[Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Podwaliny Wolności

Powstanie styczniowe, największy zryw niepodległościowy XIX w., rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego. Obejmowało tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Wzięło w nim udział ok. 200 tys. osób, głównie z kręgów szlachty, ziemiaństwa i inteligencji. Trwało do jesieni następnego roku. Pomimo poniesionej klęski powstanie stworzyło podwaliny do kolejnych zrywów wolnościowych Polaków.
/ Artur Grottger - Domena Publiczna
Za wywołanie powstania przyszło im zapłacić ogromną cenę. W 1867 r. zlikwidowano autonomię Królestwa Polskiego, w zamian ustanawiając Kraj Nadwiślański. Każdy kolejny krok carskiej administracji przynosił niekorzystne dla Polaków uregulowania i represje. Wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim. Zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską i Bank Polski. Miastom wspierającym powstańców odebrano prawa miejskie, skasowano klasztory katolickie, zwłaszcza męskie (spośród istniejących 155 zlikwidowano 110). Na nic zdała się interwencja w tej sprawie kardynała Giacomo Antonelliego u ambasadora rosyjskiego przy Stolicy Apostolskiej o nielegalności carskiego ukazu w świetle prawa międzynarodowego i konkordatu. W rezultacie w 1866 r. stosunki Watykan – Imperium Rosyjskie zostały zerwane. Skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i zintensyfikowano rusyfikację polskich ziem. Polacy złożyli też ogromną, kilkunastotysięczną ofiarę życia. Na licznych polach chwały (stoczono ponad 1200 potyczek i regularnych bitew), ale też w śniegach Syberii. Blisko tysiąc osób stracono, 5 sierpnia 1864 r. na stokach Cytadeli Warszawskiej zostali powieszeni członkowie władz Rządu Narodowego na czele z Romualdem Trauguttem. Generał – gubernator Murawjow „Wieszatiel” krwawo rozprawił się z litewskimi uczestnikami powstania. Ok. 10 tysięcy szlachty straciło życie, a Wilno zostało spalone. Inicjowane przez moskalofilów adresy wiernopoddańcze, podpisywane były najczęściej pod groźbą aresztu bądź represji. Ale nie brakowało też oportunistów. Złożono 589 adresów wiernopoddańczych z 104 726 podpisami. Szlachta złożyła ich 13 (3220 podpisów), chłopi i koloniści – 257 (31 137), mieszczanie i Żydzi – 308 (69 645), a duchowieństwo 8 (568 podpisów). Ostatnim akordem powstania styczniowego był desperacki zryw w czerwcu 1866 r. skazanych na katorgę i osadzonych w Kułtuku w Kraju Zabajkalskim powstańców. Szybko stłumiono bunt, a jego przywódcy zostali rozstrzelani. Aż do czasu powstania Legionów Polskich nie podejmowano już prób zbrojnych wystąpień przeciwko caratowi.

21 stycznia 1919 r. Józef Piłsudski wydał rozkaz specjalny, na mocy którego weterani powstania styczniowego uzyskali uprawnienia żołnierzy Wojska Polskiego. Uzyskali prawo do stałej pensji państwowej i prawo do noszenia mundurów wojskowych.

Mieczysław Gil

Artykuł pochodzi z najnowszego numeru "TS" (05/2019) do kupienia w wersji cyfrowej tutaj.
 

 

POLECANE
Lewandowski nie pojawił się na boisku. Hiszpańskie media ujawniają powód Wiadomości
Lewandowski nie pojawił się na boisku. Hiszpańskie media ujawniają powód

Sobotni mecz FC Barcelony z Osasuną zakończył się zwycięstwem gospodarzy 2:0, ale dla polskich kibiców nie był to wieczór idealny. Robert Lewandowski całe spotkanie obejrzał z ławki rezerwowych, a po meczu pojawiły się niepokojące doniesienia dotyczące jego zdrowia.

Zignorowały zakaz i wpadły pod choinkę. Niebezpieczne zdarzenie w Gdańsku Wiadomości
Zignorowały zakaz i wpadły pod choinkę. Niebezpieczne zdarzenie w Gdańsku

Chwila nieuwagi i chęć zrobienia efektownego zdjęcia mogły skończyć się bardzo poważnie. Przy świątecznej choince na Długim Targu w Gdańsku doszło do zdarzenia, które postawiło na nogi służby miejskie i stało się ostrzeżeniem dla innych odwiedzających centrum miasta.

Prevc znów najlepszy. Polacy poza czołówką w Klingenthal z ostatniej chwili
Prevc znów najlepszy. Polacy poza czołówką w Klingenthal

Piotr Żyła zajął 20. miejsce, Paweł Wąsek był 21., a Dawid Kubacki - 28. w niedzielnym konkursie Pucharu Świata w skokach narciarskich w niemieckim Klingenthal. Wygrał Słoweniec Domen Prevc. Na podium stanęli też Japończycy Ren Nikaido i Ryoyu Kobayashi.

Pałac Buckingham. Nowe doniesienia ws. księżnej Kate Wiadomości
Pałac Buckingham. Nowe doniesienia ws. księżnej Kate

13 grudnia księżna Kate odwiedziła wyjątkowe miejsce pamięci – Ever After Garden. Ogród ten powstał, aby upamiętnić osoby, które zmarły na raka, a jednocześnie zbiera środki na rzecz organizacji The Royal Marsden Cancer Charity.

GIS wydał ostrzeżenie. Chodzi o popularny produkt dla dzieci Wiadomości
GIS wydał ostrzeżenie. Chodzi o popularny produkt dla dzieci

Główny Inspektorat Sanitarny wydał ostrzeżenie dotyczące dwóch partii mleka modyfikowanego dla niemowląt ze względu na wykrycie obecności mikroorganizmu na jednej z linii produkcyjnych w zakładzie. Zaznaczył, że nie należy spożywać produktów z dwóch wskazanych w komunikacie partii.

Niebezpieczna interwencja w Radomiu. 26-latka z nożem Wiadomości
Niebezpieczna interwencja w Radomiu. 26-latka z nożem

W sobotę wieczorem w Radomiu doszło do niebezpiecznej interwencji, podczas której policjanci próbowali obezwładnić kobietę chodzącą po mieście z nożem. Zgłoszenie wpłynęło około godz. 21.00. Po przyjeździe na miejsce funkcjonariusze zlokalizowali 26-letnią kobietę w okolicy ul. Słowackiego.

Nagły zwrot Ukrainy ws. NATO. Trwają rozmowy w Berlinie z ostatniej chwili
Nagły zwrot Ukrainy ws. NATO. Trwają rozmowy w Berlinie

Wołodymyr Zełenski poinformował, że Ukraina jest gotowa odstąpić od aspiracji członkostwa w NATO, jeśli otrzyma realne i prawnie wiążące gwarancje bezpieczeństwa od Zachodu. To element kompromisu mającego doprowadzić do zakończenia wojny z Rosją.

Świąteczne ceny w górach szokują Wiadomości
Świąteczne ceny w górach szokują

Z porównania przygotowanego przez Telewizję wPolsce24 wynika, że ceny ceny noclegów w polskich kurortach górskich poszły gwałtownie w górę. Procentowo koszt pobytu w okresie świąteczno-noworocznym w Zakopanem i Szczyrku zdrożał bardziej niż w Livigno.

Ryzykowny spacer po Morskim Oku. Wśród turystów były dzieci Wiadomości
Ryzykowny spacer po Morskim Oku. Wśród turystów były dzieci

W sieci znów zawrzało po opublikowaniu nagrania z Tatr. Na profilu „tatry_official” na Instagramie pokazano turystów spacerujących po zamarzniętym Morskim Oku. Największe poruszenie wywołał fakt, że na lodzie znajdowały się także małe dzieci.

Zrobiliśmy to co do nas należało. O Solidarności w Muzeum Pamięć i Tożsamość w Toruniu z ostatniej chwili
"Zrobiliśmy to co do nas należało". O Solidarności w Muzeum Pamięć i Tożsamość w Toruniu

„Od protestu do wolności – Toruń w historii Solidarności” – wernisaż wystawy o bohaterach opozycji antykomunistycznej na Pomorzu i Kujawach odbył się w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego 13 grudnia w Muzeum Pamięć i Tożsamość im. św. Jana Pawła II w Toruniu. Fundację Promocji Solidarności podczas wydarzenia reprezentował dr Adam Chmielecki.

REKLAMA

[Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Podwaliny Wolności

Powstanie styczniowe, największy zryw niepodległościowy XIX w., rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego. Obejmowało tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Wzięło w nim udział ok. 200 tys. osób, głównie z kręgów szlachty, ziemiaństwa i inteligencji. Trwało do jesieni następnego roku. Pomimo poniesionej klęski powstanie stworzyło podwaliny do kolejnych zrywów wolnościowych Polaków.
/ Artur Grottger - Domena Publiczna
Za wywołanie powstania przyszło im zapłacić ogromną cenę. W 1867 r. zlikwidowano autonomię Królestwa Polskiego, w zamian ustanawiając Kraj Nadwiślański. Każdy kolejny krok carskiej administracji przynosił niekorzystne dla Polaków uregulowania i represje. Wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim. Zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską i Bank Polski. Miastom wspierającym powstańców odebrano prawa miejskie, skasowano klasztory katolickie, zwłaszcza męskie (spośród istniejących 155 zlikwidowano 110). Na nic zdała się interwencja w tej sprawie kardynała Giacomo Antonelliego u ambasadora rosyjskiego przy Stolicy Apostolskiej o nielegalności carskiego ukazu w świetle prawa międzynarodowego i konkordatu. W rezultacie w 1866 r. stosunki Watykan – Imperium Rosyjskie zostały zerwane. Skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i zintensyfikowano rusyfikację polskich ziem. Polacy złożyli też ogromną, kilkunastotysięczną ofiarę życia. Na licznych polach chwały (stoczono ponad 1200 potyczek i regularnych bitew), ale też w śniegach Syberii. Blisko tysiąc osób stracono, 5 sierpnia 1864 r. na stokach Cytadeli Warszawskiej zostali powieszeni członkowie władz Rządu Narodowego na czele z Romualdem Trauguttem. Generał – gubernator Murawjow „Wieszatiel” krwawo rozprawił się z litewskimi uczestnikami powstania. Ok. 10 tysięcy szlachty straciło życie, a Wilno zostało spalone. Inicjowane przez moskalofilów adresy wiernopoddańcze, podpisywane były najczęściej pod groźbą aresztu bądź represji. Ale nie brakowało też oportunistów. Złożono 589 adresów wiernopoddańczych z 104 726 podpisami. Szlachta złożyła ich 13 (3220 podpisów), chłopi i koloniści – 257 (31 137), mieszczanie i Żydzi – 308 (69 645), a duchowieństwo 8 (568 podpisów). Ostatnim akordem powstania styczniowego był desperacki zryw w czerwcu 1866 r. skazanych na katorgę i osadzonych w Kułtuku w Kraju Zabajkalskim powstańców. Szybko stłumiono bunt, a jego przywódcy zostali rozstrzelani. Aż do czasu powstania Legionów Polskich nie podejmowano już prób zbrojnych wystąpień przeciwko caratowi.

21 stycznia 1919 r. Józef Piłsudski wydał rozkaz specjalny, na mocy którego weterani powstania styczniowego uzyskali uprawnienia żołnierzy Wojska Polskiego. Uzyskali prawo do stałej pensji państwowej i prawo do noszenia mundurów wojskowych.

Mieczysław Gil

Artykuł pochodzi z najnowszego numeru "TS" (05/2019) do kupienia w wersji cyfrowej tutaj.
 


 

Polecane