Stowarzyszenie alarmuje, że pismo Adama Bodnara wysłane do sędziów "w bezprecedensowy sposób ingeruje w konstytucyjne zasady legalizmu i niezawisłości sędziowskiej". Opublikowano treść tego pisma.

"Konstytucyjnie gwarantowany trójpodział władzy uległ głębokiemu zaburzeniu"

Ustawa z 8 grudnia 2017 r. doprowadziła do sprzecznego z Konstytucją RP upolitycznienia trybu wyboru sędziów członków Krajowej Rady Sądownictwa, co spowodowało, iż ten kluczowy dla zachowania niezależności polskiego sądownictwa organ utracił gwarancje niezależności. W konsekwencji tryb powołania, względnie promocji sędziów na wyższe stanowiska z udziałem tego organu stał się wadliwy, co znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń trybunałów międzynarodowych oraz polskich sądów

– pisze nowy minister sprawiedliwości Adam Bodnar w piśmie skierowanym do koordynatorów do spraw współpracy międzynarodowej i praw człowieka ws. kadnych i cywilnych.

W piśmie wskazano, że "obowiązująca w Polsce hierarchia aktów prawnych jednoznacznie wskazuje, że aktem prawnym najwyższego rzędu jest Konstytucja RP, następnie umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią zgodą Sejmu, kolejno ustawy, wreszcie akty wykonawcze niższego rzędu, w tym rozporządzenia. Z kolei organami uprawnionymi do interpretacji prawa Unii Europejskiej i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka są odpowiednio Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejski Trybunał Praw Człowieka".

W okresie ostatnich kilku lat zarówno hierarchia aktów prawnych jak i konstytucyjnie gwarantowany trójpodział władzy uległy głębokiemu zaburzeniu poprzez deprecjację znaczenia szeregu wiążących Polskę umów międzynarodowych oraz znaczące osłabienie gwarancji niezależności sądownictwa. W okresie tym wprowadzono szereg zmian legislacyjnych, które po ograniczeniu efektywnej kontroli konstytucyjności - zmierzały m.in. do podważenia niezależności sądownictwa poprzez upolitycznienie trybu wyboru sędziów-członków Krajowej Rady Sądownictwa, czy zapewnieniu Ministrowi Sprawiedliwości nadmiernie szerokich uprawnień personalnych i procesowych w ramach postępowań dyscyplinarnych

– twierdzi Adam Bodnar. Dodał, że "co więcej, pozbawiony niezależności i działający w wadliwym składzie (z udziałem sędziów, wybranych na miejsca uprzednio prawidłowo obsadzone) Trybunał Konstytucyjny wydał kilka orzeczeń podważających obowiązywanie na terenie Polski prawa Unii Europejskiej, a także Europejskiej Konwencji Praw Człowieka".

Nowelizacja ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych (tzw. ustawa kagańcowa") umożliwiła z kolei karanie sędziów za treść orzeczeń zmierzających do wdrożenia standardów wynikających z wiążących Polskę umów międzynarodowych i Traktatu o Unii Europejskiej oraz implementacji orzecznictwa trybunałów międzynarodowych. Narzędzia te były efektywnie wykorzystywane m.in. poprzez wszczynanie sędziom odwołującym się w swoim orzecznictwie do prawa Unii Europejskiej i Europejskiej Konwencji Praw Człowieka bezpodstawnych postępowań dyscyplinarnych, co w sposób oczywisty zmierzało do wywołania wśród sędziów efektu mrożącego". Wszystko to doprowadziło do efektywnego obniżenia poziomu ochrony praw i wolności obywatelskich, w tym prawa do rzetelnego procesu, które w podobnym stopniu winno podlegać ochronie zarówno w świetle polskiej Konstytucji, jak i wiążących Polskę umów międzynarodowych, w tym art. 19 TUE, oraz art. 6 EKPCz

– pisze Adam Bodnar.

Czytaj również: Poważne kłopoty ze zdrowiem Zbigniewa Ziobry. Jest oświadczenie Suwerennej Polski

"Apeluję do Państwa"

W związku z powyższym, jako Minister Sprawiedliwości apeluję do Państwa, abyście - realizując swoje obowiązki wynikające z art. 16d ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych polegające m.in. na udzielaniu sędziom, asesorom sądowym, referendarzom sądowym i asystentom sędziów na ich wniosek informacji na temat treści standardów wynikających z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz o istotnym bieżącym orzecznictwie Sądu Najwyższego i organów międzynarodowych zwracali szczególną uwagę na powołane wyżej orzecznictwo dotyczące statusu osób powołanych na stanowiska sędziowskie z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa w składzie ukształtowanym ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r.

– pisze Adam Bodnar. Zwrócił również uwagę, że obecnie przed ETPCz toczy się ponad 300 spraw, których tłem są wprowadzone na przestrzeni ostatnich lat zmiany ustaw dotyczących sądownictwa, a szereg spraw z tego zakresu jest również rozpoznawanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. 

Zachęcam Państwa do uważnego śledzenia dynamicznie rozwijającego się orzecznictwa TSUE i ETPCz dotyczącego trzeciej władzy, oraz do udziału w szkoleniach dotyczących omawianej problematyki, w tym w wydarzeniach organizowanych przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w ramach projektu edukacyjnego „Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE"

– podsumował minister sprawiedliwości.

Czytaj także: Nie mogła zabić dziecka. ETPCz: Polska naruszyła prawa kobiety

Panie ministrze @Adbodnar. Wczoraj ślubował Pan przestrzeganie #Konstytucja, by po chwili wydać "dekret" dla sądów jak za czasów PRL.
Pismo to w bezprecedensowy sposób ingeruje w konstytucyjne zasady legalizmu i niezawisłości sędziowskiej. @PRAWNICYdlaPOL pic.twitter.com/TujmtU9HXp

— Prawnicy dla Polski (@PRAWNICYdlaPOL) December 14, 2023