Szanowny Panie Prezydencie,

w ramach kompetencji kuratora oświaty wynikających z art. 51 ust. 1 pkt 1 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. Prawo oświatowe (j. t. Dz. U. z 2020r., poz. 910 z późn. zm.), w ślad za ubiegłoroczną interwencją (pisma z dnia 23 lipca oraz 12 sierpnia 2019r. znak: KOG.571.175.2019) zwracam się o niewprowadzanie do przestrzeni miejskiej, z której korzysta dzieci i młodzież, projektu „Dobrowolne warsztaty, działania edukacyjne i animacyjne dotyczące aspektów zdrowia, dojrzewania i przeciwdziałania przemocy dla młodzieży i dorosłych”, zgłoszonego w ramach budżetu obywatelskiego na rok 2021 (projekt ogólnomiejski nr 1585).

Uzasadnienie
Ww. projekt jest adresowany głównie wprost do młodzieży, czyli także osób małoletnich, pozostających pod władzą rodzicielską (ok. 200 warsztatów i innych aktywności: teatralnych, artystycznych i animacyjnych). Zakłada wykorzystanie obiektów będących własnością m. st. Warszawy, przestrzeni miejskiej, stron internetowych miasta, do promocji projektu i jego realizacji. Podobnie, jak ubiegłoroczny projekt „Edukacja seksualna – dowolne warsztaty dla dzieci, młodzieży i dorosłych” ww. projekt ingeruje w sferę zastrzeżoną dla praw rodziców wynikających z art. 48 oraz 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które stanowią iż: „Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.” „Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.”

Wykorzystanie na lokalizację projektu tzw. „innych przestrzeni miejskich należących do m. st. Warszawy”, budzi mój uzasadniony niepokój, co do możliwości wykorzystania niezgodnie z przepisami prawa jednostek systemu oświaty, ponieważ, tak jak wskazano w ubiegłorocznej korespondencji do Pana z 23 lipca i 12 sierpnia 2019r.:

- Dyrektor szkoły kieruje działalnością szkoły, sprawuje nadzór pedagogiczny i opiekę nad uczniami, wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom podczas pobytu w szkole, a w wykonywaniu swoich zadań współpracuje z rodzicami (art. 68 ust. 1 pkt 1, 2, 3 i 6 oraz ust. 6 cyt. ustawy Prawo oświatowe), zatem, mając na uwadze dane projektu, należy wykluczyć możliwość realizacji projektu w szkołach i placówkach oświatowych z uwagi na zagrożenie praw dziecka.

- Treści o charakterze wychowawczo-profilaktycznym realizowane w szkołach muszą wynikać ze szkolnego zestawu programów nauczania oraz szkolnego programu wychowawczo – profilaktycznego. Program wychowawczo – profilaktyczny opracowuje się na podstawie wyników corocznej diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym potrzeb rozwojowych uczniów, w tym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Ww. diagnozę przeprowadza dyrektor szkoły/placówki lub upoważniony przez niego pracownik szkoły/placówki (art. 26 ust. 2 i 3 cyt. ustawy Prawo oświatowe). Proponowany opis programu nie zakłada w ogóle diagnozy potrzeb danego środowiska uczniów oraz współpracy w tym zakresie z dyrektorem szkoły/placówki.

- Program wychowawczo – profilaktyczny uchwala rada rodziców danej szkoły w porozumieniu z radą pedagogiczną (art. 84 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy). Zatem włączenie programu do zajęć szkolnych (także na zasadzie dobrowolnego w nich udziału), z pominięciem rodziców uczniów nie jest możliwe.

- Cele kształcenia oraz treści szczegółowe wynikające z podstawy programowej kształcenia ogólnego w zakresie przedmiotu „wychowanie do życia w rodzinie” zapewniają przekazanie niezbędnej wiedzy i umiejętności uczniom, z poszanowaniem woli rodziców, a także gwarancją prowadzenia zajęć przez nauczycieli z odpowiednimi kwalifikacjami.

Ponadto § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (j. t. Dz. U. z 2014r., poz. 395 z późn. zm.), w celu realizacji konstytucyjnych uprawnień rodziców oraz prawa do informacji, wprowadza obowiązek, aby w każdym roku szkolnym przed przystąpieniem do realizacji zajęć nauczyciel prowadzący zajęcia wraz z wychowawcą klasy przeprowadził co najmniej jedno spotkanie informacyjne z rodzicami uczniów niepełnoletnich oraz z uczniami pełnoletnimi. Nauczyciel jest obowiązany przedstawić pełną informację o celach i treściach realizowanego programu nauczania, podręcznikach szkolnych oraz środkach dydaktycznych. Za przeprowadzenie tych spotkań, odpowiedzialny jest dyrektor szkoły.

W przypadku proponowanego projektu „Dobrowolne warsztaty, działania edukacyjne i animacyjne dotyczące aspektów zdrowia, dojrzewania i przeciwdziałania przemocy dla młodzieży i dorosłych” wywiązanie się z obowiązku, o którym mowa powyżej jest niemożliwe.

- Organ prowadzący, jakim jest m. st. Warszawa, może ingerować w działalność szkół i placówek, wyłącznie w zakresie i na zasadach określonych w ustawie (art. 58 ustawy Prawo oświatowe). Prawo nie przewiduje kompetencji samorządu terytorialnego do realizowania zadań dydaktyczno – wychowawczych zastrzeżonych dla organów administracji rządowej oraz szkół i placówek. Opis projektu, co do zasady zakłada jego nieodpłatną realizację także w instytucjach systemu oświaty, a jako beneficjentów wskazuje głównie młodzież. Niezrozumiałe jest zatem dopuszczenie do głosowania przez pracowników Urzędu m. st. Warszawy kosztownego projektu, o planowanym budżecie 3 266 000 zł.

Mając na uwadze Pana kompetencje wynikające z art. 30 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (j. t. Dz. U. z 2020, poz. 713) oraz przedstawioną argumentację oczekuję podjęcia pilnych i zdecydowanych działań w celu zagwarantowania przestrzegania przepisów prawa. Nadmieniam również, iż rok szkolny 2020/2021 z uwagi na zagrożenie COVID-19 stawia przed organami prowadzącymi szkoły nowe zadania. Mając na uwadze obowiązek wspomagania dyrektorów szkół/placówek celowe jest skoncentrowanie działań samorządu na rzeczywistej pomocy szkołom w związku z możliwym ograniczeniem ich funkcjonowania.

Z wyrazami szacunku
Mazowiecki Kurator Oświaty /-/ Aurelia Michałowska