieci oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą obiekty, w szczególności systemy: zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, żywność, wodę, systemy łączności, sieci teleinformatyczne, finansowe, ochrony zdrowia, transportowe, ratownicze, zapewniające ciągłość działania administracji publicznej.

Infrastruktura krytyczna wpływa na najważniejsze elementy funkcjonowania kraju, od systemu bezpieczeństwa i opieki zdrowotnej, przez gospodarkę, aż po rozwój społeczeństwa. Wojna w Ukrainie przypomniała wszystkim, że ochrona infrastruktury krytycznej jest jednym z najważniejszych priorytetów stojących przed państwem polskim.

Jednocześnie należy pamiętać, iż działania związane z infrastrukturą krytyczną nie dotyczą tylko procesów związanych z jej ochroną przed atakami i zagrożeniami czy skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych, lecz również należy zabezpieczyć kraj przed tym, aby ewentualne uszkodzenia w funkcjonowaniu infrastruktury krytycznej były możliwie krótkotrwałe, łatwe do usunięcia. System infrastruktury krytycznej winien być tak zaprojektowany, aby w przypadku wyłączenia z użytku jednego obiektu, jego rolę, w bardzo szybkim czasie mógł przejąć inny obiekt.

Reasumując, kluczowym elementem nie jest jedynie plan ochrony infrastruktury krytycznej, lecz plan ciągłości jej działania. Poważna awaria jednego z elementów infrastruktury krytycznej ma swoje konsekwencje dla społeczeństwa, ponieważ wpływa na wszystkie aspekty naszego życia i zakłóca istotne elementy funkcjonowania państwa.

 

Awaria

Doskonałym przykładem awarii systemu infrastruktury krytycznej w Polsce była awaria linii energetycznej Krajnik-Glinki zasilającej miasto Szczecin. W 2008 r., lewobrzeżna część 400 tysięcznego miasta w jednej chwili pozostało bez energii elektrycznej. Awaria trwała ponad 14 godz. Przestała funkcjonować tramwajowa komunikacja miejska, uczelnie i szkoły odwołały zajęcia, sklepy zostały zamknięte, a sieci telefoniczne były przeciążone. Miasto ogarnął tzw. blackout.

Sytuacja, która wystąpiła w Szczecinie, przypomniała wszystkim jak ważne są dostawy energii oraz prawidłowe funkcjonowanie infrastruktury krytycznej. Zapewnienie obywatelom energii cieplnej oraz elektrycznej, jak również zaopatrzenie państwa w paliwa energetyczne, jest gwarancją właściwego funkcjonowania kraju i społeczeństwa. W Polsce większość elektrowni spalających węgiel kamienny i brunatny znajduje się w południowej części kraju, w celu skrócenia drogi transportu paliwa, którym są opalane. Głównym kanałem dystrybucji paliw energetycznych jest transport kolejowy. W I kwartale 2023 r. węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny oraz grupa towarów: rudy metali, produkty górnictwa i kopalnictwa, koks, brykiety, produkty rafinacji ropy naftowej odpowiadały za 74% przewiezionej masy i 71% wykonanej pracy przewozowej (UTK).

 

Ciągłość działania

Przywołane dane pokazują, iż kluczowe znaczenie transportu kolejowego w zapewnieniu ciągłości działania energetycznej infrastruktury krytycznej jest niepodważalne. Przerwanie lub duże opóźnienia w dostawach paliw energetycznych mogłyby skutkować niedoborem energii elektrycznej w kraju.

Spółka PKP CARGO S.A., wchodząca w skład holdingu PKP, świadczy m.in. usługi przewozu paliw kopalnych dla przedsiębiorstw i podmiotów energetycznych takich jak elektrownie czy elektrociepłownie w całym kraju. Ostatnie umowy podpisane w 2023 r. przez PKP CARGO S.A. dotyczyły transportu węgla energetycznego, z kierunku śląskiego, do Enea Elektrowni Połaniec. Spółka została również wybrana w postępowaniu przetargowym na przewóz węgla na potrzeby całej grupy energetycznej PGE. W ramach zawartych umów PKP CARGO S.A. będzie realizowała transport surowców do Elektrowni Opole, Elektrowni Rybnik, Zespołu Elektrowni „Dolna Odra” i Elektrowni Turów, a także do elektrociepłowni w Gorzowie Wielkopolskim, Zgierzu, Krakowie, Kielcach, Lublinie i Rzeszowie.

Jednocześnie, ważnym elementem właściwego funkcjonowania energetycznej infrastruktury krytycznej i transportu kolejowego było zakupienie przez Grupę PGE spółki PKPE Holding sp. z o.o. będącej właścicielem spółki PKP Energetyka S.A.

PKP Energetyka S.A. (po zakupie przez Grupę PGE spółka zmieniła nazwę na PGE Energetyka Kolejowa S.A.) to jedna z największych firm dostarczających energię elektryczną dla transportu kolejowego, posiadająca rozbudowaną siec dystrybucyjną na terenie Polski. PGE, po sfinalizowaniu transakcji, stało się właścicielem firmy posiadającej wyłączność na usługi utrzymania sieci trakcyjnej oraz dostawy energii elektrycznej dla sektora kolejowego. Repolonizacja PKP Energetyki S.A. zwiększyła bezpieczeństwo energetyczne na kolei, nie tylko z perspektywy zarządcy linii kolejowych, ale także bezpieczeństwa transportu pasażerskiego oraz towarowego.

 

Rozwój

W celu zwiększenie bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej oraz zapewnienia jej prawidłowego funkcjonowania należy cały czas pracować nad jej rozwojem, zmniejszeniem awaryjności czy wzrostem efektywności. Obecnie Grupa PKP prowadzi wiele projektów dotyczących ochrony infrastruktury krytycznej czy budowy infrastruktury odpornej na działania kryzysowe. Elementem takich działań dotyczących „Neutralnego dworca z elementami węzła przesiadkowego w modelu Smart TOD” są zaplanowane prace związane z budową hubu energetycznego służącego zarządzaniu energią w obszarze stacji kolejowej i jej okolicy, natomiast działania zaplanowane w ramach „Holistycznego zarządzania energią elektryczną na kolei” zakładają prace dotyczące energii trakcyjnej służącej zasilaniu pociągów. Główne cele działań w tym zakresie obejmują:

  • poprawę lokalnego wykorzystania energii pochodzącej z OZE na potrzeby odbiorów trakcyjnych, poprzez zmniejszenie mocy i ilości energii pobieranej z sieci dystrybucyjnej dzięki wykorzystaniu energii zielonej produkowanej na miejscu,
  • szersze wykorzystanie magazynów energii do celów kolejowych, w tym wspierających rekuperację,
  • opracowanie i przetestowanie prototypowej instalacji magazynowania energii w wodorze
    w ramach zarządzania energią na potrzeby kolei w ramach lokalnego obszaru bilansowania.

Infrastruktura krytyczna oraz zapewnienie jej ciągłości działania to jedno z kluczowych zadań państwa. Rozwój gospodarki oraz społeczeństwa uzależnia nas od dostaw energii oraz jej nośników. Identyfikacja czynników ryzyka, budowa nowoczesnych systemów odpornych na stany kryzysowe czy dywersyfikacja źródeł energii to kluczowe elementy, które zapewnią bezpieczeństwo i ciągłość działania infrastruktury.

 

autor: dr. Rafał Zgorzelski

Członek Zarządu holdingu PKP S.A., przewodniczący Rady Polityki IT Grupy PKP i PKP PLK.

 

1] Zeszyty Naukowe AON nr 4 (105) 2016, SYSTEMOWE WYMOGI BEZPIECZEÑSTWA, IDENTYFIKACJA INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ I JEJ ZAGROŻEŃ, mjr mgr inż. Jacek MILEWSKI, Akademia Sztuki Wojennej.



Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe