Jak skutecznie zwalczać przemoc domową? Ordo Iuris wskazuje propozycje rozwiązań prawnych
W Polsce kary za popełnienie przestępstwa związanego z przemocą domową są zwykle łagodniejsze niż w innych państwach europejskich. W związku z tym, Ordo Iuris postuluje zwiększenie wymiaru kary za tego rodzaju przestępstwa tak, aby kary były adekwatne do powagi popełnianych czynów. Postulat ten dotyczy przestępstw spowodowania lekkiego i ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, znęcania się, zgwałcenia, a także uprowadzenia osoby małoletniej albo nieporadnej ze względu na stan psychiczny lub fizyczny. Poza zwiększeniem kar za poszczególne przestępstwa, Instytut proponuje wprowadzenie obowiązku przejścia odpowiedniej terapii przez skazanych za przestępstwa popełnione w ramach przemocy domowej. W opinii prawników, należy także wprowadzić w zakładach karnych wyspecjalizowany rodzaj resocjalizacji dla sprawców tego typu przestępstw.
Brak gwarancji szybkiego uzyskania środków do życia od sprawcy przemocy domowej może hamować ofiarę w podjęciu działań zmierzających do zakończenia tej patologicznej sytuacji. Dlatego proponowane kierunki zmian zawierają także rozwiązania zapewniające natychmiastowe wsparcie dla osób uprawnionych do otrzymywania alimentów. Instytut Ordo Iuris postuluje, między innymi, zniesienie progu dochodowego, warunkującego obecnie uzyskanie świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego oraz wzywa do uchwalenia projektu ustawy o alimentach natychmiastowych.
Kolejnym proponowanym rozwiązaniem jest obowiązek wszczęcia egzekucji przez Fundusz Alimentacyjny w wypadku wypłaty alimentów „w zastępstwie” za dłużnika alimentacyjnego oraz wprowadzenie obowiązkowych prac społecznych dla tych dłużników. Zapewniłoby to nie tylko finansowanie Funduszu Alimentacyjnego, ale także doprowadziłoby do zmniejszenia zadłużenia osób bezrobotnych zobowiązanych do wypłacania alimentów, które nie chcą podjąć pracy rejestrowanej i pracują nielegalnie. Wielu z nich pozostaje bowiem biernych zawodowo także po to, by uniknąć konieczności płacenia alimentów.
Pakiet antyprzemocowy zawiera także założenia stworzenia sieci instytucji oferujących doradztwo i wsparcie dla osób dotkniętych przemocą domową, które z różnych względów nie chcą korzystać ze wsparcia oferowanego w jednostce samorządu terytorialnego. Podstawą programu funkcjonowania Ośrodków Antyprzemocowych będzie, przede wszystkim, anonimowość, poufność i aterytorialność, co oznacza, że osoby dotknięte przemocą domową w każdej z placówek na terenie Polski. Pomoc w tych ośrodkach będzie udzielana bezpłatnie przez profesjonalny zespół ekspertów.
Proponowane rozwiązania wiążą się z postulatem wypowiedzenia Konwencji stambulskiej. Akt ten, wbrew oficjalnej nazwie, nie przeciwdziała skutecznie przemocy domowej. Pomija bowiem (wskazywane przez badania) rzeczywiste źródła przemocy, takie jak uzależnienia, rozpad rodziny czy seksualizacja wizerunku kobiet w mediach. Przyczyn przemocy dopatruje się za to w tradycyjnych rolach społecznych. Statystyki pokazują jednak, że skala tego zjawiska jest największa w krajach wdrażających model podobny do tego, który zawarty jest w Konwencji stambulskiej – np. w Danii, Szwecji czy Wielkiej Brytanii.
„Wejście w życie proponowanych zmian powinno przyczynić się do skutecznego zapobiegania zjawisku przemocy domowej, zmniejszania jego skutków oraz pełniejszego i szybszego wsparcia jego ofiar. Rekomendowane rozwiązania należy uznać za wartościowy kierunek zmian zmierzających do przeciwdziałania przemocy domowej i ochronie jej potencjalnych ofiar” – podkreślił Łukasz Bernaciński, Zastępca Dyrektora Centrum Analiz Legislacyjnych Ordo Iuris.
