Bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Kultywujemy pamięć o naszym patronie

Trzy lata temu na łamach „Tygodnika Solidarność” ukazał się artykuł poświęcony tysięcznej akcji promocji duchowego dziedzictwa bł. ks. Jerzego Popiełuszki organizowanej w parafiach całej Polski. Dziś w ramach podsumowania roku 40. rocznicy jego męczeńskiej śmierci warto nawiązać do kontynuacji tych ewangelizacyjnych działań prowadzonych wytrwale od kilkunastu lat przez świeckich czcicieli ks. Jerzego – skupionych wokół NSZZ „Solidarność”, którego członkowie czczą błogosławionego jako patrona.
Bł. ks. Jerzy Popiełuszko
Bł. ks. Jerzy Popiełuszko / fot. Andrzej Iwański CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Ten rok był wspaniałą okazją nie tylko do przypomnienia postaci i życia księdza Jerzego, ale też (a może przede wszystkim!) jego niezwykle aktualnego przesłania i poruszającego sumienia wielu nauczania. Odbywające się konkursy, koncerty, spotkania modlitewne, przemarsze, prezentacje filmów, prelekcje w kościołach, miejscach kultu, szkołach, uczelniach, ośrodkach kultury oraz centralne obchody i uroczystości w archidiecezji warszawskiej…

Warto wspomnieć też o III edycji Kongresu bł. ks. Jerzego (organizowanej w szczególnym roku w Bydgoszczy i we Włocławku), a także o spotkaniu Marka Popiełuszki z Donaldem Trumpem, podczas którego prezydent USA otrzymał kazania patrona Solidarności w języku angielskim.

Śmiało można ocenić (wobec zaistnienia co najmniej kilkuset ważnych wydarzeń), że po wielu latach znów „ruszyły się serca” Polaków wobec tak doniosłej rocznicy. Wiele z tych wydarzeń powiązanych było z prezentacją pięknych wystaw, dla których powstania inspiracją była tegoroczna rocznica.

Miałem zaszczyt w znacznej ich części uczestniczyć lub obserwować je, a przy wielu sprawowałem opiekę organizacyjną.

Wystawa Solidarności o bł. ks. Jerzym

Wśród wystaw była także obecna w bardzo wielu miejscach Polski nasza wystawa pt. „Błogosławiony Jerzy Popiełuszko. Kapłan i Męczennik. Patron NSZZ «Solidarność»”.

Wystawa, która miała dotąd blisko tysiąc prezentacji w ostatnim dziesięcioleciu, od lat nierozłącznie towarzyszy akcjom organizowanym dla uczczenia patrona Związku i promocji jego nauczania w licznych parafiach.

Ogólnopolska misja promocji kultu męczennika przy NSZZ „Solidarność”, zapoczątkowana przez śp. ks. Zygmunta Malackiego realizowana jest z udziałem „oddolnym” świeckich czcicieli ks. Popiełuszki w różnych miastach, ale też przy ofiarnym zaangażowaniu kapłanów, ludzi Solidarności, jej struktur czy władz regionalnych i krajowych. Sercem, istotą tej inicjatywy jest przypominanie duchowego dziedzictwa męczennika i ukazywanie aktualności jego kazań, a mocnym narzędziem tego przekazu stała się wystawa. Dlatego trzeba podkreślić wielkie zaangażowanie i poświęcenie naszych współpracowników – osób, które przyjeżdżają od wielu lat do parafii w różnych miastach, by obok tej przejmującej wystawy głosić – często przez całą niedzielę – świadectwa o księdzu Jerzym i promować jego nauczanie.

Owoce misji, której towarzyszy wystawa

Widzimy owoce tych działań. Po 15 latach prowadzenia akcji jest tak bardzo wiele osób, które dzielą się swoim przeżywaniem osoby i przesłania męczennika, w parafiach podchodzą do naszych wolontariuszy, rozmawiają długo… Są przy wystawie wspomnienia i łzy, słowa podziękowania i zapewnienia o modlitwie za dalszy rozwój akcji w Polsce. Refleksja nad tajemnicą męczeństwa ks. Jerzego, ofiarą jego życia złożoną za wiarę i dla umocnienia ducha wolności w Kościele i Ojczyźnie jest czymś żywym, twórczym, wydającym niejednokrotnie wielkie, nowe owoce dla duchowego życia tych ludzi. Ktoś nawet ocenił, że dzięki tym 1250 akcjom przez ostatnie 15 lat świadectwo o księdzu Jerzym mogło usłyszeć ponad milion osób w Polsce!

Dociera do nas wszystkich, że zgodnie z intencją modlitwy św. Jana Pawła II ze śmierci księdza Jerzego wyrosło dobro. Tym, którzy pozbawili go życia, wydawało się, że przerwali misję ks. Popiełuszki. A on dopełnił tę misję… bo jej ostatnim aktem, który dopuścił Pan Bóg, i jej zwieńczeniem – „niezmywalną pieczęcią” – było jego męczeństwo za wiarę i Kościół. Ks. Jerzy pokazał, że przemoc nie jest oznaką siły, lecz słabości, dał świadectwo, że… życie się nie kończy, że życie dopiero prawdziwie zaczyna się wtedy, gdy… rodzimy się dla Nieba!

Promocja kultu naszym zadaniem

Przez ostanie kilkanaście lat jako ludzie Solidarności przypominamy o tym, co głosił nasz kapelan, o jego wystąpieniach w obronie godności człowieka, praw ludzi ciężko pracujących, że praca powinna uszlachetniać człowieka i budować jego morale, o tym, że „prawda jest nieśmiertelna, nie da się jej zmienić taką czy inną ustawą”. Podczas ponurej nocy stanu wojennego ks. Jerzy przekonywał nas o tym, że życie budowane na fundamencie ewangelicznej prawdy – w odniesieniu do słów Chrystusa zawsze będzie miało sens… w każdych czasach, bo ta wewnętrzna wolność jest pierwszą cechą człowieczeństwa, i właśnie najbardziej sprawdza się w czasach ucisku i zewnętrznego zniewolenia!

Ale prawdy trzeba nie tylko szukać, ale także stawać w jej obronie – jak mówił ksiądz Jerzy: „upominać się o nią w każdej sytuacji” – zwłaszcza w obecnych czasach, kiedy prawdę i fałsz miesza się tak skutecznie. Dlatego według mnie bł. ks. Jerzy może być patronem dla każdego, kto wytrwale poszukuje prawdy w trudnych czasach.

Ksiądz Popiełuszko patronem działaczy Związku

Związek ma wpisane w statucie wartości katolickie i naukę społeczną Kościoła, a jego członkowie kształtują swoje życie religijne i działalność w odniesieniu do słów błogosławionego męczennika. Naśladujemy go, broniąc godności i praw osoby ludzkiej, co czynił wytrwale ksiądz Jerzy…

Pełnia przesłania księdza Jerzego w znacznym stopniu odnosi się do ideałów i wartości, których broniła i wciąż broni Solidarność.
Nie spotkałem na swojej drodze stowarzyszenia i organizacji promującej kult bł. ks. Popiełuszki, w której szeregach nie byłoby członków obecnych czy dawnych struktur Solidarności.

Przedstawiciele Prezydium KK przypominają też wieloletnie zaangażowanie Związku w coroczną Pielgrzymkę Ludzi Pracy na Jasną Górę, wspieranie projektu powstającego w Okopach muzeum Dom Rodzinny (księdza Jerzego) czy straż przy grobie błogosławionego w Warszawie na Żoliborzu pełnioną wytrwale przez członków Solidarności z całego kraju.

Działacze struktur związkowych w wielu miastach przy okazji rocznic kultywują pamięć bł. ks. Jerzego i wciąż przypominają jego misję młodemu pokoleniu.

Ważnym aspektem tych działań jest owocna wieloletnia współpraca z Instytutem Pamięci Narodowej przy organizacji prelekcji i wystaw oraz innych wydarzeń edukacyjnych.

Owocne zaangażowanie i zgodne współdziałanie tak wielu osób i podmiotów powoduje, że na naszych oczach rozwija się prawdziwa koalicja na rzecz pamięci patrona Związku.

CZYTAJ TAKŻĘ:

Podziękowania za budowanie dzieła promocji kultu

Jako organizator i osoba uczestnicząca od 15 lat w akcjach promujących kult patrona Solidarności odnoszę się z wielką wdzięcznością do księży biskupów wielu polskich diecezji, którzy pomogli w tym dziele, udzielili swojego poparcia i błogosławieństwa, a także pamiętali o modlitwie za nas i za rozwój dzieła. Sercem ogarniamy razem z Solidarnością rzeszę tysiąca kapłanów w parafiach, które przyjęły nas z akcją, okazując wiele serca, a często fizycznie pomagając w realizacji dzieła.

Słowa podziękowania należą się wielu dziennikarzom, przedstawicielom mediów, przedstawicielom IPN, organizacji i wspólnot religijnych. Pamiętamy o tych, którzy pomogli zainicjować to dzieło, czyli o śp. księdzu prałacie Zygmuncie Malackim i pani Katarzynie Soborak.

Podsumowując piętnastolecie działań grupy promotorów działającej przy Solidarności, warto pamiętać, że za owocami tej ogólnopolskiej misji stoi ofiarna służba, która jest zarazem pracą! W każdym przypadku to praca konkretnego człowieka, a o szacunek dla niej i o jej ochronę wciąż zabiega Związek. Dlatego otaczamy szczególną wdzięcznością wszystkich, którzy ofiarnie uczestniczyli w transportowaniu wystawy Solidarności do wielu kościołów po całej Polsce, i tych, którzy przez dziesięciolecia poświęcali swój czas, by jeździć do najdalszych zakątków kraju, głosząc w parafiach słowo świadectwa o ks. Jerzym.

Pamiętamy i doceniamy, że Solidarność wiele czyni dla kultu ks. Jerzego, choć widzimy z każdym rokiem, że można zrobić o wiele więcej. Jesteśmy częścią Kościoła, jesteśmy obecni w całej Polsce, a patronat ks. Jerzego dla Związku to nie przywilej… to przede wszystkim obowiązek zachowania jego dziedzictwa w naszych sercach i dzielenia się nim z innymi.


 

POLECANE
Trudna sytuacja w prawie całym kraju. IMGW ostrzega: najgorzej będzie w nocy gorące
Trudna sytuacja w prawie całym kraju. IMGW ostrzega: najgorzej będzie w nocy

Gołoledź i marznące opady sparaliżowały drogi w niemal całej Polsce. IMGW ostrzega przed bardzo trudnymi warunkami do jazdy, a służby apelują o ostrożność po serii groźnych wypadków i kolizji.

Tȟašúŋke Witkó: Opadające rosyjskie portki tylko u nas
Tȟašúŋke Witkó: Opadające rosyjskie portki

Emmanuel Jean-Michel Frédéric Macron odebrał w ostatnim czasie publiczną lekcję pokory, zafundowaną mu przez Siergieja Wiktorowicza Ławrowa. Wyłącznie ze względu na panującą obecnie świąteczno-noworoczną porę, nie wskażę części ciała, w którą Francuz otrzymał od Rosjanina sążnistego, dyplomatycznego kopniaka, a jedynie dla ułatwienia dodam, że nad Loarą tytułują ją słowem „fesses”.

Samuel Pereira: Polityczna amnezja i świąteczna projekcja tylko u nas
Samuel Pereira: Polityczna amnezja i świąteczna projekcja

Wigilia to nie jest zwykły wieczór. To moment czuwania – nie tylko w sensie religijnym, ale też ludzkim. Zatrzymania się. Wyłączenia szumu i odkładania sporów na bok. Nawet jeśli ktoś nie wierzy, rozumie intuicyjnie, że to most między codziennością a czymś ważniejszym. Dlatego właśnie tak boleśnie widać, gdy ktoś próbuje ten most zamienić w kolejną barykadę.

Wiadomo, ilu Polaków musi opuścić USA. MSZ podał liczbę z ostatniej chwili
Wiadomo, ilu Polaków musi opuścić USA. MSZ podał liczbę

MSZ ujawniło skalę deportacji Polaków z USA. Jak podano w komunikacie, na dzień 6 listopada 2025 r. 68 osób było w rękach amerykańskiego Urzędu Celno-Imigracyjnego, a około 130 obywateli Polski ma w tym roku opuścić kraj.

Tragedia w Boże Narodzenie. Śmiertelnie ugodził partnerkę z ostatniej chwili
Tragedia w Boże Narodzenie. Śmiertelnie ugodził partnerkę

Makabryczne Boże Narodzenie w Strzale pod Siedlcami. Podczas świątecznej kolacji, 53-letni mężczyzna w trakcie kłótni śmiertelnie ugodził nożem swoją 55-letnią partnerkę.

Uszkodzone tory kolejowe na Opolszczyźnie. Jest komunikat z ostatniej chwili
Uszkodzone tory kolejowe na Opolszczyźnie. Jest komunikat

Policja poinformowała w piątek po południu, że funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei stwierdzili brak fragmentu szyny kolejowej na linii kolejowej relacji Sławięcice - Rudziniec. Badane są przyczyny zdarzenia.

Tego najbardziej obawiają się Polacy w 2026 roku. Jest sondaż z ostatniej chwili
Tego najbardziej obawiają się Polacy w 2026 roku. Jest sondaż

W 2026 roku Polacy najbardziej obawiają się problemów z dostępem do służby zdrowia oraz pogorszenia zdrowia własnego lub bliskich - wynika z badania pracowni United Surveys na zlecenie Wirtualnej Polski.

Prezydent Karol Nawrocki rozmawiał z Donaldem Trumpem. Jest komunikat z ostatniej chwili
Prezydent Karol Nawrocki rozmawiał z Donaldem Trumpem. Jest komunikat

Odbyła się kolejna rozmowa telefoniczna prezydenta Karola Nawrockiego z prezydentem USA Donaldem Trumpem - poinformowała w piątek po godz. 15 Kancelaria Prezydenta Karola Nawrockiego.

Karambol na S8. Trasa do Warszawy zablokowana z ostatniej chwili
Karambol na S8. Trasa do Warszawy zablokowana

Dziewięć samochodów osobowych uczestniczyło w karambolu, do którego doszło na drodze ekspresowej S8 pod Rawą Mazowiecką w woj. łódzkim. Pięć osób zostało poszkodowanych. Trasa w stronę Warszawy jest nieprzejezdna.

Komunikat dla mieszkańców woj. kujawsko-pomorskiego z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców woj. kujawsko-pomorskiego

Gołoledź występuje na trasie A1 od 190. do 196. kilometra w kierunku Łodzi. Auta wpadają w poślizg i wypadają z drogi - podała w piątek kujawsko-pomorska straż pożarna. Dotychczas nie odnotowano osób rannych.

REKLAMA

Bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Kultywujemy pamięć o naszym patronie

Trzy lata temu na łamach „Tygodnika Solidarność” ukazał się artykuł poświęcony tysięcznej akcji promocji duchowego dziedzictwa bł. ks. Jerzego Popiełuszki organizowanej w parafiach całej Polski. Dziś w ramach podsumowania roku 40. rocznicy jego męczeńskiej śmierci warto nawiązać do kontynuacji tych ewangelizacyjnych działań prowadzonych wytrwale od kilkunastu lat przez świeckich czcicieli ks. Jerzego – skupionych wokół NSZZ „Solidarność”, którego członkowie czczą błogosławionego jako patrona.
Bł. ks. Jerzy Popiełuszko
Bł. ks. Jerzy Popiełuszko / fot. Andrzej Iwański CC BY 3.0, Wikimedia Commons

Ten rok był wspaniałą okazją nie tylko do przypomnienia postaci i życia księdza Jerzego, ale też (a może przede wszystkim!) jego niezwykle aktualnego przesłania i poruszającego sumienia wielu nauczania. Odbywające się konkursy, koncerty, spotkania modlitewne, przemarsze, prezentacje filmów, prelekcje w kościołach, miejscach kultu, szkołach, uczelniach, ośrodkach kultury oraz centralne obchody i uroczystości w archidiecezji warszawskiej…

Warto wspomnieć też o III edycji Kongresu bł. ks. Jerzego (organizowanej w szczególnym roku w Bydgoszczy i we Włocławku), a także o spotkaniu Marka Popiełuszki z Donaldem Trumpem, podczas którego prezydent USA otrzymał kazania patrona Solidarności w języku angielskim.

Śmiało można ocenić (wobec zaistnienia co najmniej kilkuset ważnych wydarzeń), że po wielu latach znów „ruszyły się serca” Polaków wobec tak doniosłej rocznicy. Wiele z tych wydarzeń powiązanych było z prezentacją pięknych wystaw, dla których powstania inspiracją była tegoroczna rocznica.

Miałem zaszczyt w znacznej ich części uczestniczyć lub obserwować je, a przy wielu sprawowałem opiekę organizacyjną.

Wystawa Solidarności o bł. ks. Jerzym

Wśród wystaw była także obecna w bardzo wielu miejscach Polski nasza wystawa pt. „Błogosławiony Jerzy Popiełuszko. Kapłan i Męczennik. Patron NSZZ «Solidarność»”.

Wystawa, która miała dotąd blisko tysiąc prezentacji w ostatnim dziesięcioleciu, od lat nierozłącznie towarzyszy akcjom organizowanym dla uczczenia patrona Związku i promocji jego nauczania w licznych parafiach.

Ogólnopolska misja promocji kultu męczennika przy NSZZ „Solidarność”, zapoczątkowana przez śp. ks. Zygmunta Malackiego realizowana jest z udziałem „oddolnym” świeckich czcicieli ks. Popiełuszki w różnych miastach, ale też przy ofiarnym zaangażowaniu kapłanów, ludzi Solidarności, jej struktur czy władz regionalnych i krajowych. Sercem, istotą tej inicjatywy jest przypominanie duchowego dziedzictwa męczennika i ukazywanie aktualności jego kazań, a mocnym narzędziem tego przekazu stała się wystawa. Dlatego trzeba podkreślić wielkie zaangażowanie i poświęcenie naszych współpracowników – osób, które przyjeżdżają od wielu lat do parafii w różnych miastach, by obok tej przejmującej wystawy głosić – często przez całą niedzielę – świadectwa o księdzu Jerzym i promować jego nauczanie.

Owoce misji, której towarzyszy wystawa

Widzimy owoce tych działań. Po 15 latach prowadzenia akcji jest tak bardzo wiele osób, które dzielą się swoim przeżywaniem osoby i przesłania męczennika, w parafiach podchodzą do naszych wolontariuszy, rozmawiają długo… Są przy wystawie wspomnienia i łzy, słowa podziękowania i zapewnienia o modlitwie za dalszy rozwój akcji w Polsce. Refleksja nad tajemnicą męczeństwa ks. Jerzego, ofiarą jego życia złożoną za wiarę i dla umocnienia ducha wolności w Kościele i Ojczyźnie jest czymś żywym, twórczym, wydającym niejednokrotnie wielkie, nowe owoce dla duchowego życia tych ludzi. Ktoś nawet ocenił, że dzięki tym 1250 akcjom przez ostatnie 15 lat świadectwo o księdzu Jerzym mogło usłyszeć ponad milion osób w Polsce!

Dociera do nas wszystkich, że zgodnie z intencją modlitwy św. Jana Pawła II ze śmierci księdza Jerzego wyrosło dobro. Tym, którzy pozbawili go życia, wydawało się, że przerwali misję ks. Popiełuszki. A on dopełnił tę misję… bo jej ostatnim aktem, który dopuścił Pan Bóg, i jej zwieńczeniem – „niezmywalną pieczęcią” – było jego męczeństwo za wiarę i Kościół. Ks. Jerzy pokazał, że przemoc nie jest oznaką siły, lecz słabości, dał świadectwo, że… życie się nie kończy, że życie dopiero prawdziwie zaczyna się wtedy, gdy… rodzimy się dla Nieba!

Promocja kultu naszym zadaniem

Przez ostanie kilkanaście lat jako ludzie Solidarności przypominamy o tym, co głosił nasz kapelan, o jego wystąpieniach w obronie godności człowieka, praw ludzi ciężko pracujących, że praca powinna uszlachetniać człowieka i budować jego morale, o tym, że „prawda jest nieśmiertelna, nie da się jej zmienić taką czy inną ustawą”. Podczas ponurej nocy stanu wojennego ks. Jerzy przekonywał nas o tym, że życie budowane na fundamencie ewangelicznej prawdy – w odniesieniu do słów Chrystusa zawsze będzie miało sens… w każdych czasach, bo ta wewnętrzna wolność jest pierwszą cechą człowieczeństwa, i właśnie najbardziej sprawdza się w czasach ucisku i zewnętrznego zniewolenia!

Ale prawdy trzeba nie tylko szukać, ale także stawać w jej obronie – jak mówił ksiądz Jerzy: „upominać się o nią w każdej sytuacji” – zwłaszcza w obecnych czasach, kiedy prawdę i fałsz miesza się tak skutecznie. Dlatego według mnie bł. ks. Jerzy może być patronem dla każdego, kto wytrwale poszukuje prawdy w trudnych czasach.

Ksiądz Popiełuszko patronem działaczy Związku

Związek ma wpisane w statucie wartości katolickie i naukę społeczną Kościoła, a jego członkowie kształtują swoje życie religijne i działalność w odniesieniu do słów błogosławionego męczennika. Naśladujemy go, broniąc godności i praw osoby ludzkiej, co czynił wytrwale ksiądz Jerzy…

Pełnia przesłania księdza Jerzego w znacznym stopniu odnosi się do ideałów i wartości, których broniła i wciąż broni Solidarność.
Nie spotkałem na swojej drodze stowarzyszenia i organizacji promującej kult bł. ks. Popiełuszki, w której szeregach nie byłoby członków obecnych czy dawnych struktur Solidarności.

Przedstawiciele Prezydium KK przypominają też wieloletnie zaangażowanie Związku w coroczną Pielgrzymkę Ludzi Pracy na Jasną Górę, wspieranie projektu powstającego w Okopach muzeum Dom Rodzinny (księdza Jerzego) czy straż przy grobie błogosławionego w Warszawie na Żoliborzu pełnioną wytrwale przez członków Solidarności z całego kraju.

Działacze struktur związkowych w wielu miastach przy okazji rocznic kultywują pamięć bł. ks. Jerzego i wciąż przypominają jego misję młodemu pokoleniu.

Ważnym aspektem tych działań jest owocna wieloletnia współpraca z Instytutem Pamięci Narodowej przy organizacji prelekcji i wystaw oraz innych wydarzeń edukacyjnych.

Owocne zaangażowanie i zgodne współdziałanie tak wielu osób i podmiotów powoduje, że na naszych oczach rozwija się prawdziwa koalicja na rzecz pamięci patrona Związku.

CZYTAJ TAKŻĘ:

Podziękowania za budowanie dzieła promocji kultu

Jako organizator i osoba uczestnicząca od 15 lat w akcjach promujących kult patrona Solidarności odnoszę się z wielką wdzięcznością do księży biskupów wielu polskich diecezji, którzy pomogli w tym dziele, udzielili swojego poparcia i błogosławieństwa, a także pamiętali o modlitwie za nas i za rozwój dzieła. Sercem ogarniamy razem z Solidarnością rzeszę tysiąca kapłanów w parafiach, które przyjęły nas z akcją, okazując wiele serca, a często fizycznie pomagając w realizacji dzieła.

Słowa podziękowania należą się wielu dziennikarzom, przedstawicielom mediów, przedstawicielom IPN, organizacji i wspólnot religijnych. Pamiętamy o tych, którzy pomogli zainicjować to dzieło, czyli o śp. księdzu prałacie Zygmuncie Malackim i pani Katarzynie Soborak.

Podsumowując piętnastolecie działań grupy promotorów działającej przy Solidarności, warto pamiętać, że za owocami tej ogólnopolskiej misji stoi ofiarna służba, która jest zarazem pracą! W każdym przypadku to praca konkretnego człowieka, a o szacunek dla niej i o jej ochronę wciąż zabiega Związek. Dlatego otaczamy szczególną wdzięcznością wszystkich, którzy ofiarnie uczestniczyli w transportowaniu wystawy Solidarności do wielu kościołów po całej Polsce, i tych, którzy przez dziesięciolecia poświęcali swój czas, by jeździć do najdalszych zakątków kraju, głosząc w parafiach słowo świadectwa o ks. Jerzym.

Pamiętamy i doceniamy, że Solidarność wiele czyni dla kultu ks. Jerzego, choć widzimy z każdym rokiem, że można zrobić o wiele więcej. Jesteśmy częścią Kościoła, jesteśmy obecni w całej Polsce, a patronat ks. Jerzego dla Związku to nie przywilej… to przede wszystkim obowiązek zachowania jego dziedzictwa w naszych sercach i dzielenia się nim z innymi.



 

Polecane