Dzień Życia Konsekrowanego. Ile osób dziś w Polsce świętuje i jakie są formy życia konsekrowanego?

Zgromadzenia żeńskie czynne

Największą grupę osób konsekrowanych w Polsce stanowią kobiety – siostry zakonne żyjące w zgromadzeniach czynnych, czyli nastawionych na współdziałanie z Kościołem w pracy apostolskiej. Według danych sprzed roku, z 31 grudnia 2021 r. w Polsce obecnych jest 105 zgromadzeń zakonnych o różnych charyzmatach i bardzo zróżnicowanej liczebności. Reprezentowane są one w Konferencji Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce. W zgromadzeniach tych, w 2032 domach we wszystkich diecezjach w Polsce żyje 16 307 sióstr. 15 601 – to profeski wieczyste, 479 – profeski czasowe, 131 – to nowicjuszki a 96 – postulantki.

Oprócz tego ponad 1845 sióstr pracuje poza granicami Polski, w tym na misjach 532 siostry a na Wschodzie 287.

Ponadto w kraju działa prawdopodobnie ok. 40 wspólnot nie zrzeszonych w Konferencji Przełożonych Wyższych najczęściej pochodzących spoza Polski i nielicznych (z wyjątkiem Sióstr Matki Teresy z Kalkuty). Konferencja nie ma danych liczbowych o tych wspólnotach.

Żeńskie zakony kontemplacyjne

Kolejną, znacznie już mniejszą, grupą zakonnic są mniszki żyjące w zakonach kontemplacyjnych. Jest ich w Polsce ok. 1220. Większość mieszka w 83 klasztorach, których przełożone zrzeszone są w Konferencji Przełożonych Żeńskich Klasztorów Kontemplacyjnych w Polsce. Wszystkie te klasztory reprezentują 13 rodzin zakonnych, z których zdecydowanie najliczniejszą są karmelitanki. Ok. 50 sióstr mieszka w klasztorach, które nie należą do konferencji.

Statystyczna mniszka w Polsce w roku 2022 miała 58 lat. Spośród 1165 sióstr żyjących w 2022 r. w zakonach zrzeszonych w konferencji klauzurowej 1062 to profeski wieczyste, 56 – profeski czasowe, 32 - nowicjuszki a 15 – postulantki. Oprócz tego jest też 26 aspirantek. Aspirat to nowy, obowiązkowy element formacji, wprowadzony w 2018 r. na mocy przepisów, które wydłużyły też obowiązkowy czas formacji w zakonach kontemplacyjnych z lat 5-ciu do 9-ciu.

Zgromadzenia męskie

Według danych sprzed roku, z 31 grudnia 2021 r. Polska ma 10 703 zakonników. W kraju przebywa 7913, za granicą pracuje 2790. Choć wśród instytutów męskich również wyodrębnić można te oddane dziełom apostolskim i te nastawione tylko na życie kontemplacyjne – jak np. kameduli – wszystkie one zrzeszone są w jednej Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce (w odróżnieniu od zgromadzeń żeńskich, które mają odrębną Konferencję zrzeszającą klasztory kontemplacyjne). Reprezentuje ona 59 rodzin zakonnych w 76 jednostkach. Obecnie najliczniejsi są franciszkanie – OFM (1171), salezjanie (1016), franciszkanie – OFM-Conv (881), pallotyni (568) oraz jezuici (536). Jeśli chodzi o powołania to w poprzednim roku było 1295 młodych konsekrowanych: 190 postulantów (w tym 91 z Polski i 99 obcokrajowców), 193 nowicjuszy ( w tym 115 z Polski i 78 obcokrajowców), 831 kleryków ( w tym 565 z Polski i 266 obcokrajowców) oraz 81 braci zakonnych w pierwszej formacji (w tym 77 z Polski i 4 obcokrajowców).

Instytuty świeckie

W Polsce działają 32 instytuty świeckie zrzeszone w Krajowej Konferencji Instytutów Świeckich (KKIS). To w większości zespoły żeńskie. Jest tylko jeden instytut męski – Instytut Świecki Chrystusa Króla. W Instytucie Świętej Rodziny funkcjonują natomiast dwa autonomiczne kręgi – mężczyzn (kapłani i mężczyźni konsekrowani) i kobiet.

Liczba członków instytutów w Polsce wynosi obecnie 968, w tym 864 osoby są po ślubach wieczystych, 68 po ślubach czasowych, 36 odbywa formację wstępną. Z obecnych w Polsce 32 instytutów 21 jest rodzimych, 11 zagranicznych.

Najwięcej członków instytutów świeckich mieszka w diecezji warszawskiej, warszawsko-praskiej, kieleckiej, krakowskiej, poznańskiej.

Indywidualne formy życia konsekrowanego

Dziewice konsekrowane, pustelnicy i wdowy – indywidualne formy życia konsekrowanego, istniejące w starożytności, od czasów Soboru Watykańskiego II zaczynają się odradzać i cieszą się rosnącą popularnością. W ostatnich latach obserwujemy wręcz spektakularny wzrost. Taką formę życia wybrało w Polsce ok. 800 osób. W samym 2022 r. odbyło się 61 konsekracji.

Według danych ze stycznia 2023 r. w Polsce żyje obecnie 398 dziewic konsekrowanych (dla porównania, w grudniu 2021 r. było ich 362 a w grudniu 2019 r. - 322). Niemal tyle samo - 397 – jest wdów konsekrowanych, w tym 1 wdowiec (w grudniu 2021 r. było to 375 osób, a w grudniu 2018 – 329 osób). W Polsce żyje też 8 pustelnic i 1 pustelnik (w grudniu 2018 r. – było 2 pustelników i 4 pustelnice)

Osoby podejmujące indywidualną formę życia konsekrowanego są już we wszystkich diecezjach na terenie kraju. Jeśli chodzi o wdowy konsekrowane, najwięcej jest ich w archidiecezji łódzkiej (75 osób) i szczecińsko – kamieńskiej (37). Dziewic konsekrowanych najwięcej ma archidiecezja krakowska (57), warszawska (36) i gdańska (29). Jeśli chodzi o pustelników – po dwie osoby żyją w archidiecezji łódzkiej i diecezji elbląskiej.

W 2022 r. odbyły się 33 konsekracje dziewic, 26 konsekracji wdów i 2 konsekracje pustelnicze. W samej archidiecezji warszawskiej jest 20 kandydatek do stanu dziewic.

Nowe ruchy, nowe wspólnoty

Rzeczywistość życia konsekrowanego jest bardzo dynamiczna. Cały czas powstają nowe formy, nowe wspólnoty. Według statystyk watykańskich kilkaset wspólnot uzyskało ostatnio papieskie zatwierdzenie. Jest to możliwe, gdy wspólnota ma już co najmniej 170 członków, którzy złożyli śluby zakonne. Nie wiadomo, ile takich grup na świecie jest dopiero na początku swej drogi. Nowe grupy powstają również w Polsce, choć nie są ujmowane w żadnych statystykach.

maj / Warszawa