„Wstąpienie do organizacji jest trudne, ale jeszcze trudniej ją opuścić. Teoretycznie dla wszystkich jej członków przewidziano tylko jedno wyjście, przez komin. Dla jednych z najwyższymi honorami, dla innych hańbiące, ale komin jest jeden. Tylko przez ten komin odchodzimy z organizacji”. Tak, według zapewnień, prawdziwą scenę rozmowy przełożonego z agentem GRU opisuje w autobiograficznej powieści „Akwarium” Wiktor Suworow. Mieszkający w Wielkiej Brytanii od czterdziestu lat pisarz i historyk, były oficer armii radzieckiej i radzieckiego wywiadu wojskowego GRU.
A jednak w miarę upływu czasu metodę opuszczania tajnych służb Rosjanie nieco zmodyfikowali, najpewniej z powodów pragmatycznych. Były podpułkownik KGB i FSB Aleksander Litwinienko, który odmówił zamordowania skłóconego z Putinem oligarchy Borysa Bieriezowskiego, a na dodatek prowadził śledztwo sprawie śmierci Anny Politkowskiej i był przeciwnikiem wojny w Czeczenii, nieopatrznie spotkał się z kolegą z pracy w FSB Andriejem Ługowojem. Otruty został silnie radioaktywnym i toksycznym izotopem polon 210 podanym w herbacie. Przez blisko miesiąc konał w londyńskim szpitalu. Bieriezowskiego w marcu 2013 r. znaleziono martwego w domu w Ascot pod Londynem. W jego samobójczą śmierć nie wierzył Nikołaj Głuszkow, również polityczny azylant w Wlk. Brytanii i jego były bliski współpracownik. Prowadził osobiste śledztwo, twierdził, że informacje w mediach są nieprawdziwe, bo Bieriezowski został zamordowany. Niedawno znaleziono jego ciało, przyczyna śmierci na razie pozostaje nieznana. Natomiast ponad wszelką wątpliwość wiadomo, że Siergiej Skripal wraz z odwiedzającą go w Wlk. Brytanii córką Julią zostali na początku marca otruci Nowiczokiem, wyprodukowanym w rosyjskim Państwowym Instytrucie Naukowo Badawczym Chemii Organicznej i Technologii GNIIOCHT. Skripal jako radziecki agent został przewerbowany w 1994 r. przez brytyjskie służby. Po wykryciu tego skazany został na karę więzienia w Rosji. Prezydent Miedwiediew ułaskawił go, a wskutek operacji wymiany szpiegów znalazł się na zachodzie i zamieszkał w Wlk. Brytanii.
Żaden z nich po tylu latach nie przedstawiał już żadnej istotnej wartości dla Moskwy. A jednak wszystkie te śmierci łączy symboliczny komin, o którym pisał swego czasu Suworow. Dla byłych agentów tajnych rosyjskich służb po wsze czasy zarezerwowano wyjście niehonorowe. Na tyle okrutne i ostentacyjne, by wryło się w pamięć. I nawet niespecjalnie skrywane, by ślady wyraźnie wskazywały zleceniodawcę. A jednak by pozostały w sferze domniemań, nie faktów. By była to kara, ale i przestroga.
Mieczysław GilArtykuł pochodzi z najnowszego numeru "TS" (12/2018) do kupienia w wersji cyfrowej tutaj.#REKLAMA_POZIOMA#