[Felieton "TS"] Prof. Marek Jan Chodakiewicz: Tyfus, wszy, brody

W USA uczą nas stale o prześladowaniu Żydów przez Polaków. Dominująca narracja o „polskim współuczestnictwie w Holokauście” to tylko jeden aspekt dyskursu. Właściwie wszelkie sprawy dotyczące stosunków polsko-żydowskich są zwykle widziane przez pryzmat konfliktu. Dotyczy to również I wojny światowej.
 [Felieton "TS"] Prof. Marek Jan Chodakiewicz: Tyfus, wszy, brody
/ fot. Tomasz Gutry, Tygodnik Solidarność
Na przykład czytałem wielokrotnie – i słyszałem – że hallerczycy specjalizowali się głównie w męczeniu Żydów, a szczególnie w obcinaniu im bród. Dziwiło mnie to, ponieważ w naszej polskiej tradycji żołnierze Armii Błękitnej to bohaterowie, którzy walczyli z Ukraińcami i bolszewikami o wolność Polski. Co więcej, w tradycji polonijnej w USA pamiętamy o tych żołnierzy, byli to bowiem głównie Amerykanie polskiego pochodzenia bądź Polacy amerykańscy, którzy licznie na ochotnika stawili się, aby bronić swojego starego kraju. Dla nas to najlepsi z najlepszych. Tacy, którzy porzucili dobrze układające się życie w Stanach Zjednoczonych, aby egzotyczną RP odradzać i bronić.

Interesuję się tymi sprawami nie tylko jako Polak amerykański i historyk, ale również jako członek Polish American Veterans Association – Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej (PAVA/SWAP). Jest to instytucja, którą założyli zwycięzcy powracający z Ojczyzny, mimo że ta potraktowała ich jak macocha. Obchodzą mnie jej dzieje jako spadkobiercy członków mojej rodziny i ich przyjaciół, którzy do organizacji tej należeli.

Co nie znaczy, że żołnierze Armii Błękitnej nie mogli popełniać rozmaitych czynów antyżydowskich. A w tym – jak to narzekali żydowscy politycy na wokandzie Sejmu – zabawiać się w „fryzjerów,” czyli brody obcinać. Ale czy zawsze chodziło o dokuczanie czy prześladowanie ludności żydowskiej? Otóż nie.

Badań szczegółowych dotyczących wykroczeń przez żołnierzy WP, w tym Armii Błękitnej, nie ma. Co więcej, nie ma rozjaśnionych rozmaitych aspektów wzajemnego oddziaływania na siebie (w tym konfliktu, obojętności, kooperacji i współżycia) między wojskowymi polskimi a polskimi Żydami. Jest głównie przyczynkarsko pokryty konflikt. Ale też nie w pełni. Inne aspekty są zaniedbane. Na przykład sprawa utrzymania higieny i zapobieganiu chorób.

Pisał w swoich wspomnieniach sam polski generał Józef Haller von Hallenburg, że jego żołnierze rzeczywiście obcinali brody, ale podkreśla, że chodziło o przeciwdziałanie epidemii i utrzymywanie czystości. Apologia? Bynajmniej.

Wszystkie armie w czasie I wojny światowej martwiły się o choroby zakaźne, wręcz bały się ich panicznie. Dotyczyło to szczególnie Niemców, ale również innych. O przymusie zachowania higieny oraz obowiązkowego stawiania się do odwszawiania, wraz ze szczegółowym planem i grafikiem operacji, która została przeprowadzona 22 maja 1916 r., przeczytałem w archiwach żydowskiego instytutu historycznego w Nowym Jorku (zob. Freiherr von Bissing, Bekanntmachung, 4 maja 1916, YIVO Center for Jewish Research at the Center for Jewish History, New York, Territorial Collection, Pinsk, RG 116, Poland-I, G-2114, Box 6, folder 31).

Po I wojnie światowej szczegóły szeroko zakrojonej akcji przeciwdziałania tyfusowi i innym chorobom zakaźnym zostawił w swoich papierach amerykański dowódca, płk (później generał) Harry L. Gilchrist. Stał on na czele 500 amerykańskich żołnierzy-ochotników, w ramach American Relief Administration (od lutego 1919 r. do stycznia 1921 r. – z przerwą między majem a wrześniem 1920 r. spowodowaną przez wojnę polsko-bolszewicką) w Hoover Institution Library and Archives w Kalifornii. Amerykanie poruszali się ciężarówkami, z pomocą WP i władz polskich prowadzili akcję odwszawiania na terenie całej Polski (zob. Hoover Archives Acquire The Papers Of Major General Harry L. Gilchrist, Hoover.org, 1 października 2019, https://www.hoover.org/news/hoover-archives-acquire-papers-major-general-harry-l-gilchrist).

Wyjątkowo zajął się tą fascynującą sprawą historyk izraelski. Daniel Rosenthal pokazuje, że Niemcy byli w stosunku do Żydów brutalni, również jeśli chodzi o narzucanie czynności higienicznych, a ci stawiali opór przeciwko oficjalnym zarządzeniom jako szargającym ich wewnętrzną autonomię religijną: „Rozdział ten zawierający analizę żydowskich reakcji na wysiłki mające na celu zatrzymanie wybuchu epidemii chorób zakaźnych potwierdza palące zrozumienie ostrych realiów niemieckiej okupacji Polski, które obala długotrwałe założenia o łagodnej administracji cywilnej. Ponadto wysiłki w celu wytępienia tyfusu przez medycznych urzędników Kaizera na terenie Polski pokazują, że Żydzi ekstremalnie niezdecydowani, aby współpracować z władzami niemieckimi, po części ze względu ich brak zaufania w stosunku do ciał rządowych ogólnie, ale również z powodu [brutalnego] traktowania ich przez żołnierzy niemieckich” (s. 132-133).

Zarówno Amerykanie, jak i Polacy zaraz po I wojnie światowej stosowali przymus, w tym golenie całego ciała. Rosenthal podkreśla jednak, że Amerykanie i Polacy byli dużo łagodniejsi niż Niemcy, a ludność cywilna (chrześcijanie i żydzi) chętniej poddawali się procedurom dezynfekcyjnym pod polsko-amerykańską jurysdykcją (s. 136-137). Antysemityzm wśród Amerykanów, a nawet i Niemców, był czynnikiem wtórnym w przedsięwzięciu opanowania epidemii tyfusu i utrzymania higieny (s. 144). Ludność żydowska była jednak nieufna, sprzeciwiała się nowym technologiom oraz praktykom medycznym uznawanym za poniżające (e.g. konieczność stania nago w kolejce do odwszawiania, poddawanie się zabiegowi golenia bród i włosów na całym ciele). Takie były niestety twarde realia (zob. wstępne ustalenia naukowe na temat epidemii tyfusu, problematyki polityki zdrowotnej oraz filantropii wśród społeczności żydowskiej w okupowanej Polsce, w: Daniel Rosenthal, „Confronting the Bacterial Enemy: Public Health, Philantrophy, and Jewish Responses to Typhus in Poland, 1914-1921”, World War I and the Jews: Conflict and Transformation in Europe, the Middle East and America, red. Marsha Rozenblit i Jonathan Karp, New York: Berghahn, 2017, s. 131-150).

O brutalności wdrażania niemieckiej polityki higieny i zapobiegania chorobom zakaźnym przez niemieckiego okupanta pisał też niechętny Polakom historyk litewski Vejas Gabriel Liulevicius (zob. War Land on the Eastern Front: Culture, National Identity, and German Occupation in World War I, Cambridge and New York: Cambridge University Press, 2000, s. 80, 92, 154-155, 160, passim).
W odróżnieniu od ostrożnego i wyważonego historyka Rosenthala postmodernistyczny badacz William W. Hagen przyjął kuriozalną metodologię w sprawie kwestii utrzymania higieny, a szczególnie praktyki obcinania włosów i bród ludności cywilnej. Opisując czynności okupanta niemieckiego, twierdzi, że miało to wyłącznie związek z próbą zachowania higieny oraz zwalczania tyfusu. I raczej przemilcza brutalność operacji. Natomiast w odniesieniu do władz polskich, szczególnie WP, Hagen przypisuje tym czynnościom antysemityzm.
Wnikając w sprawę bardziej szczegółowo, Hagen ze zrozumieniem pisze o niemieckim podejściu do dezynfekcji. W obliczu epidemii tyfusu w czasie I wojny światowej okupant pruski doszedł do wniosku, że należy wyeliminować źródło choroby: wszy. Aby pozbyć się wszy, należy egzekwować „przymusowe golenie bród” (s. 229).

Autor nie podaje szczegółów akcji, która przecież nie była ani łagodna, ani sympatyczna, ani popularna, szczególnie wśród tradycyjnych Żydów. Jednak już z góry tłumaczy Niemców ze zrozumieniem, że chcieli dobrze, ale program ten nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Źródła tyfusu były gdzie indziej. Dzisiejsza medycyna nie uznaje już wszy za nosicielki, a głównie „zanieczyszczenie kałem” (s. 228). I tak dyplomatycznie historyk zakończył temat niemieckich polowań na Żydów, aby im golić brody.

W innym przypadku natomiast, gdy chodziło o Polaków, Hagen wybucha świętym gniewem. Na temat „żołnierskich dowcipów” autor pisze: „Hallerczycy przedstawiali, poprzez ścinanie bród bagnetami, symboliczną rzeź religijnych Żydów, podobną do Judas Fest” (s. 317). Czyli Niemcy uczciwie dla higieny i zdrowia przymusowo golili Żydów, a hallerczycy – mimo że wydawało im się, że odprawiają głupie dowcipy poniżając Żydów – wcale się nie martwili tyfusem, a w rzeczywistości dokonywali „symbolicznej rzezi”.
Według Hagena, przypadki golenia bród Żydom przez Polaków, a szczególnie przez hallerczyków, to po prostu wstęp do Holocaustu. Golenie właściwie zawsze ukazywane jest w kontekście antysemickiej, nieracjonalnej przemocy, karnawału poniżania. Głucho jest o tym, że Wojsko Polskie również – w wielu wypadkach – wykonywało rozkazy mające na celu zapobieganie epidemii, na przykład w Chełmie, o czym wspominał gen. Haller. Na pewno wiele takich operacji nie odbywało się w białych rękawiczkach. A pacjentów przymusowych traktowano, tak, przymusowo. Co nie znaczy, że nie dochodziło też do ekscesów, gdzie złośliwie golono starozakonnym brody, aby Żydów poniżyć. Nie ma na temat utrzymania higieny w Polsce po I wojnie światowej odpowiednich badań, a więc Hagen ulżył sobie znów antypolskimi fantazjami (zob. William W. Hagen, Anti-Jewish Violence in Poland, 1914-1920, Cambridge: Cambridge University Press, 2018, 223-229, 329, passim).
            Taki bełkot jest na Zachodzie, szczególnie w USA, normą. Teraz wypada takie sprawy zbadać dogłębnie, a dopiero potem mędrkować o wszędobylskim polskim antysemicie, który jak nie mordował Żydów, to notorycznie obcinał im brody. Nie trzeba być antysemitą, aby chcieć zapobiec tyfusowi.

Marek Jan Chodakiewicz
Waszyngton, DC, 21 października 2019 r.
www.iwp.edu
Intel z DC


 

 

POLECANE
Paweł Łatuszka zaatakowany na UW. Zatrzymano sprawcę z ostatniej chwili
Paweł Łatuszka zaatakowany na UW. Zatrzymano sprawcę

W środę, podczas jubileuszu Studium Europy Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim, został zaatakowany Paweł Łatuszka.

Lempart nie ma bezpośrednich dowodów, ale sąd oddalił powództwo Ordo Iuris gorące
Lempart nie ma bezpośrednich dowodów, ale sąd oddalił powództwo Ordo Iuris

Wyrokiem z 1 lipca Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo Ordo Iuris przeciwko Marcie Lempart. Natomiast sąd nie uwzględnił wniosku aktywistki o obciążenie Instytutu grzywną za skierowanie pozwu, uznając, że roszczenie to jest całkowicie bezpodstawne.

Była gwiazda TVN zdradziła, że głosowała na Nawrockiego. To fighter z ostatniej chwili
Była gwiazda TVN zdradziła, że głosowała na Nawrockiego. "To fighter"

Były gwiazdor stacji TVN Filip Chajzer zaskoczył w środę swoich fanów i wyznał, że jest sympatykiem Karola Nawrockiego. "Tyle hejtu i szamba przyjąć na klatę przez 24/h trzeba umieć. To jest fighter" – podkreślił.

Polityka „Herzlich Willkommen” – sierota po Merkel i Tusku tylko u nas
Polityka „Herzlich Willkommen” – sierota po Merkel i Tusku

Polityka otwartych drzwi, czyli ideologiczny parawan, pod którym Europa zafundowała sobie kryzys migracyjny, pozostaje do dziś sierotą. Wszyscy wiemy, gdzie się narodziła – w Berlinie, w przemówieniach Angeli Merkel, która w 2015 roku rozpostarła ramiona, wypowiadając słynne Herzlich Willkommen.

Kłopoty członków Ruchu Obrony Granic. Jest reakcja prokuratury z ostatniej chwili
Kłopoty członków Ruchu Obrony Granic. Jest reakcja prokuratury

Prokuratura wszczęła postępowania wobec członków patroli obywatelskich za znieważenie i podszywanie się pod Straż Graniczną – poinformował minister sprawiedliwości i prokurator generalny Adam Bodnar.

Nielegalnych imigrantów umieszczono w domu dziecka w Biłgoraju z ostatniej chwili
Nielegalnych imigrantów umieszczono w domu dziecka w Biłgoraju

Dwóch nieletnich imigrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę, trafiło do domu dziecka w Biłgoraju. Obaj zostali umieszczeni decyzją sądu.

Nie żyje Klaudia z Torunia zaatakowana przez Wenezuelczyka. Są wyniki sekcji zwłok z ostatniej chwili
Nie żyje Klaudia z Torunia zaatakowana przez Wenezuelczyka. Są wyniki sekcji zwłok

Udar mózgu według wstępnych wyników sekcji zwłok był przyczyną śmierci 24-letniej Klaudii K., która została napadnięta w nocy z 11 na 12 czerwca w Toruniu przez 19-letniego obcokrajowca. Informację przekazał w środę rzecznik toruńskiej Prokuratury Okręgowej Andrzej Kukawski.

Unia Europejska ma być wytrychem do broni jądrowej dla Niemiec tylko u nas
Unia Europejska ma być wytrychem do broni jądrowej dla Niemiec

Jens Spahn, przewodniczący frakcji CDU/CSU w Bundestagu, wywołał debatę, kwestionując dotychczasowe podejście Niemiec, które historycznie zrezygnowały z posiadania własnej broni jądrowej. Zarówno Republika Federalna Niemiec, jak i była NRD, zobowiązały się do tego w ramach Traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) oraz umowy dwa-plus-cztery z 1990 roku, która umożliwiła zjednoczenie Niemiec.

Ocena rządu Donalda Tuska. Tak źle jeszcze nie było z ostatniej chwili
Ocena rządu Donalda Tuska. Tak źle jeszcze nie było

Poparcie dla rządu spadło do 32 proc., a przeciwnicy wzrośli do 47 proc. To najgorszy wynik gabinetu Donalda Tuska od objęcia władzy.

Kosiniak-Kamysz wściekły na dziennikarkę: Polacy wybrali Nawrockiego, koniec tematu z ostatniej chwili
Kosiniak-Kamysz wściekły na dziennikarkę: Polacy wybrali Nawrockiego, koniec tematu

– Polacy wybrali Karola Nawrockiego na prezydenta. Ktoś mógł głosować tak, ktoś inaczej, każdy miał swojego kandydata i wybór został dokonany. Wyniki są jasne – powiedział w środę zirytowany pytaniem dziennikarki wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz.

REKLAMA

[Felieton "TS"] Prof. Marek Jan Chodakiewicz: Tyfus, wszy, brody

W USA uczą nas stale o prześladowaniu Żydów przez Polaków. Dominująca narracja o „polskim współuczestnictwie w Holokauście” to tylko jeden aspekt dyskursu. Właściwie wszelkie sprawy dotyczące stosunków polsko-żydowskich są zwykle widziane przez pryzmat konfliktu. Dotyczy to również I wojny światowej.
 [Felieton "TS"] Prof. Marek Jan Chodakiewicz: Tyfus, wszy, brody
/ fot. Tomasz Gutry, Tygodnik Solidarność
Na przykład czytałem wielokrotnie – i słyszałem – że hallerczycy specjalizowali się głównie w męczeniu Żydów, a szczególnie w obcinaniu im bród. Dziwiło mnie to, ponieważ w naszej polskiej tradycji żołnierze Armii Błękitnej to bohaterowie, którzy walczyli z Ukraińcami i bolszewikami o wolność Polski. Co więcej, w tradycji polonijnej w USA pamiętamy o tych żołnierzy, byli to bowiem głównie Amerykanie polskiego pochodzenia bądź Polacy amerykańscy, którzy licznie na ochotnika stawili się, aby bronić swojego starego kraju. Dla nas to najlepsi z najlepszych. Tacy, którzy porzucili dobrze układające się życie w Stanach Zjednoczonych, aby egzotyczną RP odradzać i bronić.

Interesuję się tymi sprawami nie tylko jako Polak amerykański i historyk, ale również jako członek Polish American Veterans Association – Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej (PAVA/SWAP). Jest to instytucja, którą założyli zwycięzcy powracający z Ojczyzny, mimo że ta potraktowała ich jak macocha. Obchodzą mnie jej dzieje jako spadkobiercy członków mojej rodziny i ich przyjaciół, którzy do organizacji tej należeli.

Co nie znaczy, że żołnierze Armii Błękitnej nie mogli popełniać rozmaitych czynów antyżydowskich. A w tym – jak to narzekali żydowscy politycy na wokandzie Sejmu – zabawiać się w „fryzjerów,” czyli brody obcinać. Ale czy zawsze chodziło o dokuczanie czy prześladowanie ludności żydowskiej? Otóż nie.

Badań szczegółowych dotyczących wykroczeń przez żołnierzy WP, w tym Armii Błękitnej, nie ma. Co więcej, nie ma rozjaśnionych rozmaitych aspektów wzajemnego oddziaływania na siebie (w tym konfliktu, obojętności, kooperacji i współżycia) między wojskowymi polskimi a polskimi Żydami. Jest głównie przyczynkarsko pokryty konflikt. Ale też nie w pełni. Inne aspekty są zaniedbane. Na przykład sprawa utrzymania higieny i zapobieganiu chorób.

Pisał w swoich wspomnieniach sam polski generał Józef Haller von Hallenburg, że jego żołnierze rzeczywiście obcinali brody, ale podkreśla, że chodziło o przeciwdziałanie epidemii i utrzymywanie czystości. Apologia? Bynajmniej.

Wszystkie armie w czasie I wojny światowej martwiły się o choroby zakaźne, wręcz bały się ich panicznie. Dotyczyło to szczególnie Niemców, ale również innych. O przymusie zachowania higieny oraz obowiązkowego stawiania się do odwszawiania, wraz ze szczegółowym planem i grafikiem operacji, która została przeprowadzona 22 maja 1916 r., przeczytałem w archiwach żydowskiego instytutu historycznego w Nowym Jorku (zob. Freiherr von Bissing, Bekanntmachung, 4 maja 1916, YIVO Center for Jewish Research at the Center for Jewish History, New York, Territorial Collection, Pinsk, RG 116, Poland-I, G-2114, Box 6, folder 31).

Po I wojnie światowej szczegóły szeroko zakrojonej akcji przeciwdziałania tyfusowi i innym chorobom zakaźnym zostawił w swoich papierach amerykański dowódca, płk (później generał) Harry L. Gilchrist. Stał on na czele 500 amerykańskich żołnierzy-ochotników, w ramach American Relief Administration (od lutego 1919 r. do stycznia 1921 r. – z przerwą między majem a wrześniem 1920 r. spowodowaną przez wojnę polsko-bolszewicką) w Hoover Institution Library and Archives w Kalifornii. Amerykanie poruszali się ciężarówkami, z pomocą WP i władz polskich prowadzili akcję odwszawiania na terenie całej Polski (zob. Hoover Archives Acquire The Papers Of Major General Harry L. Gilchrist, Hoover.org, 1 października 2019, https://www.hoover.org/news/hoover-archives-acquire-papers-major-general-harry-l-gilchrist).

Wyjątkowo zajął się tą fascynującą sprawą historyk izraelski. Daniel Rosenthal pokazuje, że Niemcy byli w stosunku do Żydów brutalni, również jeśli chodzi o narzucanie czynności higienicznych, a ci stawiali opór przeciwko oficjalnym zarządzeniom jako szargającym ich wewnętrzną autonomię religijną: „Rozdział ten zawierający analizę żydowskich reakcji na wysiłki mające na celu zatrzymanie wybuchu epidemii chorób zakaźnych potwierdza palące zrozumienie ostrych realiów niemieckiej okupacji Polski, które obala długotrwałe założenia o łagodnej administracji cywilnej. Ponadto wysiłki w celu wytępienia tyfusu przez medycznych urzędników Kaizera na terenie Polski pokazują, że Żydzi ekstremalnie niezdecydowani, aby współpracować z władzami niemieckimi, po części ze względu ich brak zaufania w stosunku do ciał rządowych ogólnie, ale również z powodu [brutalnego] traktowania ich przez żołnierzy niemieckich” (s. 132-133).

Zarówno Amerykanie, jak i Polacy zaraz po I wojnie światowej stosowali przymus, w tym golenie całego ciała. Rosenthal podkreśla jednak, że Amerykanie i Polacy byli dużo łagodniejsi niż Niemcy, a ludność cywilna (chrześcijanie i żydzi) chętniej poddawali się procedurom dezynfekcyjnym pod polsko-amerykańską jurysdykcją (s. 136-137). Antysemityzm wśród Amerykanów, a nawet i Niemców, był czynnikiem wtórnym w przedsięwzięciu opanowania epidemii tyfusu i utrzymania higieny (s. 144). Ludność żydowska była jednak nieufna, sprzeciwiała się nowym technologiom oraz praktykom medycznym uznawanym za poniżające (e.g. konieczność stania nago w kolejce do odwszawiania, poddawanie się zabiegowi golenia bród i włosów na całym ciele). Takie były niestety twarde realia (zob. wstępne ustalenia naukowe na temat epidemii tyfusu, problematyki polityki zdrowotnej oraz filantropii wśród społeczności żydowskiej w okupowanej Polsce, w: Daniel Rosenthal, „Confronting the Bacterial Enemy: Public Health, Philantrophy, and Jewish Responses to Typhus in Poland, 1914-1921”, World War I and the Jews: Conflict and Transformation in Europe, the Middle East and America, red. Marsha Rozenblit i Jonathan Karp, New York: Berghahn, 2017, s. 131-150).

O brutalności wdrażania niemieckiej polityki higieny i zapobiegania chorobom zakaźnym przez niemieckiego okupanta pisał też niechętny Polakom historyk litewski Vejas Gabriel Liulevicius (zob. War Land on the Eastern Front: Culture, National Identity, and German Occupation in World War I, Cambridge and New York: Cambridge University Press, 2000, s. 80, 92, 154-155, 160, passim).
W odróżnieniu od ostrożnego i wyważonego historyka Rosenthala postmodernistyczny badacz William W. Hagen przyjął kuriozalną metodologię w sprawie kwestii utrzymania higieny, a szczególnie praktyki obcinania włosów i bród ludności cywilnej. Opisując czynności okupanta niemieckiego, twierdzi, że miało to wyłącznie związek z próbą zachowania higieny oraz zwalczania tyfusu. I raczej przemilcza brutalność operacji. Natomiast w odniesieniu do władz polskich, szczególnie WP, Hagen przypisuje tym czynnościom antysemityzm.
Wnikając w sprawę bardziej szczegółowo, Hagen ze zrozumieniem pisze o niemieckim podejściu do dezynfekcji. W obliczu epidemii tyfusu w czasie I wojny światowej okupant pruski doszedł do wniosku, że należy wyeliminować źródło choroby: wszy. Aby pozbyć się wszy, należy egzekwować „przymusowe golenie bród” (s. 229).

Autor nie podaje szczegółów akcji, która przecież nie była ani łagodna, ani sympatyczna, ani popularna, szczególnie wśród tradycyjnych Żydów. Jednak już z góry tłumaczy Niemców ze zrozumieniem, że chcieli dobrze, ale program ten nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Źródła tyfusu były gdzie indziej. Dzisiejsza medycyna nie uznaje już wszy za nosicielki, a głównie „zanieczyszczenie kałem” (s. 228). I tak dyplomatycznie historyk zakończył temat niemieckich polowań na Żydów, aby im golić brody.

W innym przypadku natomiast, gdy chodziło o Polaków, Hagen wybucha świętym gniewem. Na temat „żołnierskich dowcipów” autor pisze: „Hallerczycy przedstawiali, poprzez ścinanie bród bagnetami, symboliczną rzeź religijnych Żydów, podobną do Judas Fest” (s. 317). Czyli Niemcy uczciwie dla higieny i zdrowia przymusowo golili Żydów, a hallerczycy – mimo że wydawało im się, że odprawiają głupie dowcipy poniżając Żydów – wcale się nie martwili tyfusem, a w rzeczywistości dokonywali „symbolicznej rzezi”.
Według Hagena, przypadki golenia bród Żydom przez Polaków, a szczególnie przez hallerczyków, to po prostu wstęp do Holocaustu. Golenie właściwie zawsze ukazywane jest w kontekście antysemickiej, nieracjonalnej przemocy, karnawału poniżania. Głucho jest o tym, że Wojsko Polskie również – w wielu wypadkach – wykonywało rozkazy mające na celu zapobieganie epidemii, na przykład w Chełmie, o czym wspominał gen. Haller. Na pewno wiele takich operacji nie odbywało się w białych rękawiczkach. A pacjentów przymusowych traktowano, tak, przymusowo. Co nie znaczy, że nie dochodziło też do ekscesów, gdzie złośliwie golono starozakonnym brody, aby Żydów poniżyć. Nie ma na temat utrzymania higieny w Polsce po I wojnie światowej odpowiednich badań, a więc Hagen ulżył sobie znów antypolskimi fantazjami (zob. William W. Hagen, Anti-Jewish Violence in Poland, 1914-1920, Cambridge: Cambridge University Press, 2018, 223-229, 329, passim).
            Taki bełkot jest na Zachodzie, szczególnie w USA, normą. Teraz wypada takie sprawy zbadać dogłębnie, a dopiero potem mędrkować o wszędobylskim polskim antysemicie, który jak nie mordował Żydów, to notorycznie obcinał im brody. Nie trzeba być antysemitą, aby chcieć zapobiec tyfusowi.

Marek Jan Chodakiewicz
Waszyngton, DC, 21 października 2019 r.
www.iwp.edu
Intel z DC


 


 

Polecane
Emerytury
Stażowe