Ordo Iuris: Wybory na Węgrzech zgodne ze standardami europejskimi – raport Międzynarodowej Misji Obserwacyjnej

PRZECZYTAJ RAPORT (WERSJA ANGIELSKA) – LINK

PRZECZYTAJ PODSUMOWANIE (WERSJA ANGIELSKA) – LINK

Według nieoficjalnych wyników, wybory parlamentarne wygrała koalicja partii Fidesz i Chrześcijańsko-Demokratycznej Partii Ludowej. Równolegle z wyborami odbywało się również referendum dotyczące m.in. promowania tzw. korekcji płci u dzieci czy edukacji seksualnej prowadzonej przez organizacje LGBT. W referendum nie osiągnięto wymaganej liczby ważnych głosów, a tym samym pozostaje nieważne.

Zainicjowana przez Ordo Iuris i uczelnię Collegium Intermarium misja przez kilkanaście dni badała, czy proces wyborczy przebiegał w sposób uczciwy i demokratyczny. W jej skład weszli przedstawiciele świata akademickiego i organizacji społecznych oraz prawnicy i dziennikarze z czterech krajów Europy. Obserwatorzy dokonali oceny systemu wyborczego, finansowania kampanii, wolności i dostępu do mediów, przebiegu referendum i funkcjonowania organizacji pozarządowych na Węgrzech. Członkowie misji spotkali się na miejscu z przedstawicielami rządu, organów wyborczych, wiodących mediów i organizacji pozarządowych. W dniu głosowania, obserwatorzy skontrolowali pracę 60 komisji wyborczych. Wybory i referendum obserwowała także Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, która we wstępnym raporcie okresowym oparła się na niesprawdzonych i nieweryfikowalnych źródłach.

Po zakończeniu wyborów i referendum, misja Ordo Iuris i Collegium Intermarium opublikowała raport. Obserwatorzy stwierdzili, że oba głosowania były zgodne ze standardami krajowymi i międzynarodowymi. Zachowane zostały zasady bezpośredniości, powszechności, tajności, równości i wolności. W dniu wyborów nie doszło także do wydarzeń, które uniemożliwiałyby swobodne i uczciwe oddanie głosu.

Także regulacje dotyczące systemu wyborczego spełniają zasady pluralizmu, stabilności, wolności wypowiedzi i neutralności. W ciągu ostatniego roku nie wprowadzono zmian w systemie wyborczym, które mogłyby je naruszyć. Misja stwierdziła również, że węgierski system finansowania wyborów jest w pełni osadzony w ogólnych ramach europejskich, bez istotnych odchyleń. Także węgierskie przepisy odnośnie finansowania partii politycznych i kampanii wyborczej zawierają przejrzyste i uczciwe zasady dla wszystkich komitetów i przewidują odpowiednie procedury w przypadku naruszenia przepisów. Liczba skarg składanych w związku z przebiegiem kampanii jest stosunkowo niska w porównaniu z innymi krajami europejskimi (np. z Hiszpanią).

Kontrola obserwatorów misji dotyczyła również sytuacji mediów. W raporcie zauważono, że w wyniku dużej oferty kanałów telewizyjnych i rozdrobnienia rynku, węgierscy wyborcy dysponują szerokim wachlarzem mediów, z których mogą czerpać informacje o otaczającej ich rzeczywistości politycznej, gospodarczej i społecznej. Przeprowadzony w 2021 r. sondaż pokazuje, że zarówno z mediów uznawanych za przychylne rządowi, jak i z tych sprzyjających zasadniczo opozycji, korzysta ok. 80 proc. odbiorców. Zatem zasięg treści potencjalnie prorządowych i antyrządowych jest dobrze wyważony. Obserwatorzy zwrócili też uwagę na praktyki stosowane przez wiodące platformy społecznościowe, w sposób selektywny blokujące i ograniczające treści dotyczące kwestii politycznych. Misja wyraziła zaniepokojenie brakiem odpowiednich gwarancji prawnych, zapewniających równość szans w tym obszarze.

Raport obejmuje także kwestię referendum. Stanowi, że przeprowadzone zostało ono w sposób zgodny z węgierskimi przepisami i zgodnie ze standardami zalecanymi przez Radę Europy i Komisję Wenecką. Rząd prowadził kampanię zachęcającą do udziału w referendum. Władze nie ujawniły jednak, jaką kwotę przeznaczono na ten cel. Także 22 organizacje pozarządowe zorganizowały kampanię namawiającą do głosowania „cztery razy nie”. Z kolei 18 innych organizacji zachęcało do głosowania nieważnego. Ta kampania została dofinansowana przez George’a Sorosa i Open Society Foundation kwotą ponad 6,7 mln dolarów.

Misja zwróciła też uwagę na rolę organizacji pozarządowych na Węgrzech. Z raportu wynika, że mają one swobodę wyrażania poglądów i angażowania się w debatę publiczną. Zakres ich działań jest zróżnicowany i dotyczy niemal wszystkich aspektów życia społecznego. Obserwatorzy podkreślają, że, ich zdaniem, władze powinny wprowadzić zmiany w systemie dostępu do informacji publicznej. Przede wszystkim, zarekomendowano przyspieszenie uzyskiwania dostępu do informacji, co ma znaczenie szczególnie w przypadku procesu wyborczego. Obserwatorzy zalecają też władzom lokalnym czuwanie nad podmiotami zagranicznymi, które mogą podejmować próby wywierania nieuzasadnionej ingerencji w przebieg procesu wyborczego.