[Tylko u nas] Prekariat w nowym porządku gospodarki globalnej

Coraz liczniejsza globalna warstwa społeczna powstaje w wyniku coraz popularniejszego elastycznego zatrudnienia, obniżania kosztów pracy, wzrastającej mobilności pracowniczej i globalizacji rynków. To prekariat, zamieniający dziewiętnastowieczny proletariat. 
 [Tylko u nas] Prekariat w nowym porządku gospodarki globalnej
/ fot. Marcin Żegliński, Tygodnik Solidarność

Osoby należące do warstwy prekariatu nie mają stałej pozycji na rynku pracy, są zatrudniane na podstawie umowy cywilnoprawnej, umowy o pracy tymczasowej albo jeszcze gorzej – na podstawie „umowy śmieciowej”. Do tej klasy należałoby też zaliczyć dużą część osób wykonujących działalność zarobkową w postaci samozatrudnienia


- pisze na łamach najnowszego "TS" red. Teresa Wójcik. Wskazuje, że wszystkie te grupy zatrudnionych nie są objęte żadnymi systemami świadczeń socjalnych i emerytalnych oraz wykonują pracę za możliwie najniższe/minimalne zarobki, a ich dochody są niestabilne. W Europie uważa się, że ponad 60 proc. młodych ludzi (do 30. roku życia ) nie jest zatrudnianych na umowę o pracę. 
 

Prekariat bardzo często uniemożliwia rozwój kariery zawodowej oraz poczucia tożsamości zawodowej i brak poczucia więzi społecznej w środowisku pracy. Osoby z tej warstwy zagrożone są wysokim ryzykiem utraty zatrudnienia bez zabezpieczenia wynagrodzenia, np. w sytuacji pogorszenia sytuacji gospodarczej, bankructwa pracodawcy itp.


- uważa Teresa Wójcik. Według danych z 2016 r. w Polsce na umowach śmieciowych pracowało ok. 2 milionów osób, to znaczy, że były one pozbawione możliwości korzystania z instrumentów zabezpieczenia społecznego i nie miały określonego sposobu rozliczania czasu pracy czy minimalnej stawki godzinowej. 


Nowe socjoekonomiczne role 

Nie ulega wątpliwości, że współcześnie podział na role w gospodarce postmodernistycznych społeczeństw kapitalistycznych jest odmienny niż w drugiej połowie XX wieku. Profesor Guy Standing, brytyjski ekonomista i specjalista rynku pracy, autor książki pt. „Prekariat. Nowa, niebezpieczna klasa”, opisuje specyfikę rynku pracy postmodernistycznych społeczeństw kapitalistycznych. 
 

Podkreśla, że „work class” (klasa pracująca, klasa pracowników najemnych) w drugiej połowie XX wieku miała pewność pracy, dzień pracownika najemnego w zasadzie dzielił się na trzy bloki: czas pracy, czas „domowy” i czas biologicznego wypoczynku. Pracownicy mieli określoną tożsamość oraz zabezpieczenie socjalne gwarantowane przez państwo. Ekonomiści i socjologowie, nakreślając współczesny podział ról w gospodarce, zgodnie stwierdzają, że wprawdzie status work class nie uległ zmianie, ale sama ta warstwa zdecydowanie się kurczy. Prof. Guy Standing stwierdza, że „ukryta rzeczywistość globalizacji ujrzała światło dzienne wraz z wybuchem finansowego szoku 2008 roku” i doprowadziła do nowego podziału społecznych ról w gospodarce


- czytamy w tekście. Podział ten jest następujący: istnieje siedem warstw socjoekonomicznych (nie mylić z klasami), które tworzą pionową strukturę podziału pracy. Na samej górze jest:

1) plutokracja, elita absurdalnie i coraz bardziej bogata, coraz mniej liczna oraz posiadająca coraz większe wpływy. To czołowi biznesmeni, finansiści, menedżerowie, niektórzy najwybitniejsi politycy. 

2) Niżej jest salariat – liczna warstwa „posiadająca stałe i bezpieczne zatrudnienie, wysokie emerytury, płatne wakacje oraz dodatki do płac”. Salariat to wysocy pracownicy korporacji, urzędnicy agencji rządowych i administracji publicznej. Ta warstwa pochłonęła prawdopodobnie większą część „wyższej klasy średniej”. 

3) Poniżej znajduje się warstwa „proficians”, która grupuje profesjonalistów wysokiego szczebla i techników, osoby wolnych zawodów, freelanserów. Mają oni poszukiwane specjalizacje, doświadczenie oraz umiejętności, które łatwo i drogo sprzedają na rynku. Niewątpliwie należą do beneficjentów nowej globalnej sytuacji ekonomicznej, najlepsi mają szanse przeskoczyć nawet do pierwszej warstwy. 

4) Pod nimi znajduje się stara, dobra work class, liczebnie topniejąca w oczach. Nie tylko wskutek eliminacji prawa pracy i cywilizowanych norm zatrudnienia w procesach globalizacji. Także przez dezindustrializację w gospodarkach Zachodu, politykę tzw. ochrony klimatu i masowe eliminowanie okruchów prawa pracy w Azji. Work class w tych warunkach – zdaniem amerykańskiego eksperta rynku pracy dr. Jerry’ego Ronstanda – „utraciła świadomość solidarności społecznej”. Trzeba zauważyć, że górne segmenty work class nierzadko przechodzą do „proficians”. Niestety wskutek powszechności zasady „elastycznego rynku pracy" o wiele większe grupy work class przechodzą do kolejnej warstwy, do rosnącej masy prekariatu. 

Prekariat i patologie społeczne
Dopiero w tym miejscu drabiny ekonomiczno-społecznej znajduje się prekariat, zasilany od góry przez masowo wypadających z warstwy work class oraz przez liczne pozostałości dawnej niższej klasy średniej, którym nie udaje się w nowych warunkach utrzymać statusu, nawet jeśli mają stałą pracę. 
 

Prekariat – zauważają badacze – ma dwie ważne cechy rynkowe: prekariusze w ogromnej większości nie posiadają zdolności kredytowej (nie mogą więc zapewnić sobie własności mieszkaniowej) i są „mobilni”, czyli wędrują za jakimkolwiek zatrudnieniem zgodnie z zapotrzebowaniem rynku pracy. Powoduje to zwłaszcza niestabilność rodzin, jest podstawową przyczyną powstrzymywania się od zawierania małżeństw, dużego spadku dzietności oraz całą listę patologii


- czytamy w tekście. Autorka zauważa, że warstwa prekariatu jest bardzo niejednorodna socjalnie, zawodowo i materialnie, a "duże segmenty tej warstwy noszą cechy lumpenproletariatu". Jest armią „elastycznej taniej pracy”, ale jednocześnie zagraża dużym osłabieniem rynku konsumpcji, wbrew modelowi gospodarki opartej właśnie na konsumpcji. 
 

W Polsce proces powstawania prekariatu trzeba wiązać z założoną w transformacji dezindustrializacją, wyprzedażą i dziką prywatyzacją przemysłu. Wszystko to spowodowało dezintegrację i rozpad naszej work class, jednocześnie podcinając fundament-zaplecze, na którym wznosił się gmach Solidarności. Nie uznaję teorii spiskowych, ale nie mogę wykluczyć, że właśnie o to komuś chodziło


- pisze Teresa Wójcik. Dodaj jednak, iż wszystko wskazuje na to, że dotychczasowy podział socjoekonomiczny na klasy odchodzi w przeszłość. 
 

W wyniku globalizacji gospodarki dokonuje się przedstawiona wyżej daleko idąca fragmentaryzacja struktury klasowej. W wyniku tej fragmentaryzacji w wysoko rozwiniętych krajach następuje ubożenie, rozpad i zanik klasy średniej. Wiele współczesnych patologii społecznych jest prawdopodobnie wynikiem tych procesów


- czytamy.



#REKLAMA_POZIOMA#

Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Dramat w Niemczech. Polka wśród ofiar śmiertelnych z ostatniej chwili
Dramat w Niemczech. Polka wśród ofiar śmiertelnych

47-letnia Polka jest jedną z ofiar śmiertelnych wypadku autobusowego, do którego doszło w środę na autostradzie A9 w pobliżu Lipska na wschodzie Niemiec. Policja przekazała w czwartek informacje na temat tożsamości trzech spośród czterech osób zabitych w wypadku.

Dziwne zachowanie Kołodziejczaka na spotkaniu z Ukraińcami. Jest reakcja wiceministra z ostatniej chwili
Dziwne zachowanie Kołodziejczaka na spotkaniu z Ukraińcami. Jest reakcja wiceministra

W środę i w czwartek przedstawiciele resortów infrastruktury, funduszy, rozwoju, finansów, aktywów państwowych oraz rolnictwa uczestniczyli w spotkaniach ze stroną ukraińską. W sieci Ukraińcy opublikowali zdjęcie z nietypową pozą Michała Kołodziejczaka. Jest reakcja wiceministra.

Zełenski: Nie mamy już prawie artylerii z ostatniej chwili
Zełenski: Nie mamy już prawie artylerii

Rosja na 100 proc. wykorzystuje przerwę we wsparciu USA dla Ukrainy; nie mamy już prawie w ogóle artylerii - powiedział w wyemitowanym w czwartek wywiadzie dla amerykańskiej telewizji CBS prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Ostrzegł, że bez amerykańskiego wsparcia Ukraina przegra, a wojna bardzo szybko może "przyjść do Europy".

Dramatyczne wyznanie Zbigniewa Ziobry z ostatniej chwili
Dramatyczne wyznanie Zbigniewa Ziobry

"Choroba bardzo przyspieszyła. W ciągu miesiąca schudłem 10 kilogramów, pojawiły się bardzo mocne bóle i towarzyszył mi coraz większy problem z głosem" - powiedział w programie "Debata Dnia" o stanie swojego zdrowia Zbigniew Ziobro.

Naukowy wieczór z dr Kaweckim: Przez 10 lat Polak nominował do Nobla z fizyki Wiadomości
Naukowy wieczór z dr Kaweckim: Przez 10 lat Polak nominował do Nobla z fizyki

Przez ponad 10 lat Polak formalnie nominował do Nagród Nobla z fizyki! To pierwszy przypadek, gdy opinia publiczna się o tym dowiaduje.

Były minister Tuska zaatakował Dominika Tarczyńskiego: Bedzie miał proces z ostatniej chwili
Były minister Tuska zaatakował Dominika Tarczyńskiego: "Bedzie miał proces"

Były minister finansów, Jan Vincent Rostowski zaatakował na Twitterze [X] Dominika Tarczyńskiego. "Będzie miał proces za publikowanie obrzydliwych fake newsów" - odpowiada europoseł Prawa i Sprawiedliwości

Adam Bodnar powinien podać się do dymisji z ostatniej chwili
"Adam Bodnar powinien podać się do dymisji"

Radosław Fogiel, poseł PiS uważa, że służby złamały prawo, wchodząc do domu b. ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. Jak mówił w czwartek w Studiu PAP, w jego ocenie prokurator Marzena Kowalska i szef MS Adam Bodnar powinni za to ponieść odpowiedzialność i podać się do dymisji.

Ukraińcy opublikowali specyficzne zdjęcie Kołodziejczaka. Zachowywał się dziwnie. Wybiegał z pokoju, pociągał nosem z ostatniej chwili
Ukraińcy opublikowali specyficzne zdjęcie Kołodziejczaka. "Zachowywał się dziwnie. Wybiegał z pokoju, pociągał nosem"

W środę i w czwartek przedstawiciele resortów infrastruktury, funduszy, rozwoju, finansów, aktywów państwowych oraz rolnictwa uczestniczyli w spotkaniach ze stroną ukraińską. W sieci Ukraińcy opublikowali zdjęcie z nietypową pozą Michała Kołodziejczaka.

Zastępca Bodnara: Co Pan zamierza zrobić Panie Ministrze? Wiadomości
Zastępca Bodnara: Co Pan zamierza zrobić Panie Ministrze?

Dziś opinią publiczną wstrząsnęły fakty przedstawione w artykule Patryka Słowika "Sienkiewicz, Wrzosek, Wolne Sądy i wniosek. Jak prokurator walczyła o wolne media". Neoprokuratura opublikowała komunikat o tym, że zajmuje się opisanym w artykule wątkami. Do sprawy odniósł się również prokurator Michał Ostrowski, powołany za czasów Zbigniewa Ziobry, ale pełniący nadal obowiązki, zastępca Prokuratora Generalnego. Prokuratorem Generalnym, wbrew zapowiedziom rozdzielenia tych funkcji, jest obecnie minister sprawiedliwości Adam Bodnar.

Rosyjski myślwiec zestrzelony z ostatniej chwili
Rosyjski myślwiec zestrzelony

Rosyjski myśliwiec Su-35 runął w czwartek do morza w pobliżu Sewastopola na okupowanym przez Rosję Krymie; według wstępnych doniesień pilot przeżył, a maszyna mogła zostać zestrzelona omyłkowo przez rosyjską obronę przeciwlotniczą - podało Radio Swoboda.

REKLAMA

[Tylko u nas] Prekariat w nowym porządku gospodarki globalnej

Coraz liczniejsza globalna warstwa społeczna powstaje w wyniku coraz popularniejszego elastycznego zatrudnienia, obniżania kosztów pracy, wzrastającej mobilności pracowniczej i globalizacji rynków. To prekariat, zamieniający dziewiętnastowieczny proletariat. 
 [Tylko u nas] Prekariat w nowym porządku gospodarki globalnej
/ fot. Marcin Żegliński, Tygodnik Solidarność

Osoby należące do warstwy prekariatu nie mają stałej pozycji na rynku pracy, są zatrudniane na podstawie umowy cywilnoprawnej, umowy o pracy tymczasowej albo jeszcze gorzej – na podstawie „umowy śmieciowej”. Do tej klasy należałoby też zaliczyć dużą część osób wykonujących działalność zarobkową w postaci samozatrudnienia


- pisze na łamach najnowszego "TS" red. Teresa Wójcik. Wskazuje, że wszystkie te grupy zatrudnionych nie są objęte żadnymi systemami świadczeń socjalnych i emerytalnych oraz wykonują pracę za możliwie najniższe/minimalne zarobki, a ich dochody są niestabilne. W Europie uważa się, że ponad 60 proc. młodych ludzi (do 30. roku życia ) nie jest zatrudnianych na umowę o pracę. 
 

Prekariat bardzo często uniemożliwia rozwój kariery zawodowej oraz poczucia tożsamości zawodowej i brak poczucia więzi społecznej w środowisku pracy. Osoby z tej warstwy zagrożone są wysokim ryzykiem utraty zatrudnienia bez zabezpieczenia wynagrodzenia, np. w sytuacji pogorszenia sytuacji gospodarczej, bankructwa pracodawcy itp.


- uważa Teresa Wójcik. Według danych z 2016 r. w Polsce na umowach śmieciowych pracowało ok. 2 milionów osób, to znaczy, że były one pozbawione możliwości korzystania z instrumentów zabezpieczenia społecznego i nie miały określonego sposobu rozliczania czasu pracy czy minimalnej stawki godzinowej. 


Nowe socjoekonomiczne role 

Nie ulega wątpliwości, że współcześnie podział na role w gospodarce postmodernistycznych społeczeństw kapitalistycznych jest odmienny niż w drugiej połowie XX wieku. Profesor Guy Standing, brytyjski ekonomista i specjalista rynku pracy, autor książki pt. „Prekariat. Nowa, niebezpieczna klasa”, opisuje specyfikę rynku pracy postmodernistycznych społeczeństw kapitalistycznych. 
 

Podkreśla, że „work class” (klasa pracująca, klasa pracowników najemnych) w drugiej połowie XX wieku miała pewność pracy, dzień pracownika najemnego w zasadzie dzielił się na trzy bloki: czas pracy, czas „domowy” i czas biologicznego wypoczynku. Pracownicy mieli określoną tożsamość oraz zabezpieczenie socjalne gwarantowane przez państwo. Ekonomiści i socjologowie, nakreślając współczesny podział ról w gospodarce, zgodnie stwierdzają, że wprawdzie status work class nie uległ zmianie, ale sama ta warstwa zdecydowanie się kurczy. Prof. Guy Standing stwierdza, że „ukryta rzeczywistość globalizacji ujrzała światło dzienne wraz z wybuchem finansowego szoku 2008 roku” i doprowadziła do nowego podziału społecznych ról w gospodarce


- czytamy w tekście. Podział ten jest następujący: istnieje siedem warstw socjoekonomicznych (nie mylić z klasami), które tworzą pionową strukturę podziału pracy. Na samej górze jest:

1) plutokracja, elita absurdalnie i coraz bardziej bogata, coraz mniej liczna oraz posiadająca coraz większe wpływy. To czołowi biznesmeni, finansiści, menedżerowie, niektórzy najwybitniejsi politycy. 

2) Niżej jest salariat – liczna warstwa „posiadająca stałe i bezpieczne zatrudnienie, wysokie emerytury, płatne wakacje oraz dodatki do płac”. Salariat to wysocy pracownicy korporacji, urzędnicy agencji rządowych i administracji publicznej. Ta warstwa pochłonęła prawdopodobnie większą część „wyższej klasy średniej”. 

3) Poniżej znajduje się warstwa „proficians”, która grupuje profesjonalistów wysokiego szczebla i techników, osoby wolnych zawodów, freelanserów. Mają oni poszukiwane specjalizacje, doświadczenie oraz umiejętności, które łatwo i drogo sprzedają na rynku. Niewątpliwie należą do beneficjentów nowej globalnej sytuacji ekonomicznej, najlepsi mają szanse przeskoczyć nawet do pierwszej warstwy. 

4) Pod nimi znajduje się stara, dobra work class, liczebnie topniejąca w oczach. Nie tylko wskutek eliminacji prawa pracy i cywilizowanych norm zatrudnienia w procesach globalizacji. Także przez dezindustrializację w gospodarkach Zachodu, politykę tzw. ochrony klimatu i masowe eliminowanie okruchów prawa pracy w Azji. Work class w tych warunkach – zdaniem amerykańskiego eksperta rynku pracy dr. Jerry’ego Ronstanda – „utraciła świadomość solidarności społecznej”. Trzeba zauważyć, że górne segmenty work class nierzadko przechodzą do „proficians”. Niestety wskutek powszechności zasady „elastycznego rynku pracy" o wiele większe grupy work class przechodzą do kolejnej warstwy, do rosnącej masy prekariatu. 

Prekariat i patologie społeczne
Dopiero w tym miejscu drabiny ekonomiczno-społecznej znajduje się prekariat, zasilany od góry przez masowo wypadających z warstwy work class oraz przez liczne pozostałości dawnej niższej klasy średniej, którym nie udaje się w nowych warunkach utrzymać statusu, nawet jeśli mają stałą pracę. 
 

Prekariat – zauważają badacze – ma dwie ważne cechy rynkowe: prekariusze w ogromnej większości nie posiadają zdolności kredytowej (nie mogą więc zapewnić sobie własności mieszkaniowej) i są „mobilni”, czyli wędrują za jakimkolwiek zatrudnieniem zgodnie z zapotrzebowaniem rynku pracy. Powoduje to zwłaszcza niestabilność rodzin, jest podstawową przyczyną powstrzymywania się od zawierania małżeństw, dużego spadku dzietności oraz całą listę patologii


- czytamy w tekście. Autorka zauważa, że warstwa prekariatu jest bardzo niejednorodna socjalnie, zawodowo i materialnie, a "duże segmenty tej warstwy noszą cechy lumpenproletariatu". Jest armią „elastycznej taniej pracy”, ale jednocześnie zagraża dużym osłabieniem rynku konsumpcji, wbrew modelowi gospodarki opartej właśnie na konsumpcji. 
 

W Polsce proces powstawania prekariatu trzeba wiązać z założoną w transformacji dezindustrializacją, wyprzedażą i dziką prywatyzacją przemysłu. Wszystko to spowodowało dezintegrację i rozpad naszej work class, jednocześnie podcinając fundament-zaplecze, na którym wznosił się gmach Solidarności. Nie uznaję teorii spiskowych, ale nie mogę wykluczyć, że właśnie o to komuś chodziło


- pisze Teresa Wójcik. Dodaj jednak, iż wszystko wskazuje na to, że dotychczasowy podział socjoekonomiczny na klasy odchodzi w przeszłość. 
 

W wyniku globalizacji gospodarki dokonuje się przedstawiona wyżej daleko idąca fragmentaryzacja struktury klasowej. W wyniku tej fragmentaryzacji w wysoko rozwiniętych krajach następuje ubożenie, rozpad i zanik klasy średniej. Wiele współczesnych patologii społecznych jest prawdopodobnie wynikiem tych procesów


- czytamy.



#REKLAMA_POZIOMA#


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe