Tatarzy to jedna z najmniejszych grup etnicznych w Polsce, ale ich historia na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej ma ponad 600 lat. Jako datę dobrowolnego osadnictwa tatarskiego w Wielkim Księstwie Litewskim i w Rzeczypospolitej Jan Długosz podaje rok 1397. Na ziemie polskie Tatarzy przynieśli ze sobą islam, gwarancja wolności wyznania była jednym z warunków osadnictwa.

Już jednak w XVI-XVII w. zatracili swój język i wiele obyczajów, nazwiska rodowe uległy spolszczeniu. Przez kilkaset lat, do II wojny światowej, uczestniczyli we wszystkich ważniejszych wystąpieniach zbrojnych. Walczyli pod Grunwaldem, Kircholmem, Wiedniem czy Maciejowicami.

Również w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. czy w kampanii wrześniowej 1939 r. W 1920 r Tatarski Pułk Ułanów im. Mustafy Achmatowicza walczył na linii Wisły k. Płocka i tam poniósł bardzo duże straty. Po jego rozformowaniu wielu żołnierzy trafiło do 13 Pułku Ułanów Wileńskich, gdzie został utworzony szwadron tatarski. Pułk brał udział w kampanii wrześniowej 1939.

Inicjatywę ufundowania i odsłonięcia pamiątkowej tablicy w setną rocznicę Bitwy Warszawskiej koordynowały organizacje skupiające polskich Tatarów: Muzułmański Związek Religijny w RP oraz Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej. Przygotowania i społeczna zbiórka pieniędzy trwały kilka miesięcy. W sobotę tablica została uroczyście odsłonięta na murze Muzułmańskiego Cmentarza Tatarskiego w Warszawie.

"W 100. rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku, ku wiecznej chwale polskich Tatarów, od wieków walczących i ginących w imię wolności i niepodległości Rzeczypospolitej. Cześć Ich pamięci!" – taki napis się na niej znalazł. W uroczystości wzięli udział Tatarzy m.in. z województwa podlaskiego, przedstawiciele ambasad kilku krajów i Instytutu Pamięci Narodowej.

Potem kwiaty złożono też na grobie Aleksandra Sulkiewicza (1867-1916) – działacza socjalistycznego i niepodległościowego, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego. Sulkiewicz pochodził z rodziny tatarskiej, jego grób jest w wojskowej części Powązek, ma formę mauzoleum w stylu mauretańskim.

Największe w kraju skupiska Tatarów są w województwie podlaskim. W Bohonikach i Kruszynianach są ostatnie w kraju zabytkowe meczety, a przy nich mizary – muzułmańskie cmentarze. Miejscowości są też wciąż żywymi ośrodkami kultury tatarskiej. Ilu jest obecnie Tatarów w Polsce, dokładnie nie wiadomo. W ostatnim spisie powszechnym pochodzenie tatarskie zadeklarowało ok. 2 tys. osób. (PAP)

Autor: Robert Fiłończuk

rof/ joz/