W Belgii w 2014 r. wprowadzono poprawkę do ustawy, która zniosła granicę wieku pacjentów uprawnionych do eutanazji. W wypadku małoletnich zastrzeżono, że muszą być oni świadomi swojej decyzji, ich cierpienie musi mieć wymiar fizyczny, a choroba prowadzić do śmierci w najbliższej przyszłości. Nałożono też wymóg konsultacji z psychiatrą lub psychologiem dziecięcym, który musi potwierdzić, że małoletni jest "zdolny do rozeznania się" w swojej sytuacji. Wymagana jest również zgoda rodziców.

Według artykułu opublikowanego w połowie 2021 r. w "British Medical Journal", 61 proc. wszystkich zgonów dzieci do 1. roku życia w belgijskiej Flandrii między wrześniem 2016 r. a grudniem 2017 r. było poprzedzonych "decyzją dotyczącą końca życia" (ang. end-of-life decisions - ELD), która mogła przyspieszyć śmierć. W 37 proc. wszystkich zgonów w tej grupie było to wstrzymanie lub zaprzestanie leczenia, w 14 proc. - podanie substancji, które mogły spowodować śmierć, w 10 proc. - podanie substancji z wyraźnym zamiarem uśmiercenia.

Ostatnia kategoria dotyczyła śmierci 24 dzieci. 91 proc. lekarzy podało, że były to przypadki, w których "nie było nadziei na znośną przyszłość" dzieci. Podczas wcześniejszych badań przeprowadzonych w latach 1999-2000 odsetek dzieci, które zmarły w pierwszym roku życia w wyniku podania śmiertelnego zastrzyku wynosił 7 proc. Decyzję o uśmierceniu dzieci podejmowali lekarze, bez wątpienia w porozumieniu z rodzicami - pisze brukselska organizacja non-profit Europejski Instytut Bioetyki (EIB). Dodaje, że te przypadki należy uznać za celową eutanazję, która w Belgii nie jest legalna dla niebędących w stanie wyrazić swojej woli dzieci, ale belgijskie organy ścigania nie badają tych spraw.

W Holandii eutanazja pod określanymi warunkami (nieznośne, nierokujące poprawą cierpienie; konsultacje z innym lekarzem; zgoda świadomego swojego stanu pacjenta) jest dozwolona od 12. roku życia. W wypadku dzieci w wieku 12-16 lat zgodę muszą również wyrazić rodzice lub opiekunowie. Osoby w wieku 16-18 lat mogą samodzielnie decydować o eutanazji, ale lekarze muszą konsultować się z rodzicami. W październiku 2020 r. minister zdrowia Hugo de Jongue informował, że rząd pracuje nad legalnymi ramami eutanazji dla młodszych dzieci, ale na razie takie regulacje nie zostały przyjęte.

W Holandii funkcjonuje jednak tzw. Protokół z Groningen dotyczący przeprowadzania eutanazji u niemowląt. Nie jest to formalnie przyjęte przez procedowaną w parlamencie ustawę prawo, ale zbiór procedur sporządzonych przez naukowców z szpitala uniwersyteckiego w Groningen we współpracy z miejscową prokuraturą. W 2005 r. protokół został został zatwierdzony jako ogólnokrajowe wytyczne przez Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (Holenderskie Stowarzyszenie Opieki Pediatrycznej).

Według protokołu eutanazji można poddać niemowlę, które przeżyje bez intensywnej opieki medycznej, ale jakość jego życia będzie bardzo niska i związana z "nieznośnym, niemożliwym do złagodzenia cierpieniem". Jeden z autorów protokołu, dr Eduard Verhagen jako przykład dzieci cierpiących na schorzenia spełniające to kryterium podawał pacjentów z najpoważniejszymi formami rozszczepu kręgosłupa.

Na eutanazję muszą się zgodzić rodzice, którzy zostali wcześniej dokładnie poinformowani o stanie i rokowaniach dziecka. Konieczne są też dodatkowe konsultacje z co najmniej jednym lekarzem, niezaangażowanym w dotychczasowe leczenie dziecka. Cała procedura musi zostać odpowiednio udokumentowana, a po przeprowadzeniu eutanazji dokumenty sprawdza prokuratura i specjalna komisja ekspercka. Protokół nie jest formalnie prawem, więc nie daje lekarzom niepodważalnej ochrony, ale jeśli zostaną spełnione wszystkie wymogi procedury, prokuratura nie będzie ścigać medyków - pisze dziennik "Trouw".

Z dostępnych danych wynika, że w latach 1998-2005 holenderska prokuratura badała sprawy 22 eutanazji niemowląt. W żadnej z nich lekarzom nie przedstawiono zarzutów, uznając, że na eutanazję zgodzili się rodzice, cierpienie dzieci było nie do zniesienia a przypadki konsultowano z innymi medykami. Szacowano, że co roku w Holandii przeprowadzano ok. 15-20 eutanazji niemowląt, ale nie wszystkie przypadki były zgłaszane.

Dr Eduard Verhagen, współtwórca Protokół z Groningen napisał w artykule opublikowanym w 2005 r. w "New England Journal of Medicine", że każdego roku przed pierwszymi urodzinami umiera ok. 1000 z 200 tys. rodzących się w Holandii dzieci. Dodał, że śmierć ok. 600 z nich wiąże się z jakąś formą decyzji lekarskiej dotyczącej zakończenia życia, którą w przeważającej mierze jest zaprzestanie terapii.

Verhagen argumentował, że o procedurze eutanazji według protokołu można myśleć w wypadku dzieci, które są w stanie przeżyć bez intensywnej terapii, ale ich życie związane jest z ciągłym cierpieniem i ma bardzo słabą jakość. Podkreśla, że cierpienie jest subiektywnym odczuciem, niemożliwym do obiektywnej oceny zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Zauważa, że niemowlęta nie mogą mówić o swoim cierpieniu, ale wyrażają ból poprzez "różne rodzaje płaczu, ruch oraz reakcję na karmienie", a w ocenie ich cierpień należy brać pod uwagę także puls, ciśnienie krwi, parametry oddechowe i inne wskaźniki.

W Hiszpanii obowiązująca od 2021 r. ustawa dopuszczająca możliwość przeprowadzenia eutanazji jedynie osób dorosłych, ale podczas debaty nad przepisami w parlamencie pojawiła się kwestia objęcia nowym prawem także nieletnich. Separatystyczna partia Republikańska Lewica Katalonii (ERC) proponowała, aby granicę wieku osób mogących korzystać z prawa do eutanazji obniżyć z 18. do 16. lat.

W Izraelu eutanazja, pomaganie w popełnieniu samobójstwa i nakłanianie do popełnienia samobójstwa są podobnie jak w prawie żydowskim zakazane. Zgodnie z Ustawą o Umierającym Pacjencie uchwaloną w 2005 roku wszystkie osoby powyżej 17. roku życia mają prawo zażądać, by przerwano ich leczenie lub by zabieg przedłużający życie nie został wykonany. Dodatkowo każda osoba powyżej 17. roku życia może złożyć oświadczenie woli lub udzielić pełnomocnictwa w sprawach związanych z opieką u schyłku życia.(PAP)

apa/ zat/ baj/ adj/ jar/