[Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Podwaliny Wolności

Powstanie styczniowe, największy zryw niepodległościowy XIX w., rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego. Obejmowało tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Wzięło w nim udział ok. 200 tys. osób, głównie z kręgów szlachty, ziemiaństwa i inteligencji. Trwało do jesieni następnego roku. Pomimo poniesionej klęski powstanie stworzyło podwaliny do kolejnych zrywów wolnościowych Polaków.
 [Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Podwaliny Wolności
/ Artur Grottger - Domena Publiczna
Za wywołanie powstania przyszło im zapłacić ogromną cenę. W 1867 r. zlikwidowano autonomię Królestwa Polskiego, w zamian ustanawiając Kraj Nadwiślański. Każdy kolejny krok carskiej administracji przynosił niekorzystne dla Polaków uregulowania i represje. Wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim. Zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską i Bank Polski. Miastom wspierającym powstańców odebrano prawa miejskie, skasowano klasztory katolickie, zwłaszcza męskie (spośród istniejących 155 zlikwidowano 110). Na nic zdała się interwencja w tej sprawie kardynała Giacomo Antonelliego u ambasadora rosyjskiego przy Stolicy Apostolskiej o nielegalności carskiego ukazu w świetle prawa międzynarodowego i konkordatu. W rezultacie w 1866 r. stosunki Watykan – Imperium Rosyjskie zostały zerwane. Skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i zintensyfikowano rusyfikację polskich ziem. Polacy złożyli też ogromną, kilkunastotysięczną ofiarę życia. Na licznych polach chwały (stoczono ponad 1200 potyczek i regularnych bitew), ale też w śniegach Syberii. Blisko tysiąc osób stracono, 5 sierpnia 1864 r. na stokach Cytadeli Warszawskiej zostali powieszeni członkowie władz Rządu Narodowego na czele z Romualdem Trauguttem. Generał – gubernator Murawjow „Wieszatiel” krwawo rozprawił się z litewskimi uczestnikami powstania. Ok. 10 tysięcy szlachty straciło życie, a Wilno zostało spalone. Inicjowane przez moskalofilów adresy wiernopoddańcze, podpisywane były najczęściej pod groźbą aresztu bądź represji. Ale nie brakowało też oportunistów. Złożono 589 adresów wiernopoddańczych z 104 726 podpisami. Szlachta złożyła ich 13 (3220 podpisów), chłopi i koloniści – 257 (31 137), mieszczanie i Żydzi – 308 (69 645), a duchowieństwo 8 (568 podpisów). Ostatnim akordem powstania styczniowego był desperacki zryw w czerwcu 1866 r. skazanych na katorgę i osadzonych w Kułtuku w Kraju Zabajkalskim powstańców. Szybko stłumiono bunt, a jego przywódcy zostali rozstrzelani. Aż do czasu powstania Legionów Polskich nie podejmowano już prób zbrojnych wystąpień przeciwko caratowi.

21 stycznia 1919 r. Józef Piłsudski wydał rozkaz specjalny, na mocy którego weterani powstania styczniowego uzyskali uprawnienia żołnierzy Wojska Polskiego. Uzyskali prawo do stałej pensji państwowej i prawo do noszenia mundurów wojskowych.

Mieczysław Gil

Artykuł pochodzi z najnowszego numeru "TS" (05/2019) do kupienia w wersji cyfrowej tutaj.
 

Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Francja zabiera głos ws. doniesień o wysłaniu żołnierzy na Ukrainę z ostatniej chwili
Francja zabiera głos ws. doniesień o wysłaniu żołnierzy na Ukrainę

Francja nie wysłała wojsk na Ukrainę; takie doniesienia to efekt niesłabnącej kampanii dezinformacyjnej, która ma osłabić wsparcie Paryża dla Kijowa - ogłosiło w poniedziałek MSZ Francji. Wcześniej w mediach pojawiały się informacje o wysłaniu na Ukrainę ok. setki żołnierzy francuskiej Legii Cudzoziemskiej.

Człowiek z bliskiego kręgu poseł Gasiuk-Pihowicz. Nowe informacje nt. sędziego Tomasza Szmydta z ostatniej chwili
"Człowiek z bliskiego kręgu poseł Gasiuk-Pihowicz". Nowe informacje nt. sędziego Tomasza Szmydta

Przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka przekazała w rozmowie z dziennikiem "Rzeczpospolita", że sędzia Tomasz Szmydt, który w poniedziałek poprosił o azyl na Białorusi, współpracował z poseł KO Kamilą Gasiuk-Pihowicz.

Państwowa Straż Pożarna szuka winnych złego nagłośnienia podczas przemówienia ministra Kierwińskiego z ostatniej chwili
Państwowa Straż Pożarna szuka winnych "złego nagłośnienia" podczas przemówienia ministra Kierwińskiego

W związku z organizacją Centralnych Obchodów Dnia Strażaka 4 maja 2024 roku na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Komenda Główna PSP poprosiła o wyjaśnienia dotyczące problemów z nagłośnieniem od firmy obsługującej uroczystość - przekazała Państwowa Straż Pożarna.

Beata Szydło: Polska jest zagrożona z ostatniej chwili
Beata Szydło: Polska jest zagrożona

– Tusk zgodził się na Zielony Ład, Tusk zgodził się na przyjmowanie nielegalnych imigrantów, na rezygnację ze strategicznych inwestycji dla Polski i von der Leyen ogłasza: teraz Polska jest już praworządna – mówi była premier Beata Szydło, komentując decyzję Komisji Europejskiej o zamknięciu procedury z art. 7 wobec Polski.

Rybnik: Były poseł skazany na dwa i pół roku więzienia z ostatniej chwili
Rybnik: Były poseł skazany na dwa i pół roku więzienia

Sąd Rejonowy w Rybniku uznał b. posła PiS Grzegorza J. za winnego przyjmowania łapówek od znajomych w zamian za rekomendowanie na stanowiska w spółkach-córkach Jastrzębskiej Spółki Węglowej oraz za nadużycia władzy. W poniedziałek skazał go za to na 2,5 roku więzienia.

Wraca Teatr Telewizji. Na pierwszy ogień: monodram Krystyny Jandy o wypędzaniu Żydów z Polski gorące
Wraca "Teatr Telewizji". Na pierwszy ogień: monodram Krystyny Jandy o wypędzaniu Żydów z Polski

Neo TVP od maja rusza z nowym Teatrem Telewizji. Jako pierwszy przedstawiony zostanie monodram "Zapiski z wygnania" w wykonaniu Krystyny Jandy.

Jarosław Kaczyński stanie przed komisją ds. tzw. afery wizowej. Podano termin z ostatniej chwili
Jarosław Kaczyński stanie przed komisją ds. tzw. afery wizowej. Podano termin

Przewodniczący komisji ds. tzw. afery wizowej Michał Szczerba poinformował, że prezes PiS Jarosław Kaczyński zostanie przesłuchany przez komisję w środę 5 czerwca. 

To koniec. Rywalka Igi Świątek wydała oświadczenie z ostatniej chwili
To koniec. Rywalka Igi Świątek wydała oświadczenie

Rywalka Igi Świątek ogłosiła niespodziewaną decyzję. "Przebyliśmy razem niesamowitą podróż" - czytamy.

Łatka antysemitów zadziała i tym razem? Największe studenckie protesty w USA od 1968 roku tylko u nas
Łatka "antysemitów" zadziała i tym razem? Największe studenckie protesty w USA od 1968 roku

Studenci amerykańskich uczelni protestują przeciwko wojnie w Gazie, a zwłaszcza przeciwko masakrze ludności cywilnej dokonywanej przez armię izraelską. Domagają się zawieszenia broni, dostarczenia mieszkańcom Strefy Gazy pomocy humanitarnej, a także zerwania współpracy uczelni z firmami wspierającymi politykę Izraela, takimi jak Google czy Amazon.

Rosja ogranicza możliwość kandydowania w wyborach z ostatniej chwili
Rosja ogranicza możliwość kandydowania w wyborach

Duma Państwowa, czyli niższa izba parlamentu Rosji, postanowiła w poniedziałek, ze obywatele Rosji, którzy zostali wpisani przez władze na listę tzw. agentów zagranicznych, nie będą mogli kandydować na żadne stanowiska w wyborach na szczeblu federalnym i lokalnym.

REKLAMA

[Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Podwaliny Wolności

Powstanie styczniowe, największy zryw niepodległościowy XIX w., rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego. Obejmowało tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Wzięło w nim udział ok. 200 tys. osób, głównie z kręgów szlachty, ziemiaństwa i inteligencji. Trwało do jesieni następnego roku. Pomimo poniesionej klęski powstanie stworzyło podwaliny do kolejnych zrywów wolnościowych Polaków.
 [Felieton "TS"] Mieczysław Gil: Podwaliny Wolności
/ Artur Grottger - Domena Publiczna
Za wywołanie powstania przyszło im zapłacić ogromną cenę. W 1867 r. zlikwidowano autonomię Królestwa Polskiego, w zamian ustanawiając Kraj Nadwiślański. Każdy kolejny krok carskiej administracji przynosił niekorzystne dla Polaków uregulowania i represje. Wprowadzono nakaz prowadzenia ksiąg parafialnych w języku rosyjskim. Zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską i Bank Polski. Miastom wspierającym powstańców odebrano prawa miejskie, skasowano klasztory katolickie, zwłaszcza męskie (spośród istniejących 155 zlikwidowano 110). Na nic zdała się interwencja w tej sprawie kardynała Giacomo Antonelliego u ambasadora rosyjskiego przy Stolicy Apostolskiej o nielegalności carskiego ukazu w świetle prawa międzynarodowego i konkordatu. W rezultacie w 1866 r. stosunki Watykan – Imperium Rosyjskie zostały zerwane. Skonfiskowano ok. 1600 majątków ziemskich i zintensyfikowano rusyfikację polskich ziem. Polacy złożyli też ogromną, kilkunastotysięczną ofiarę życia. Na licznych polach chwały (stoczono ponad 1200 potyczek i regularnych bitew), ale też w śniegach Syberii. Blisko tysiąc osób stracono, 5 sierpnia 1864 r. na stokach Cytadeli Warszawskiej zostali powieszeni członkowie władz Rządu Narodowego na czele z Romualdem Trauguttem. Generał – gubernator Murawjow „Wieszatiel” krwawo rozprawił się z litewskimi uczestnikami powstania. Ok. 10 tysięcy szlachty straciło życie, a Wilno zostało spalone. Inicjowane przez moskalofilów adresy wiernopoddańcze, podpisywane były najczęściej pod groźbą aresztu bądź represji. Ale nie brakowało też oportunistów. Złożono 589 adresów wiernopoddańczych z 104 726 podpisami. Szlachta złożyła ich 13 (3220 podpisów), chłopi i koloniści – 257 (31 137), mieszczanie i Żydzi – 308 (69 645), a duchowieństwo 8 (568 podpisów). Ostatnim akordem powstania styczniowego był desperacki zryw w czerwcu 1866 r. skazanych na katorgę i osadzonych w Kułtuku w Kraju Zabajkalskim powstańców. Szybko stłumiono bunt, a jego przywódcy zostali rozstrzelani. Aż do czasu powstania Legionów Polskich nie podejmowano już prób zbrojnych wystąpień przeciwko caratowi.

21 stycznia 1919 r. Józef Piłsudski wydał rozkaz specjalny, na mocy którego weterani powstania styczniowego uzyskali uprawnienia żołnierzy Wojska Polskiego. Uzyskali prawo do stałej pensji państwowej i prawo do noszenia mundurów wojskowych.

Mieczysław Gil

Artykuł pochodzi z najnowszego numeru "TS" (05/2019) do kupienia w wersji cyfrowej tutaj.
 


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe