Dlaczego się uśmiechamy?

Żaden wyraz ludzkiej twarzy nie doczekał się tak wielu opisów, portretów, a nawet analiz naukowych – jak uśmiech. Badacze twierdzą, że jest on nieodłącznym elementem naszej biologii, a jego funkcją pierwotną jest wyrażanie radości i szczęścia.
 Dlaczego się uśmiechamy?
/ pixabay.com

W miarę jak społeczeństwa się rozwijały, uśmiech zaczął odgrywać coraz większą rolę w komunikacji międzyludzkiej, stając się jednym z najważniejszych i najbardziej uniwersalnych sygnałów, zrozumiałym dla ludzi na całym świecie, bez względu na język i kulturę. Choć w odległych społeczeństwach znaczenia mu przypisywane mogą być odmienne, to jednak służy głównie wyrażaniu emocji i uczuć, takich jak radość, zadowolenie, zaskoczenie czy uznanie. Jest też bardzo ważny w relacjach z innymi ludźmi. Podobnie jak wyciągnięcie ręki, uśmiech można uznać za jeden z najbardziej przyjaznych gestów. Pomaga nawiązać kontakty społeczne, ale też rozwiązywać konflikty i budować lepsze relacje.

 

Co w neuronach piszczy

Uśmiechamy się za sprawą siódmego nerwu czaszkowego, nazywanego nerwem twarzowym, oraz mięśni jarzmowych. W efekcie rozchylamy usta, ale zęby zwykle pozostają złączone. Jeśli uśmiechamy się szczerze, to kurczą się też mięśnie okrężne obu oczu. Taki szczery uśmiech określa się uśmiechem Duchenne’a, od nazwiska francuskiego anatoma i neurologa, który badał w XIX wieku fizjologię emocji. Obecnie badaniem uśmiechu zajmuje się psychologia i gelotologia, która obserwuje na przykład pozytywne efekty działania uśmiechu jako bodźca terapeutycznego. Są jednak osoby, które nie uśmiechają się nigdy. Przyczyną okazał się rzadki zespół wad wrodzonych upośledzający działanie określonych nerwów, nazwany zespołem Möbiusa. Ludzie z tą chorobą nie mogą się uśmiechać, marszczyć brwi, mrużyć oczu i poruszać nimi. Naraża ich to często na szykany społeczne, przeciwko którym prowadzi kampanię dotknięta tym schorzeniem amerykańska modelka Tayla Clement.

 

Uśmiech Pan Am

Uśmiechu można się nauczyć. Jeśli jednak uśmiechamy się nieszczerze, oczy pozostają nieruchome. Ten wyraz twarzy nazywany jest uśmiechem Pan Am, od nazwy linii lotniczych Pan American World Airways, których stewardessy były znane z „plastikowgo” uśmiechu. Możemy go też nieraz dostrzec na twarzach przedstawicieli określonych grup zawodowych, na przykład sprzedawców, którzy uśmiechają się samymi ustami.

 

Zarażajmy się!

Uśmiech jest bardzo ważny dla naszego dobrego samopoczucia. Rozciągnięte w uśmiechu mięśnie twarzy mogą wpływać na neurochemiczne czynniki w mózgu, związane z pozytywnymi odczuciami. Badania pokazują, że uśmiechanie się poprawia nasze nastawienie i wpływa na zdrowie. Uśmiech może zmniejszać niepokój i stres, a także poprawiać naszą odporność na choroby. Nawet gdy mamy gorszy nastrój, warto zmusić się do kilku uśmiechów. Wywołane tak określone napięcie mięśni twarzy sprawia, że do mózgu wysyłane są impulsy wywołujące produkcję endorfin i serotoniny, zmniejszających odczuwanie bólu fizycznego i psychicznego. Naukowcy udowodnili, że endorfiny łagodzą bóle zębów, głowy czy mięśni, a dodatkowo poprawiają samopoczucie. Nasze i innych. Nie od dziś wiadomo, że uśmiech jest zaraźliwy.

 

Radość czy agresja?

Warto rozróżnić uśmiech od śmiechu. Już Karol Darwin pisał, że uśmiech oznacza co innego niż śmiech. Kiedy się śmiejemy, rozchylamy szeroko usta, pokazujemy zęby, czasem nawet dziąsła. Według etologów to raczej wyraz agresji, z ewolucyjnego punktu widzenia niemający nic wspólnego z uśmiechem. No i śmiejemy się z czegoś lub kogoś, nieraz w towarzystwie. To wyraz naszych emocji skierowany przeciwko innym. Śmiech – szyderczy, pogardliwy – często piętnuje jednostkę czy grupę i to nie tylko wśród dzieci i młodzieży szkolnej, ale także wśród dorosłych.

 

Słodki bobas

Niemowlę uśmiecha się już w pierwszych tygodniach, także przez sen, ale jest to odruch, rodzaj ćwiczenia mięśni twarzy i całego układu neuromotorycznego. Zresztą, jak pokazują zdjęcia USG, już nawet 25-, 26-tygodniowe płody się uśmiechają. U noworodka do kilku tygodni życia nadal występuje nieświadomy uśmiech fizjologiczny. Jest krótkotrwały, a oczy nie są na niczym skupione. W drugim miesiącu życia niemowlę uśmiecha się już społecznie, w reakcji na otoczenie, na przykład wtedy, kiedy widzi matkę czy słyszy atrakcyjne dźwięki.

 

Jak często się uśmiechamy

Jedni uśmiechają się często, a inni rzadko. Powodem są choćby różnice osobowości, w pewnym stopniu dziedziczne. Istotny jest też wiek. Dzieci z reguły uśmiechają się dużo częściej, ale nastolatki już znacznie mniej. Są badania pokazujące, że około 30 procent ludzi uśmiecha się 20 razy dziennie, ale blisko 15 procent mniej niż pięć razy na dzień. Częściej uśmiech zakwita na twarzach kobiet niż mężczyzn, choćby dlatego, że zwykle więcej przebywają z małymi dziećmi. Statystyczna kobieta jest też mniej agresywna od statystycznego mężczyzny, dlatego uśmiechem rozbraja potencjalnych agresorów. Istotne są też różnice narodowościowe. Dorośli Brytyjczycy podobno uśmiechają się średnio 11 razy dziennie, ale dwa z tych uśmiechów są udawane. My, Polacy, choć nie jesteśmy szczególnie uśmiechniętym narodem, jak Włosi czy Grecy, nie jesteśmy też najbardziej ponurym, o co oskarżani są choćby Skandynawowie. Amerykanie ze sztandarowym „keep smiling” są niejako programowani na uśmiech i średnio uśmiechają się od nas częściej. Rosjanie zaś są o wiele bardziej powściągliwi. Podobno oceniają ludzi często się uśmiechających jako mało inteligentnych. Jeszcze mniej uśmiechają się Azjaci. W niektórych kulturach osoby srogie, narzucające dystans uważa się za mądre i wzbudzające respekt. W tłumie, wśród wielu obcych trudno uśmiechać się do każdej osoby mijanej na ulicy, dlatego mniej uśmiechają się mieszkańcy dużych miast, ale już w małych społecznościach uśmiechem pozdrawiamy się częściej.

 

Powaga na pokaz

Brak uśmiechu to też rodzaj maski. Amerykańska supermodelka Bella Hadid bardzo rzadko uśmiechała się podczas fotograficznych sesji, przemierzając kilometry czerwonych dywanów z ponurą miną. Jak przyznała w wywiadzie dla „The Guardian”, brak uśmiechu nie wynikał z jej usposobienia czy charakteru, ale tak właśnie ukrywała kompleksy czy niepewność, stojąc na celowniku kamer. Według modelki pozowanie z powagą na twarzy dodawało jej pewności siebie, choć w rzeczywistości uważa się za osobę pogodną i otwartą.

 

Czy kobietom zależy na męskim uśmiechu?

Pod wąsem czy bez, ale męski uśmiech nie należy do podstawowych oczekiwań płci pięknej. Mężczyzna stanowczy w chwili uśmiechu może stracić swój mocny wizerunek. A pewni siebie mężczyźni są dla kobiet atrakcyjni. Psychologowie ewolucyjni zbadali kryteria, według których kobiety oceniają atrakcyjność mężczyzn. I uśmiech nie pojawia się w tych odpowiedziach nigdy! Kobiety poszukują mężczyzn przystojnych, inteligentnych, kochających, uczuciowych, wykształconych oraz mających wysoki status społeczno-ekonomiczny lub perspektywy na jego uzyskanie w przyszłości.

 

Korzystajmy z daru

Ludzkość przez tysiące lat przypisywała zdolność do śmiechu tylko sobie. Arystoteles był głęboko przekonany, że zwierzęta nie posiadają owego „daru”. Jednak współczesne badania i eksperymenty pokazują, że uśmiech, śmiech i humor występują także u zwierząt, szczególnie u małp człekokształtnych. O genetycznym podobieństwie ssaków naczelnych świadczy fakt, że dorośli ludzie śmieją się głównie podczas wydechu, podczas gdy niemowlęta i małpy człekokształtne śmieją się zarówno podczas wdechu, jak i wydechu. Z czasem jednak tracimy tę opcję. Dla nas, dorosłych, szczery uśmiech świadczy o szczęściu. Badania pokazują, że ludzie, którzy dużo się uśmiechają, żyją dłużej. Osoby uśmiechnięte są mniej konfliktowe. Łatwiej zawiera się z nimi kompromisy, bez których żaden związek długo się nie utrzyma.
 

 


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Naukowy wieczór z dr Kaweckim: Fundamentalny wpływ Polaków na Trzecią Rewolucję Technologiczną Wiadomości
Naukowy wieczór z dr Kaweckim: Fundamentalny wpływ Polaków na Trzecią Rewolucję Technologiczną

Mówmy o tym, że to Polacy mają fundamentalny wpływ na trzecią rewolucję technologiczną! Wczoraj w Sky News odbyła się ogromna debata na temat Chata GPT i kierunku rozwoju Sztucznej Inteligencji.

Francja: Setki tysięcy demonstrantów przeciwko reformie emerytalnej. Zamieszki w wielu miastach Wiadomości
Francja: Setki tysięcy demonstrantów przeciwko reformie emerytalnej. Zamieszki w wielu miastach

Podczas demonstracji związkowych przeciwko reformie emerytalnej w wielu miastach Francji doszło do starć z policją. Centrala związkowa CGT poinformowała, że w Paryżu w czwartek demonstrowało 800 tys. osób, co oznacza największą mobilizację społeczną od początku protestów.

Dziennikarz zwolniony z Interii. Przyczyną... wpis na Twitterze Wiadomości
Dziennikarz zwolniony z Interii. Przyczyną... wpis na Twitterze

Redaktor naczelny portalu Interia.pl Piotr Witwicki poinformował, że dziennikarz sportowy serwisu Interia Michał Przybycień został zwolniony z pracy. O sprawie jako pierwszy napisał branżowy serwis Wirtualnemedia.pl.

Kijów: Groźny incydent z ważnym europejskim politykiem. Poczuliśmy dziwny zapach Wiadomości
Kijów: Groźny incydent z ważnym europejskim politykiem. "Poczuliśmy dziwny zapach"

Samochód ministra spraw zagranicznych Estonii Urmasa Reinsalu zapalił się podczas jego wizyty w Kijowie. Wygłaszany następnego dnia wykład przerwał alarm przeciwlotniczy; polityk był zmuszony do jego dokończenia w schronie - poinformowały w czwartek estońskie media.

USA: Jest ważne porozumienie z polską firmą ws. reaktorów jądrowych Wiadomości
USA: Jest ważne porozumienie z polską firmą ws. reaktorów jądrowych

Firmy GE Hitachi, Tennessee Valley Authority, Ontario Power Generation i polska firma Synthos Green Energy podpisały w czwartek porozumienie o przyspieszeniu wdrażania małych reaktorów modułowych (SMR). Umowa przewiduje wspólne inwestycje warte 400 mln dolarów w projekt reaktora GEH BWRX-300, który SGE wraz z Orlenem planuje wdrożyć do floty dziesiątek reaktorów jądrowych w Polsce.

Znany działacz PO zatrzymany przez CBA. W tle gang pseudokibiców i warszawskie śmieci [VIDEO] Wiadomości
Znany działacz PO zatrzymany przez CBA. W tle gang pseudokibiców i warszawskie śmieci [VIDEO]

Pranie brudnych pieniędzy, łapówki wręczane w restauracji w torbach na wino albo w torbach ze sklepu Żabka i znany działacz Platformy Obywatelskiej zatrzymany przez CBA.

Histeria niemieckich ekologów i polityków. Tymczasem niemiecki biznes WSPIERA polskie inwestycje na Odrze Wiadomości
Histeria niemieckich ekologów i polityków. Tymczasem niemiecki biznes WSPIERA polskie inwestycje na Odrze

„Opowiadamy się za realizacją porozumienia w sprawie modernizacji Odry granicznej i zwiększonego wykorzystania żeglugi śródlądowej jako ważnego działania rozwojowego” – głosi oświadczenie polsko-niemiecko-czeskiego zrzeszenia izb handlowych: Unii Izb Łaby i Odry.

Tusk obiecuje „babciowe”. 1500 zł miesięcznie dla mam Wiadomości
Tusk obiecuje „babciowe”. 1500 zł miesięcznie dla mam

– Zaproponujemy 1500 zł „babciowego” dla każdej mamy, która chciałaby po urlopie macierzyńskim wrócić do pracy – zapowiedział przewodniczący PO Donald Tusk w czwartek, podczas spotkania z wyborcami w Częstochowie.

Wizyta księcia Williama w Polsce. Jest reakcja rosyjskiej propagandy Wiadomości
Wizyta księcia Williama w Polsce. Jest reakcja rosyjskiej propagandy

Głos ws. niespodziewanej wizyty księcia Williama i księżnej Kate Middleton w Polsce zabrała rzecznik rosyjskiego MSZ Maria Zacharowa.

Rosja: Pożar w zakładzie produkującym m.in silniki do międzykontynentalnych rakiet [FOTO] Wiadomości
Rosja: Pożar w zakładzie produkującym m.in silniki do międzykontynentalnych rakiet [FOTO]

W środę doszło do pożaru w Zakładach Produkcji Silników w Jarosławiu w Rosji; w tej fabryce wytwarzane są m.in. silniki do międzykontynentalnych pocisków balistycznych Topol-M, zdolnych do przenoszenia głowic jądrowych - powiadomił ukraiński portal focus.ua za rosyjskimi mediami i służbami ratunkowymi.

Marsz
Godności
Emerytury
Stażowe