Graf Zero: Wszystkie Święte!
To doprawdy głośny chichot historii (a może teologia też chichocze?), że dzień przed katolicką uroczystością Wszystkich Świętych protestanci mają swoje Święto Reformacji. Bo przecież to właśnie stosunek do kultu świętych jest jedną z ważniejszych różnic między tymi wyznaniami. I chociaż 1 listopada Kościół Katolicki zwraca uwagę głównie na tych świętych, którzy są w niebie, a których nie wyniesiono na ołtarze, to ja postanowiłem wspomnieć dziś o kilku najciekawszych historiach związanych ze świętymi naszego kontynentu.
Święta Wiborada
Mało kto wie, że ta prawie zapomniana pustelnica z wczesnego średniowiecza to pierwsza kobieta oficjalnie wyniesiona na ołtarze. Ktoś mógłby zapytać, a co ze starożytnymi męczennicami? Ano owszem są uznane za święta i czczone, ale w poczet zbawionych zaliczono je hurtem opierając się na różnego rodzaju Pasjach i Martyrologiach. Ich kult był naturalny i nie potrzebował oficjalnego potwierdzenia przez papieży. Inaczej było z Wiboradą, która żyła na terenie dzisiejszej Szwajcarii w X wieku. Była pustelnicą przy klasztorze świętego Galla. Zginęła z ręki węgierskich najeźdźców, którzy splądrowali klasztor. Wiborada jest patronką bibliotek bo dzięki swoim proroctwom zmusiła leniwych mnichów do ukrycia bogatej biblioteki w innym klasztorze. Dzięki temu księgi nie zostały zniszczone przez Węgrów, a biblioteka z Saint Gallen jest dziś jedną z najcenniejszych w Europie.
Święta Agata
“Na cycki świętej Agaty!” wołał, ku zgorszeniu innych, jeden z bohaterów Marka Hłaski. Te kobiece atrybuty są dość mocno (i brutalnie) powiązane z historią życia świętej. Według jednej z legend oprawcy chcą oszpecić dziewczynę obcięli jej piersi (niektóre z opowieści głoszą, że biust cudownie przyrósł następnej nocy). Nie byłoby w tej historii nic dziwnego, gdyby nie to, że mieszkańcy Sycylii w dość groteskowy sposób oddają pamięć owej dzielnej chrześcijance. Mianowicie jedną ze słodkich przekąsek Katanii są słodkie ciastka… imitujące obcięte piersi. Składają się z nasączonego słodkim likierem biszkoptu, często ozdobionego kawałkiem wiśni, która imituje sutki!
Święta Ludmiła
Postać tej pierwszej czeskiej świętej to dowód na to, że w wielu krajach wprowadzanie chrześcijaństwa nie było prostą i bezpieczną praktyką. Ludmiłą była żoną Borzywoja I - uznanego za pierwszego chrześcijańskiego władcę Czech. Po śmierci męża kobieta swą miłość przelała na wnuka Wacława (również świętego i męczennika). Tak się jednak złożyło, że nie było to w smak Drahomirze - synowej Ludmiły. Po ostrym sporze młoda zwolenniczka powrotu pogaństwa nakazała wypędzić starszą kobietę. Potem zaś namówiła wareskich najemników do zamordowania dawnej władczyni. Ci wypełnili rozkaz dusząc Ludmiłę chustą. Pogańska rebelia doprowadziła do interwencji niemieckiej i obalenia uzurpatorów. Ciało Ludmiły przeniesiono na Hradczany do Bazyliki Świętego Jerzego, gdzie spoczywa do dziś.
Święta Kinga
Postać tej świętej jest dziś w Polsce dość dobrze znana choć niestety kojarzona raczej z legendą o kopalni soli czy przejawami dość dewocyjnej religijności (które notabene mogą być barokowymi naleciałościami niewiele mającymi wspólnego z rzeczywistością). A tymczasem była to osoba racjonalna i twardo stąpająca po ziemi. Jej działalność w Małopolsce przyczyniła się do obudowy tej części kraju po zniszczeniach tatarskich. Daleko było również księżnej do lekkiego szafowania swoim życiem wobec zagrożenia tatarskiego - podczas ataku wojsk mongolskich na sądecczyznę wyprowadziła z klasztoru wszystkie siostry i w asyście rycerzy dotarła na zamek Pieniński, gdzie kobiety ocaliły swoje życie.
To rzecz jasna jedynie kilka przykładów świętych kobiet, które poza bogobojnym życie są mniej lub bardziej obecne w naszej kulturze, historiach czy legendach. Warto, może nawet jutro, spojrzeć na świętość nieco inaczej. Nie jak na baśń czy legendę, a pewną wskazówkę jak żyć. Dokładniejsza analiza żywotów poszczególnych patronów może przynieść zaskakujące odkrycie - święci i święte o sprawy doczesne dbali i pamiętali. I miejmy nadzieję - dbają i pamiętają nadal!
Do poczytania:
Ekkehard IV: “Przypadki klasztoru Świętego Galla”
Podróże po Europie: “Święta Agata z Sycylii” - https://www.podrozepoeuropie.pl/swieta-agata-z-sycylii/
Paulina Grygielska: “Praga. Przewodnik”
Zofia Kossak-Szczucka: “Szaleńcy Boży”