81 lat temu Polacy złamali szyfr Enigmy po raz pierwszy w czasie wojny

Polacy jako pierwsi w świecie zastosowali do złamania szyfru Enigmy metody matematyczne. Marian Rejewski już w grudniu 1932 odczytał pierwszą depeszę Enigmy i odtworzył konstrukcję urządzenia wyłącznie na podstawie matematycznej teorii, nie widząc nigdy niemieckiego pierwowzoru.

Wraz z postępującym rozwojem Enigmy i sposobów jej użycia Polacy rozpoczęli prace nad własnymi urządzeniami ułatwiającymi dekryptaż. W 1935 roku skonstruowali tzw. cyklometr, a w 1938 roku Marian Rejewski zaprojektował tzw. bombę – prototyp licznych urządzeń, które później, w czasie wojny, umożliwiały aliantom dekryptaż niemieckich depesz na skalę przemysłową. Replika tego urządzenia znajduje się na wystawie o bombach kryptologicznych w Bletchley Park.

Jesienią 1938 roku Niemcy wprowadzili zmiany w sposobie użycia Enigmy. Polskie metody dekryptażu zachowały aktualność i skuteczność, jednak wytworzenie sprzętu, który umożliwiałby ich praktyczne wykorzystanie, daleko przekraczało możliwości finansowe i organizacyjne Biura Szyfrów.
 

#OnThisDay in 1940, #Polish cryptologist Marian Rejewski broke the Enigma code in the presence of Alan Turing during their meeting in Paris. #EnigmaRelay pic.twitter.com/6boOQ1UrJu

— Arkady Rzegocki 🇵🇱 (@ArkadyRzegocki) January 17, 2021

W lipcu 1939 roku w Warszawie, Polacy przekazali Francuzom i Brytyjczykom wszystkie tajemnice swego warsztatu, pozwalające łamać szyfr Enigmy, oraz zadeklarowali przekazanie przyszłym aliantom po jednej kopii zrekonstruowanej przez nich maszyny szyfrującej. Obiecane maszyny dotarły do Paryża i Londynu w sierpniu tego samego roku, tuż przed wybuchem wojny. W czasie kampanii wrześniowej polscy kryptolodzy ewakuowali się do Francji, gdzie współpracowali z wywiadem francuskim.

Mimo transferu wiedzy przez stronę polską, na początku wojny ani Francuzi, ani Brytyjczycy nie radzili sobie z czytaniem szyfru Enigmy. Ostatecznie w połowie stycznia 1940 roku Brytyjczycy wyprawili do Paryża Alana Turinga, aby skonsultował się osobiście z polskimi kryptologami. 17 stycznia Polacy w obecności Turinga złamali szyfr Enigmy po raz pierwszy w czasie wojny.

Dokonania polskich kryptologów pomogły w pracach w Bletchley Park Alanowi Turingowi, który jednak wobec dalszego skomplikowania przez Niemców kodu Enigmy musiał zaprojektować całkowicie nowe urządzenie nazwane później bombą Turinga.