Krótki przewodnik po Europejskim filarze praw socjalnych, punkt 1: prawo do edukacji

Krótki przewodnik po Europejskim filarze praw socjalnych, punkt 1: prawo do edukacji
Opublikowano dnia 15.01.2018 12:38

17 listopada 2017 r. podczas Szczytu Społecznego na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej uroczyście przystąpiły do Europejskiego filaru praw socjalnych. Jest to inicjatywa często określana jako mapa drogowa dwudziestu wspólnych działań mających na celu pozytywną konwergencję standardów socjalnych.

grafika.P.Machnica

Realizacja tych zamierzeń ma przyczynić się do pokazania obywatelom UE, że proces integracji nie polega tylko na korzyściach ekonomicznych, które niekoniecznie przekładają się na ich sytuację bytową lecz niesie za sobą wizję lepszego życia zawodowego i osobistego. Wdrożenie postanowień Filaru ma stanowić wspólną odpowiedzialność: państw członkowskich, Komisji, a także unijnych oraz krajowych partnerów społecznych. NSZZ Solidarność jest jednym z głównych protagonistów tych działań w naszym kraju.

Filar składa się z trzech komponentów podzielonych na szczegółowe punkty:

- Równe szanse i dostęp do zatrudnienia

- Uczciwe warunki pracy

- Ochrona socjalna i integracja społeczna

Poniżej prezentujemy uwagi, zawierające także komentarz naukowców, które mają przybliżyć członkom Związku wiedzę na temat poszczególnych punktów Filaru.

komponent: Równe szanse i dostęp do zatrudnienia

1. Kształcenie, szkolenie i uczenie się przez całe życie

Każda osoba ma prawo do edukacji włączającej, charakteryzującej się dobrą jakością, szkoleń i uczenia się przez całe życie w celu utrzymania i nabywania umiejętności, które pozwolą jej w pełni uczestniczyć w życiu społeczeństwa i skutecznie radzić sobie ze zmianami na rynku pracy.

Europejski filar praw socjalnych określa ogólne prawo do kształcenia i szkolenia przez całe życie. Jednocześnie koncentrując się na jakości i włączeniu społecznym, wykracza on poza obecne postanowienia art. 14 Karty Praw Podstawowych UE. To działanie w ramach Filaru ma na celu zapewnienie kształcenia i szkolenia o wysokiej jakości, zarówno formalnego jak i pozaformalnego. Podkreśla się znaczenie kształcenia i umiejętności na potrzeby skutecznego uczestnictwa w rynku pracy, a także dostępności do utrzymania i nabywania umiejętności. Oznacza to elastyczne możliwości uczenia się i przekwalifikowania, które powinny być dostępne w każdym momencie życia i kariery zawodowej, w tym na etapach systemów wczesnej edukacji, wstępnego i dalszego kształcenia, szkolnictwa wyższego oraz szkolenia oraz kształcenia i szkolenia dorosłych.

Jak wskazuje dr Agata Ludera Ruszel (Uniwersytet Rzeszowski) procesy gospodarcze i społeczne zachodzące w skali światowej, takie jak globalizacja, wzrost konkurencyjności, rozwój nowoczesnych technologii oraz starzenie się społeczeństw powodują, że zmiany, jakie dokonują się na rynku pracy są coraz szybsze oraz trudne do przewidzenia. Wyzwaniem staje się dostosowanie podaży kompetencji do popytu na nie na rynku pracy. Stale dokonującemu się postępowi technologicznemu i informatycznemu towarzyszy zjawisko szybkiej dezaktualizacji posiadanej wiedzy. W efekcie wymagania w zakresie kwalifikacji na dotychczasowych stanowiskach pracy ulegają zmianie, wiele stanowisk ulega likwidacji, a także powstają nowe stanowiska pracy. To zaś stawia obywateli przed koniecznością stałego dokształcania zawodowego jako warunku pozyskania zatrudnienia, a w przypadku osób już zatrudnionych -do jego utrzymania w warunkach dynamicznie zmieniających się potrzeb rynku pracy.

Kwestią kluczową jest, aby rozkład odpowiedzialności za uczestnictwo w kształceniu ustawicznym rozłożyć pomiędzy pracownika, pracodawcę i władzę publiczną. Osoby obecne na rynku pracy i te, które chcą na niego wejść albo do niego powrócić nie mogą być pozostawione same sobie bez przejrzystego wsparcia publicznego- komentuje Barbara Surdykowska (Biuro Eksperckie KK NSZZ Solidarność).

Marta Goroszkiewicz (doktorantka Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego) podkreśla, iż niezwykle istotna w polskim kontekście jest kwestia poradnictwa zawodowego, które powinno być na odpowiednim poziomie dostępne w każdej szkole, jak również większe zaangażowanie pracodawców w proces kształcenia zawodowego. Można tu przywołać realizowany w latach 2009-2012 projekt „Opracowanie modelu poradnictwa zawodowego w systemie oświaty w Polsce oraz internetowego systemu informacji edukacyjno-zawodowej”, który dotyczył upowszechnienia dostępu do usług poradnictwa edukacyjno-zawodowego uczniom od poziomu gimnazjum, poprzez zbudowanie spójnego, drożnego oraz dostosowanego do aktualnych potrzeb systemu poradnictwa zawodowego w systemie oświaty realizującego ideę poradnictwa całożyciowego.

Celem projektu było m.in.: upowszechnianie dostępu do informacji edukacyjno-zawodowej uczniom, rodzicom, nauczycielom i doradcom zawodowym na poziomie krajowym, wojewódzkim i powiatowym, m.in. poprzez utworzenie Internetowego Systemu Informacji Edukacyjno-Zawodowej. Również w projekcie „Edukacja dla pracy etap 2” (2014-2015) głównym celem podejmowanych działań było dalsze wsparcie placówek w realizacji zadań z doradztwa edukacyjno-zawodowego, w kontekście idei uczenia się przez całe życie. Obecnie funkcjonuje portal http://doradztwo.ore.edu.pl/, będący realizacją ww. projektów, zawierający informacje, które mogą pomóc uczniom w wyborze drogi kształcenia oraz w wyborze lub zmianie drogi zawodowej. Portal zawiera mapę 16 portali wojewódzkich, ze wskazaniem, gdzie na ich terenie, można znaleźć informacje o doradztwie na poziomie regionalnym