[Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Majowe święto
12 maja 1364 r. był to dzień Zielonych Świątek. Ostatni król z dynastii Piastów, Kazimierz Wielki wystawił dokument fundacyjny dla Uniwersytetu Krakowskiego. W tym samym czasie miasto Kraków również wydało stosowny dokument i w oparciu o nie papież Urban wystawił bullę erekcyjną dla pierwszej polskiej uczelni. Działalność rozpoczęła ona w 1367 r. jako Studium Generale. Król nie uzyskał zgody papieża na uruchomienie, wówczas najbardziej prestiżowego, wydziału teologicznego. Funkcjonowały tylko trzy wydziały: sztuk wyzwolonych z jedną katedrą, prawa – z trzema katedrami prawa kanoniczego i pięcioma prawa rzymskiego, oraz medycyny – z dwiema katedrami. Uczelnię zorganizowano według wzoru włoskiego, co oznaczało, że była korporacją studencką, a rektora żacy wybierali… spośród siebie. Prawdopodobnie pierwsze wykłady odbywały się na Wawelu. Budowę siedziby przerwała nagła śmierć króla.
wikimedia domena publiczna / Pieczęć Akademii Krakowskiej z 1420 roku. W polu pieczęci Święty Stanisław z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, a w lewej trzymający pastorał, oparty o tarczę z orłem
Jego następca, Ludwik Węgierski nie wykazywał zainteresowania uczelnią. Dopiero córka Ludwika, Jadwiga Andegaweńska i jej mąż Władysław Jagiełło podjęli wysiłek odnowienia krakowskiej Alma Mater. Zapisane w testamencie królowej klejnoty umożliwiły jej funkcjonowanie w pełnym wymiarze. Papież Bonifacy X zgodził się na utworzenie wydziału teologii i 26 lipca 1400 r. powstała Wszechnica Jagiellońska. Tego dnia odbyły się pierwsze wykłady w zakupionej dla potrzeb uczelni dużej kamienicy u zbiegu ulic św. Anny i Jagiellońskiej, obecnie Collegium Maius. Jagiełło zerwał z wybieraniem rektora przez żaków i przyjął system paryski. Pierwszym rektorem został Stanisław ze Skalbmierza, uważany za jednego z twórców nowoczesnego prawa międzynarodowego. Zarówno dokument fundacyjny Kazimierza Wielkiego, jak i wydany przez Władysława Jagiełłę przechowywane były w archiwum uniwersyteckim w Collegium Maius. W XVIII w. dzieła zreformowania uczelni podjął się Hugo Kołłątaj, staraniem którego dokonano m.in. edycji obu królewskich aktów fundacyjnych. W 1900 r. w ramach obchodów jubileuszu opublikowano wszystkie dokumenty związane z powstaniem uczelni, a także przetłumaczono je na język polski.
Do sierpnia 1939 r. przechowywane były w skrytce bankowej w Banku Spółek Zarobkowych. Po wybuchu wojny dokumenty fundacyjne i insygnia uniwersyteckie umieszczono w drewnianych skrzyneczkach i ukryto w skrytce w Collegium Maius. Po wydobyciu ich po wojnie w zbutwiałych skrzynkach znaleziono np. pieczęcie majestatyczne obu królów, ale pergaminowych aktów fundacyjnych już nie. Uległy zniszczeniu wskutek złych warunków przechowywania. Kopie dokumentów są przechowywane w skarbcu w Collegium Maius. 12 maja, w dniu święta uczelni, prof. Jacek Popiel, literaturoznawca (znawca m.in. dzieł teatralnych Karola Huberta Roztworowskiego i dzieł literackich Karola Wojtyły – Jana Pawła II) został wybrany na nowego, 306. rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Źródło: tysol.pl
- Data: 19.05.2020 22:50
- Tagi: , mieczysław gil,