W 2004 roku pozwana zawarła umowę pożyczki pieniężnej wynoszącej 1.200 złotych. Zgodnie z regulaminem udzielania pożyczek pieniężnych, stanowiącym integralną część zawartej umowy, kobieta zobowiązała się do zapłaty odsetek umownych w wysokości 1 % dziennie za każdy dzień zwłoki. Zabezpieczeniem pożyczki był wystawiony przez nią weksel in blanco. Ponadto zgodnie z zapisami umowy, tytułem jej udzielenia, pożyczkodawca pobrał opłatę w wysokości 300 złotych.

Pozwana nie spłaciła zaciągniętej pożyczki w ustalonym umową terminie. We wrześniu 2006 roku pożyczkodawca zwarł umowę przelewu wierzytelności pieniężnej wynikającej z ww. umowy pożyczki. Pozwana została wezwana do wykupienia weksla zabezpieczającego wierzytelność, opiewającego na kwotę 10.663 złotych, pod groźbą skierowania sprawy na drogę sądową.

Prawomocny nakaz zapłaty

Pozwem z dnia 28 grudnia 2006 roku nabywca wierzytelności zażądał zasądzenia kwoty wynikającej z weksla wraz z umownymi odsetkami w wysokości 1 % dziennie od dnia 6 października 2006 roku do dnia zapłaty.

16 lutego 2007 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie wydał nakaz zapłaty zgodnie z wnioskiem, a wobec jego uprawomocnienia się nadał mu klauzulę wykonalności. W oparciu o ten tytuł wykonawczy wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie.

Jak wynika z danych przekazanych przez komornika do lipca 2019 roku wyegzekwowano od dłużniczki łącznie kwotę 32.603,05 złotych, przy czym  prognozowana opłata egzekucyjna to kwota 55.637,94 złotych.

Powództwo przeciwegzekucyjne prokuratury

Zaznaczyć należy, iż Prokuratura Okręgowa w Krakowie wystąpiła do sądu z pozwem przeciwekzekucyjnym o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego prawomocnego nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie z 16 lutego 2007 roku, w części nakazującej zapłatę odsetek umownych od dnia 6 października 2006 roku przekraczających wysokość odsetek maksymalnych po dniu 20 lutego 2006 roku.

W efekcie tych działań, Sąd Rejonowy dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie, wyrokiem z dnia 28 września 2017 roku pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w zakresie odsetek umownych od należności głównej przekraczających odsetki maksymalne za opóźnienie, jednakże tylko od dnia 1 stycznia 2016 roku w zakresie w jakim strony uznały powództwo. W pozostałym zakresie powództwo oddalił.

16 września 2016 roku dłużniczka złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego złożenia. Wniosek ten został negatywnie rozpoznany przez sąd, a złożone następnie zażalenie zostało odrzucone.

Lichwiarski charakter odsetek

Działając z upoważnienia Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro Zastępca Prokuratora Generalnego Robert Hernand wniósł skargę nadzwyczajną od orzeczenia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty z dnia 16 lutego 2007 roku, zarzucając mu naruszenie zasad ochrony zaufania obywateli do Państwa, pewności prawa oraz sprawiedliwości społecznej określonych w Konstytucji RP poprzez rażące naruszenie przepisów prawa materialnego oraz procesowego.

Jak podkreślono w skardze dysproporcja pomiędzy kwotą pożyczki w wysokości 1.200 złotych, a wynikającą z nakazu kwotą do zapłaty oraz ustalenie odsetek za zwłokę na poziomie 1 % dziennie, powinno skutkować uznaniem, że określone w umowie oprocentowanie było sprzeczne z celem i naturą umowy pożyczki oraz zasadami współżycia społecznego. Celem tym nie może być bowiem nadmierne wzbogacenie po stronie pożyczkodawcy i faktyczne doprowadzenie pożyczkobiorcy do pozbawienia go jakiejkolwiek możliwości spłaty zadłużenia.

Wskazano również, że wysokość odsetek powinna być związana z ekwiwalentnością wynagrodzenia pożyczkodawcy, stanowić zabezpieczenie wymuszenia terminowości spłaty zadłużenia, a nie stanowić niemożliwe do wykonania dla pożyczkobiorcy zobowiązanie do zapłaty. Zaznaczono, że określona przez pożyczkodawcę stopa odsetkowa ma zdecydowanie lichwiarski charakter.

Podkreślono, że zapisy i cel umowy zawartej w dniu 21 lutego 2004 roku w zakresie dotyczącym wysokości odsetek za zwłokę w spełnieniu świadczenia, były sprzeczne zarówno z naturą stosunku pożyczki, jak i zasadami współżycia społecznego, dlatego postanowienia umowy w tym zakresie są nieważne.

Sąd Najwyższy podzielając argumentację Prokuratora Generalnego zawartą w skardze nadzwyczajnej, wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2021 roku uchylił w całości zaskarżony nakaz zapłaty i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie.

Skuteczne działania prokuratury w walce z lichwą

Zaznaczyć należy, że prokuratorzy wszystkich szczebli od kilku lat podejmują szeroko zakrojone działania w sprawach osób pokrzywdzonych w wyniku „lichwy”. W okresie od 1 czerwca 2016 roku do 31 grudnia 2020 roku zarejestrowano łącznie 900 postępowań pozakarnych w tym zakresie. Dzięki tym działaniom prokuratury udało się odzyskać mienie utracone przez poszkodowanych, bądź zagrożone utratą w wyniku „lichwiarskich” działań, w łącznej wysokości ponad 21 milionów złotych.