[Tylko u nas] Marek Budzisz: Nie tylko Białoruś. Pompeo w Uzbekistanie zablokował plany Moskwy

Zakończoną właśnie podróż Mike’a Pompeo, który odwiedził kluczowe kraje z tzw. obszaru postsowieckiego (Ukraina, Białoruś, Uzbekistan, Kazachstan) przyjdzie jeszcze z pewnością nie raz oceniać, zwłaszcza z perspektywy czasu, kiedy okaże się na ile mieliśmy do czynienia z podróżą politycznie znaczącą, a na ile z przedwyborczym tourne, ale już teraz można dokonać pewnych podsumowań.
 [Tylko u nas] Marek Budzisz: Nie tylko Białoruś. Pompeo w Uzbekistanie zablokował plany Moskwy
/ screen YouTube
Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na politykę Uzbekistanu. Tym bardziej z tego powodu, że od pewnego czasu Taszkient, po uregulowaniu sporów granicznych z sąsiadami przystąpił do budowania politycznej platformy 5 państw Azji Środkowej. W Moskwie nie umknęło uwagi, że w tym nowym formacie, promowanym przez Uzbekistan, w którym obok niego znalazł się również Kirgistan i Tadżykistan, ale również znacznie większy Kazachstan i izolujący się Turkmenistan, zabrakło miejsca dla Rosji. Jest to o tyle istotne, że jak wiadomo tzw. przestrzeń postsowiecką Federacja Rosyjska uznaje za obszar swego zainteresowania. Uwagi rosyjskich analityków, ale również dyplomatów nie umknęło i to, że Uzbekistan jest krajem, który od 2016 roku, czyli od czasu kiedy po śmierci dyktatora Karimowa i objęcia władzy przez prezydenta Mirziyoyeva, zaczął odchodzić od polityki izolacji i coraz intensywniej współpracować, również na polu wojskowym, ze Stanami Zjednoczonymi. Po wizycie prezydenta Uzbekistanu w Białym Domu, w maju 2018 roku w czasie której podpisano pierwszy w historii 5 letni plan współpracy wojskowej odbyła się jeszcze w listopadzie 2018 wizyta amerykańskiej misji wojskowej w Taszkiencie. W styczniu 2019 oddziały uzbeckich sił specjalnych brały udział w szkoleniu w jednej z baz amerykańskich sił zbrojnych w Missisipi, a w lipcu szef Pentagonu gościł w Waszyngtonie uzbeckiego ministra obrony Bokhodira Kurbanova. Niepokój Rosjan wzbudza myśl, że Amerykanie będą chcieli powrócić do bazy w Karszi-Chanabad, którą wykorzystywali w czasie operacji w Afganistanie w latach 2001 – 2005. W związku z wizytą Mike’a Pompeo w Taszkiencie odbył się szczyt 5 + 1, gdzie + 1 to Stany Zjednoczone, a 5 to kraje Azji Środkowej. Są już pierwsze rezultaty tego szczytu, trzeba otwarcie powiedzieć, dla Rosji bardzo przykre.

Otóż od kilku miesięcy rosyjska dyplomacja intensywnie pracowała na rzecz zbliżenia Taszkientu i Moskwy, głównie w obszarze gospodarczym, ale nie wyłącznie bo dyskutowano również o kwestiach militarnych. W niektórych rosyjskich mediach występujący tam analitycy wręcz prezentowali pogląd, że Uzbekistan powrócić może do ODKB – Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, powołanej pod patronatem Rosji w 1992 roku właśnie w Taszkiencie, z którego jednak Uzbekistan wystąpił dwukrotnie, najpierw w 1999 roku a potem w 2012. Za niemal pewne uznawano też wejście Uzbekistanu do stworzonej przez Rosję platformy integracji gospodarczej – Unii Euroazjatyckiej. Jeszcze w październiku ubiegłego roku przy okazji wizyty Walentyny Matwijenko, przewodniczącej Izby Wyższej rosyjskiego parlamentu informowano o planowanej, w związku ze zbliżeniem między obydwoma krajami wizycie prezydenta Uzbekistanu w Rosji. Nieco później, w grudniu pojawił się jej termin – 5 lutego. Teraz okazuje się, że uzbecki prezydent nie pojedzie jednak do Moskwy, tak przynajmniej ustaliła miejscowa prasa potwierdzając to w rosyjskim MSZ. Pojawia się dość mgławicowy, nowy termin – latem tego roku, ale jest on tak odległy, iż nie wiadomo czy do spotkania na szczycie Putin – Mirziyoyev w ogóle dojdzie. Już sam fakt odwołania wizyty dosłownie w ostatniej chwili jest nie tylko zdumiewający, ale również zastanawiający. Tym bardziej, że nie sposób nie łączyć tego co się wydarzyło z właśnie zakończoną wizytą Pompeo w Taszkiencie. Na pierwszy rzut oka daje się zauważyć też zasadnicza zmianę retoryki. O ile jeszcze w grudniu pierwszy zastępca szefa uzbeckiego MSZ-u Ilchom Nematow mówił Agencji RIA Novosti, że rozmowy o integracji gospodarczej idą dobrze i niedługo nastąpi ich zwieńczenie w postaci zawarcia stosownej umowy, o tyle tydzień temu nastąpiła zasadnicza zmiana. Minister Spraw Zagranicznych Abdulaziz Kamilow, na spotkaniu z dziennikarzami nie tylko wyraził wątpliwości co do celowości integracji z Rosją, ale również zwrócił uwagę mediów, że „Rosja to tylko jeden z możliwych partnerów strategicznych, na równi z Chinami, Stanami Zjednoczonymi, USA, Japonią, Koreą Pd. oraz Unią Europejską”.
Z punktu widzenia Moskwy integracja Uzbekistanu z jej organizmem gospodarczym, nie mówiąc już o współpracy wojskowej mogłaby stać się największym, po Krymie, sukcesem geopolitycznym, potwierdzeniem znaczenia Federacji Rosyjskiej w Azji Środkowej. Ale, tak można dziś przypuszczać, się nie stanie. Zaś dla rosyjskich firm, zwłaszcza tych dużych zamieszkały przez 33 mln mieszkańców Uzbekistan stać się miał istotnym rynkiem. Wystarczy spojrzeć na liczby.  W 2018 roku obroty handlowe między obydwoma państwami wzrosły o 20 % do 4,4 mld dolarów. Wartość rosyjskich inwestycji szacowana jest na 9 mld dolarów. W Uzbekistanie działa 1427 firm rosyjskich, zaś 3 mln Uzbeków pracuje na stałe w Rosji.

Po tym jak nowy prezydent objął w Uzbekistanie rządy i rozpoczął tam reformy rynkowe, co zresztą spowodowało, że trafił na okładkę tygodnika The Economist, a kraj został uznany za „państwo roku”, regionalne znaczenie szybko rozwijającej się tamtejszej gospodarki tylko wzrosło. Przede wszystkim z tego powodu, że kraj odszedł od polityki ochrony rynku wewnętrznego barierami celnymi i podatkowymi. Do 2017 roku faktycznie zabroniony był import 3242 różnych towarów, na inne obowiązywały wygórowane stawki podatku akcyzowego i wysokie opłaty celne, które począwszy od 1 stycznia 2019 roku zostały znacząco zredukowane (w przypadku 72 % całości importu do zera). Dla gospodarki rosyjskiej, której eksport spada, zaś eksport artykułów przemysłowych spada jeszcze szybciej, rynek Uzbecki, z racji bliskości geograficznej, możliwości komunikacyjnych, powiązań historycznych był jednym z niewielu na którym rosyjskie firmy dysponowały rzeczywistymi przewagami konkurencyjnymi.

W styczniu w miejscowym parlamencie wystąpił prezydent Mirziyoyev, który oświadczył deputowanym, że kraj nie zamierza ryzykować własnej suwerenności. Obserwatorzy tego co się dzieje w Taszkiencie są zdania, że ta zmiana stanowiska związana jest z jednej strony z wizytą amerykańskiego sekretarza stanu, która pierwotnie miała się odbyć na początku roku i było już wówczas wiadomo z czym przyjeżdża Pompeo, ale z drugiej strony, była też efektem wniosków jakie wyciągnięto w Uzbekistanie obserwując konflikt na linii Moskwa – Mińsk. Dostrzeżono, że integracja z rosyjskim organizmem gospodarczym nie jest krokiem neutralnym, bez możliwych, w przyszłości, konsekwencji politycznych. I w takim momencie ze swoją ofertą pojawili się Amerykanie. Już sam wzrost zainteresowania Waszyngtonu tym regionem świata stanowił ważny sygnał, to co zaproponował Pompeo, choć szczegółów jeszcze nie znamy, mogło być tylko tego potwierdzeniem. Tym bardziej, że jak uważają obserwatorzy, Stanom Zjednoczonym nie zależy na budowie jakiegokolwiek regionalnego bloku proamerykańskiego. Im wystarczy aby państwa w tym regionie świata utrzymały swa niezależność wobec Moskwy i wobec Pekinu, bo już to znacznie ogranicza możliwości manewru obydwu stolic uznawanych w Waszyngtonie za wrogie.

Marek Budzisz
 

Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Dramat w Niemczech. Polka wśród ofiar śmiertelnych z ostatniej chwili
Dramat w Niemczech. Polka wśród ofiar śmiertelnych

47-letnia Polka jest jedną z ofiar śmiertelnych wypadku autobusowego, do którego doszło w środę na autostradzie A9 w pobliżu Lipska na wschodzie Niemiec. Policja przekazała w czwartek informacje na temat tożsamości trzech spośród czterech osób zabitych w wypadku.

Dziwne zachowanie Kołodziejczaka na spotkaniu z Ukraińcami. Jest reakcja wiceministra z ostatniej chwili
Dziwne zachowanie Kołodziejczaka na spotkaniu z Ukraińcami. Jest reakcja wiceministra

W środę i w czwartek przedstawiciele resortów infrastruktury, funduszy, rozwoju, finansów, aktywów państwowych oraz rolnictwa uczestniczyli w spotkaniach ze stroną ukraińską. W sieci Ukraińcy opublikowali zdjęcie z nietypową pozą Michała Kołodziejczaka. Jest reakcja wiceministra.

Zełenski: Nie mamy już prawie artylerii z ostatniej chwili
Zełenski: Nie mamy już prawie artylerii

Rosja na 100 proc. wykorzystuje przerwę we wsparciu USA dla Ukrainy; nie mamy już prawie w ogóle artylerii - powiedział w wyemitowanym w czwartek wywiadzie dla amerykańskiej telewizji CBS prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Ostrzegł, że bez amerykańskiego wsparcia Ukraina przegra, a wojna bardzo szybko może "przyjść do Europy".

Dramatyczne wyznanie Zbigniewa Ziobry z ostatniej chwili
Dramatyczne wyznanie Zbigniewa Ziobry

"Choroba bardzo przyspieszyła. W ciągu miesiąca schudłem 10 kilogramów, pojawiły się bardzo mocne bóle i towarzyszył mi coraz większy problem z głosem" - powiedział w programie "Debata Dnia" o stanie swojego zdrowia Zbigniew Ziobro.

Naukowy wieczór z dr Kaweckim: Przez 10 lat Polak nominował do Nobla z fizyki Wiadomości
Naukowy wieczór z dr Kaweckim: Przez 10 lat Polak nominował do Nobla z fizyki

Przez ponad 10 lat Polak formalnie nominował do Nagród Nobla z fizyki! To pierwszy przypadek, gdy opinia publiczna się o tym dowiaduje.

Były minister Tuska zaatakował Dominika Tarczyńskiego: Bedzie miał proces z ostatniej chwili
Były minister Tuska zaatakował Dominika Tarczyńskiego: "Bedzie miał proces"

Były minister finansów, Jan Vincent Rostowski zaatakował na Twitterze [X] Dominika Tarczyńskiego. "Będzie miał proces za publikowanie obrzydliwych fake newsów" - odpowiada europoseł Prawa i Sprawiedliwości

Adam Bodnar powinien podać się do dymisji z ostatniej chwili
"Adam Bodnar powinien podać się do dymisji"

Radosław Fogiel, poseł PiS uważa, że służby złamały prawo, wchodząc do domu b. ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. Jak mówił w czwartek w Studiu PAP, w jego ocenie prokurator Marzena Kowalska i szef MS Adam Bodnar powinni za to ponieść odpowiedzialność i podać się do dymisji.

Ukraińcy opublikowali specyficzne zdjęcie Kołodziejczaka. Zachowywał się dziwnie. Wybiegał z pokoju, pociągał nosem z ostatniej chwili
Ukraińcy opublikowali specyficzne zdjęcie Kołodziejczaka. "Zachowywał się dziwnie. Wybiegał z pokoju, pociągał nosem"

W środę i w czwartek przedstawiciele resortów infrastruktury, funduszy, rozwoju, finansów, aktywów państwowych oraz rolnictwa uczestniczyli w spotkaniach ze stroną ukraińską. W sieci Ukraińcy opublikowali zdjęcie z nietypową pozą Michała Kołodziejczaka.

Zastępca Bodnara: Co Pan zamierza zrobić Panie Ministrze? Wiadomości
Zastępca Bodnara: Co Pan zamierza zrobić Panie Ministrze?

Dziś opinią publiczną wstrząsnęły fakty przedstawione w artykule Patryka Słowika "Sienkiewicz, Wrzosek, Wolne Sądy i wniosek. Jak prokurator walczyła o wolne media". Neoprokuratura opublikowała komunikat o tym, że zajmuje się opisanym w artykule wątkami. Do sprawy odniósł się również prokurator Michał Ostrowski, powołany za czasów Zbigniewa Ziobry, ale pełniący nadal obowiązki, zastępca Prokuratora Generalnego. Prokuratorem Generalnym, wbrew zapowiedziom rozdzielenia tych funkcji, jest obecnie minister sprawiedliwości Adam Bodnar.

Rosyjski myślwiec zestrzelony z ostatniej chwili
Rosyjski myślwiec zestrzelony

Rosyjski myśliwiec Su-35 runął w czwartek do morza w pobliżu Sewastopola na okupowanym przez Rosję Krymie; według wstępnych doniesień pilot przeżył, a maszyna mogła zostać zestrzelona omyłkowo przez rosyjską obronę przeciwlotniczą - podało Radio Swoboda.

REKLAMA

[Tylko u nas] Marek Budzisz: Nie tylko Białoruś. Pompeo w Uzbekistanie zablokował plany Moskwy

Zakończoną właśnie podróż Mike’a Pompeo, który odwiedził kluczowe kraje z tzw. obszaru postsowieckiego (Ukraina, Białoruś, Uzbekistan, Kazachstan) przyjdzie jeszcze z pewnością nie raz oceniać, zwłaszcza z perspektywy czasu, kiedy okaże się na ile mieliśmy do czynienia z podróżą politycznie znaczącą, a na ile z przedwyborczym tourne, ale już teraz można dokonać pewnych podsumowań.
 [Tylko u nas] Marek Budzisz: Nie tylko Białoruś. Pompeo w Uzbekistanie zablokował plany Moskwy
/ screen YouTube
Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na politykę Uzbekistanu. Tym bardziej z tego powodu, że od pewnego czasu Taszkient, po uregulowaniu sporów granicznych z sąsiadami przystąpił do budowania politycznej platformy 5 państw Azji Środkowej. W Moskwie nie umknęło uwagi, że w tym nowym formacie, promowanym przez Uzbekistan, w którym obok niego znalazł się również Kirgistan i Tadżykistan, ale również znacznie większy Kazachstan i izolujący się Turkmenistan, zabrakło miejsca dla Rosji. Jest to o tyle istotne, że jak wiadomo tzw. przestrzeń postsowiecką Federacja Rosyjska uznaje za obszar swego zainteresowania. Uwagi rosyjskich analityków, ale również dyplomatów nie umknęło i to, że Uzbekistan jest krajem, który od 2016 roku, czyli od czasu kiedy po śmierci dyktatora Karimowa i objęcia władzy przez prezydenta Mirziyoyeva, zaczął odchodzić od polityki izolacji i coraz intensywniej współpracować, również na polu wojskowym, ze Stanami Zjednoczonymi. Po wizycie prezydenta Uzbekistanu w Białym Domu, w maju 2018 roku w czasie której podpisano pierwszy w historii 5 letni plan współpracy wojskowej odbyła się jeszcze w listopadzie 2018 wizyta amerykańskiej misji wojskowej w Taszkiencie. W styczniu 2019 oddziały uzbeckich sił specjalnych brały udział w szkoleniu w jednej z baz amerykańskich sił zbrojnych w Missisipi, a w lipcu szef Pentagonu gościł w Waszyngtonie uzbeckiego ministra obrony Bokhodira Kurbanova. Niepokój Rosjan wzbudza myśl, że Amerykanie będą chcieli powrócić do bazy w Karszi-Chanabad, którą wykorzystywali w czasie operacji w Afganistanie w latach 2001 – 2005. W związku z wizytą Mike’a Pompeo w Taszkiencie odbył się szczyt 5 + 1, gdzie + 1 to Stany Zjednoczone, a 5 to kraje Azji Środkowej. Są już pierwsze rezultaty tego szczytu, trzeba otwarcie powiedzieć, dla Rosji bardzo przykre.

Otóż od kilku miesięcy rosyjska dyplomacja intensywnie pracowała na rzecz zbliżenia Taszkientu i Moskwy, głównie w obszarze gospodarczym, ale nie wyłącznie bo dyskutowano również o kwestiach militarnych. W niektórych rosyjskich mediach występujący tam analitycy wręcz prezentowali pogląd, że Uzbekistan powrócić może do ODKB – Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, powołanej pod patronatem Rosji w 1992 roku właśnie w Taszkiencie, z którego jednak Uzbekistan wystąpił dwukrotnie, najpierw w 1999 roku a potem w 2012. Za niemal pewne uznawano też wejście Uzbekistanu do stworzonej przez Rosję platformy integracji gospodarczej – Unii Euroazjatyckiej. Jeszcze w październiku ubiegłego roku przy okazji wizyty Walentyny Matwijenko, przewodniczącej Izby Wyższej rosyjskiego parlamentu informowano o planowanej, w związku ze zbliżeniem między obydwoma krajami wizycie prezydenta Uzbekistanu w Rosji. Nieco później, w grudniu pojawił się jej termin – 5 lutego. Teraz okazuje się, że uzbecki prezydent nie pojedzie jednak do Moskwy, tak przynajmniej ustaliła miejscowa prasa potwierdzając to w rosyjskim MSZ. Pojawia się dość mgławicowy, nowy termin – latem tego roku, ale jest on tak odległy, iż nie wiadomo czy do spotkania na szczycie Putin – Mirziyoyev w ogóle dojdzie. Już sam fakt odwołania wizyty dosłownie w ostatniej chwili jest nie tylko zdumiewający, ale również zastanawiający. Tym bardziej, że nie sposób nie łączyć tego co się wydarzyło z właśnie zakończoną wizytą Pompeo w Taszkiencie. Na pierwszy rzut oka daje się zauważyć też zasadnicza zmianę retoryki. O ile jeszcze w grudniu pierwszy zastępca szefa uzbeckiego MSZ-u Ilchom Nematow mówił Agencji RIA Novosti, że rozmowy o integracji gospodarczej idą dobrze i niedługo nastąpi ich zwieńczenie w postaci zawarcia stosownej umowy, o tyle tydzień temu nastąpiła zasadnicza zmiana. Minister Spraw Zagranicznych Abdulaziz Kamilow, na spotkaniu z dziennikarzami nie tylko wyraził wątpliwości co do celowości integracji z Rosją, ale również zwrócił uwagę mediów, że „Rosja to tylko jeden z możliwych partnerów strategicznych, na równi z Chinami, Stanami Zjednoczonymi, USA, Japonią, Koreą Pd. oraz Unią Europejską”.
Z punktu widzenia Moskwy integracja Uzbekistanu z jej organizmem gospodarczym, nie mówiąc już o współpracy wojskowej mogłaby stać się największym, po Krymie, sukcesem geopolitycznym, potwierdzeniem znaczenia Federacji Rosyjskiej w Azji Środkowej. Ale, tak można dziś przypuszczać, się nie stanie. Zaś dla rosyjskich firm, zwłaszcza tych dużych zamieszkały przez 33 mln mieszkańców Uzbekistan stać się miał istotnym rynkiem. Wystarczy spojrzeć na liczby.  W 2018 roku obroty handlowe między obydwoma państwami wzrosły o 20 % do 4,4 mld dolarów. Wartość rosyjskich inwestycji szacowana jest na 9 mld dolarów. W Uzbekistanie działa 1427 firm rosyjskich, zaś 3 mln Uzbeków pracuje na stałe w Rosji.

Po tym jak nowy prezydent objął w Uzbekistanie rządy i rozpoczął tam reformy rynkowe, co zresztą spowodowało, że trafił na okładkę tygodnika The Economist, a kraj został uznany za „państwo roku”, regionalne znaczenie szybko rozwijającej się tamtejszej gospodarki tylko wzrosło. Przede wszystkim z tego powodu, że kraj odszedł od polityki ochrony rynku wewnętrznego barierami celnymi i podatkowymi. Do 2017 roku faktycznie zabroniony był import 3242 różnych towarów, na inne obowiązywały wygórowane stawki podatku akcyzowego i wysokie opłaty celne, które począwszy od 1 stycznia 2019 roku zostały znacząco zredukowane (w przypadku 72 % całości importu do zera). Dla gospodarki rosyjskiej, której eksport spada, zaś eksport artykułów przemysłowych spada jeszcze szybciej, rynek Uzbecki, z racji bliskości geograficznej, możliwości komunikacyjnych, powiązań historycznych był jednym z niewielu na którym rosyjskie firmy dysponowały rzeczywistymi przewagami konkurencyjnymi.

W styczniu w miejscowym parlamencie wystąpił prezydent Mirziyoyev, który oświadczył deputowanym, że kraj nie zamierza ryzykować własnej suwerenności. Obserwatorzy tego co się dzieje w Taszkiencie są zdania, że ta zmiana stanowiska związana jest z jednej strony z wizytą amerykańskiego sekretarza stanu, która pierwotnie miała się odbyć na początku roku i było już wówczas wiadomo z czym przyjeżdża Pompeo, ale z drugiej strony, była też efektem wniosków jakie wyciągnięto w Uzbekistanie obserwując konflikt na linii Moskwa – Mińsk. Dostrzeżono, że integracja z rosyjskim organizmem gospodarczym nie jest krokiem neutralnym, bez możliwych, w przyszłości, konsekwencji politycznych. I w takim momencie ze swoją ofertą pojawili się Amerykanie. Już sam wzrost zainteresowania Waszyngtonu tym regionem świata stanowił ważny sygnał, to co zaproponował Pompeo, choć szczegółów jeszcze nie znamy, mogło być tylko tego potwierdzeniem. Tym bardziej, że jak uważają obserwatorzy, Stanom Zjednoczonym nie zależy na budowie jakiegokolwiek regionalnego bloku proamerykańskiego. Im wystarczy aby państwa w tym regionie świata utrzymały swa niezależność wobec Moskwy i wobec Pekinu, bo już to znacznie ogranicza możliwości manewru obydwu stolic uznawanych w Waszyngtonie za wrogie.

Marek Budzisz
 


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe