Nie żyje Oleg Gordijewski. Mówią, że zapobiegł III wojnie światowej

Był wysokim rangą oficerem sowieckiego wywiadu. Stał się jednym z najważniejszych uciekinierów na Zachód w czasie zimnej wojny. Mało kto tak bardzo przyczynił się do zrozumienia, a w konsekwencji pokonania Imperium Zła.
Szpieg. Ilustracja poglądowa Nie żyje Oleg Gordijewski. Mówią, że zapobiegł III wojnie światowej
Szpieg. Ilustracja poglądowa / Pixabay.com

Jego wiedza do dziś służy zachodnim służbom walczącym z następcami KGB. W ZSRS został zaocznie skazany na karę śmierci, a we współczesnej Rosji został uznany za zdrajcę. Kilka dni temu pojawiła się informacja, że Oleg Gordijewski zmarł w swoim domu w Wielkiej Brytanii w wieku 87 lat. Nie podano przyczyny śmierci.

 

Oleg Gordijewski nie żyje

W piątek 21 marca 2025 r. w swoim domu w hrabstwie Surrey zmarł Oleg Gordijewski, były oficer Pierwszego Zarządu KGB, przez długi czas nadzorujący aktywność wywiadu sowieckiego w Wielkiej Brytanii i Skandynawii. Został zwerbowany przez Brytyjczyków - a raczej dobrowolnie zaoferował im swoje usługi (twierdził, że do dezercji skłoniły go wydarzenia 1968 roku w Czechosłowacji) - w 1974 roku podczas pracy w Kopenhadze, gdzie służył w rezydenturze KGB jako porucznik pod przykrywką dyplomatyczną. Dwa lata później został szefem duńskiej rezydentury. W 1978 roku Gordijewski został odwołany do Moskwy i przez trzy lata pracował w centralnym aparacie KGB. Brytyjczycy go wtedy „uśpili” - agent był zbyt cenny i zbyt łatwy do zdemaskowania w Moskwie. Zaczyna się wielka gra.

Gordijewski współpracował z MI5 i MI6 pod pseudonimem OVATION. Dostarczał niezwykle cenne informacje. Najprawdopodobniej zapobiegł III wojnie światowej. W 1983 roku, u szczytu zimnej wojny, Gordijewski ostrzegł brytyjskie służby, że przywódcy Moskwy tak bardzo obawiają się niespodziewanego ataku z Zachodu, że w swojej paranoi przygotowują się do przeprowadzenia atomowego uderzenia wyprzedzającego. Biorąc pod uwagę te informacje, NATO odwołało zakrojone na szeroką skalę ćwiczenia wojskowe o kryptonimie Able Archer, które były przeprowadzane w Europie Zachodniej, a kryzysu udało się uniknąć.

 

Ciekawość Amerykanów

Brytyjczycy częściowo dzielili się informacjami otrzymanymi od Gordijewskiego z Amerykanami, ale nie podawali ich źródła. CIA zdała sobie sprawę, że ich sojusznik ma agenta wysokiego szczebla z dostępem do ściśle tajnych informacji i chciała dowiedzieć się, kto to może być. To właśnie amerykańska ciekawość doprowadziła do porażki głęboko zakonspirowanego brytyjskiego agenta. CIA wyznaczyła bowiem Aldricha Amesa, szefa wydziału kontrwywiadu sowieckiego oddziału CIA, do opracowania potencjalnego brytyjskiego informatora. Tak doszło do zderzenia dwóch podwójnych agentów. Ames pracował wszak od lat dla KGB. Domyślił się, że przeciek pochodzi z rezydentury KGB w Londynie, i przekazał tę informację do Moskwy. Nie podał jednak nazwiska informatora, bo tego nie wiedział. Tylko dlatego Gordijewski nie został aresztowany natychmiast po powrocie do Moskwy, gdzie został wezwany w maju 1985 roku - KGB nie było w pełni przekonane o jego zdradzie. Udało mu się przetrwać kilka trudnych przesłuchań, w trakcie których stosowano na nim także środki chemiczne. Ryzyko było jednak zbyt duże. Brytyjczycy postanowili przeprowadzić eksfiltrację Gordijewskiego.

Autorem planu był John Scarlett, ówczesny rezydent brytyjskiego wywiadu w Moskwie, który służył pod przykrywką dyplomatyczną w ambasadzie brytyjskiej, a później był dyrektorem generalnym MI6. W napisanym po francusku dokumencie kluczowe punkty operacji (Moskwa, Leningrad, Wyborg) zostały oznaczone jako Paryż, Nicea i Marsylia. Aby zrealizować plan, o którym wiedziało tylko kilka osób, konieczne było uzyskanie zgody brytyjskiej premier Margaret Thatcher. Następnie rozpoczęła się Operacja Pimlico. 19 lipca 1985 Gordijewski wyszedł przebrany i natychmiast ukrył się wśród krzaków i drzew otaczających jego dom w zachodniej Moskwie, aby oszukać agentów KGB siedzących w aucie zaparkowanym tuż obok. Potem wymknął się niezauważony na sąsiednią ulicę. Godzinę później był na dworcu kolejowym, gdzie kupił bilet na nocny pociąg do Leningradu. Stamtąd pojechał podmiejską koleją do Zelenogorska, gdzie przesiadł się do autobusu jadącego do Wyborga.

Nie wiedział dokładnie, gdzie odbędzie się spotkanie z Brytyjczykami, miał tylko opis miejsca spotkania. Tak to relacjonował po latach:

- Kiedy byłem sam w autobusie, nagle krzyknąłem do kierowcy: Zatrzymaj się!. - Co się stało? - Nie czuję się dobrze, jestem chory!. Otworzył drzwi, wysiadłem i poszedłem nie w kierunku Wyborga, gdzie jechał autobus, ale do tyłu, do stromego zakrętu, który minęliśmy. Znalazłem miejsce spotkania: był to jedyny stromy zakręt na całej autostradzie. Było otoczone lasem, gdzie czekałem na samochód dyplomatyczny z ambasady angielskiej. Leżałem tam przez trzy godziny, czekając na moment, w którym samochód miał przyjechać. O 2.20 przyjechały dwa samochody z dwoma kierowcami. Przez kilka minut udało im się ukryć za rogiem przed samochodem KGB, który towarzyszył im od Leningradu. Zanurkowałem do bagażnika jednego z nich. Cała operacja zajęła nie więcej niż minutę i zdążyliśmy ruszyć w dalszą drogę, zanim zza zakrętu wyłonił się kagiebowski monitoring. Mój kierowca zdążył włączyć głośną muzykę, która odciągnęła mnie od smutnych myśli. Minęliśmy jeszcze dwa punkty kontrolne policji drogowej i posterunek graniczny, po czym, zgodnie z umową, kierowca zmienił rock na muzykę Sibeliusa. Wtedy zdałem sobie sprawę, że jesteśmy na fińskiej ziemi.

 

Zmienił bieg zimnej wojny

Gordijewski zamieszkał gdzieś w hrabstwie Surrey, pilnie strzeżony. Napisał kilka książek na temat KGB i był doradcą brytyjskiego rządu w kwestiach bezpieczeństwa i stosunków brytyjsko-rosyjskich. Ames został zdemaskowany w 1994 roku i skazany na dożywocie, które nadal odbywa. Gordijewski został skazany zaocznie na rozstrzelanie; wyrok nie został anulowany nawet po upadku reżimu komunistycznego w ZSRS i wprowadzeniu moratorium na karę śmierci. Uważa się, że pomógł zmienić bieg zimnej wojny, wyjaśniając zachodnim instytucjom, co naprawdę myśli ZSRS i jak najlepiej komunikować się z sowieckim reżimem. W 2007 roku Oleg Gordijewski został odznaczony Orderem Świętego Michała i Świętego Jerzego, jednym z najwyższych brytyjskich odznaczeń, za zasługi dla brytyjskiego bezpieczeństwa narodowego. O życie zaczął się obawiać po zamordowaniu Aleksandra Litwinienki w 2006 roku. „Czuję, że pewnego dnia znajdą sposób, by mnie skrzywdzić, tak” - powiedział. - Życie nie jest teraz zbyt bezpieczne. Jeśli spróbują mnie zabić, stanie się to tutaj, w Wielkiej Brytanii”. Nic nie wskazuje jednak, że do jego śmierci ktoś się przyczynił.


 

POLECANE
Zabójstwo dyrektora United Healthcare. Amerykańska prokuratura domaga się najwyższej kary Wiadomości
Zabójstwo dyrektora United Healthcare. Amerykańska prokuratura domaga się najwyższej kary

Amerykańscy prokuratorzy złożyli w czwartek w sądzie federalnym formalne zawiadomienie, że zamierzają domagać się kary śmierci dla Luigiego Mangione, oskarżonego o zabójstwo w Nowym Jorku dyrektora generalnego giganta ubezpieczeniowego, United Healthcare. Zarzucają mu chęć „sprowokowania szerokiego oporu wobec tej branży".

Mer Kijowa: Jednym ze scenariuszy jest…oddanie terytorium z ostatniej chwili
Mer Kijowa: Jednym ze scenariuszy jest…oddanie terytorium

Witalij Kliczko, mer Kijowa przyznał, że Ukraina może być zmuszona oddać ziemię w ramach porozumienia pokojowego z Rosją. Zaznaczył jednak, że może to być rozwiązanie tymczasowe

Komunikat dla mieszkańców Warszawy z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców Warszawy

W piątek na ulice trzech dzielnic wyjadą rowerzyści, a w sobotę dwie dzielnice opanują rolkarze. Kierowcy i pasażerowie komunikacji miejskiej muszą się liczyć z utrudnieniami.

Były minister sprawiedliwości punktuje projekt resortu Bodnara. Dłużej, drożej, niepewnie z ostatniej chwili
Były minister sprawiedliwości punktuje projekt resortu Bodnara. "Dłużej, drożej, niepewnie"

B. minister sprawiedliwości Marcin Warchoł (PiS) ocenił, że projekt ustawy w sprawie statusu sędziów z lat 2018-2025 zawiera rozwiązania, które uderzą w obywateli. Według niego, wejście ustawy w życie będzie skutkowało wydłużeniem procesów, nierównym traktowaniem stron oraz obciążeniem budżetu państwa

Komunikat dla Gniezna. Zakaz noszenia broni z ostatniej chwili
Komunikat dla Gniezna. Zakaz noszenia broni

W piątek na terenie Gniezna obowiązuje zakaz noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym – taką decyzję podjęło MSWiA w związku z obchodami 1000. rocznicy koronacji pierwszych królów Polski.

PiS liderem sondażu. Notowania KO lecą na łeb na szyję    z ostatniej chwili
PiS liderem sondażu. Notowania KO lecą na łeb na szyję   

Zmiana lidera w najnowszym sondażu partyjnym United Surveys dla wp.pl. Gdyby wybory odbyły się dziś, zwyciężyłoby Prawo i Sprawiedliwość. PiS powoli pnie się w górę, podczas gdy notowania Koalicji Obywatelskiej pikują.  

Transseksualista, który udusił małe dziecko, pozywa Trumpa za transfobię tylko u nas
Transseksualista, który udusił małe dziecko, pozywa Trumpa za "transfobię"

Autumn Cordellioné, transseksualista z USA, zamordował 11-miesięczne dziecko. Odsiadujący swój wyrok zwyrodnialec domaga się jednak obecnie odszkodowania od Trumpa! Mężczyzna ma być dyskryminowany i napadany w więzieniu, za co obwinia prezydenta Ameryki.

Nakaz aresztowania Netanjahu. Trybunał w Hadze zmienia decyzję pilne
Nakaz aresztowania Netanjahu. Trybunał w Hadze zmienia decyzję

Izba Apelacyjna Międzynarodowego Trybunału Karnego unieważniła nakazy aresztowania premiera Izraela Benjamina Netanjahu – podaje "Jerusalem Post".

Polski gigant odzieżowy szykuje inwazję Wiadomości
Polski gigant odzieżowy szykuje inwazję

LPP pokazało nową strategię, w której centrum znalazł się Sinsay, która jest najmłodszą marką LPP. Pojawiła się na rynku w 2013 r., a teraz ma się stać w kolejnych trzech latach lokomotywą całej odzieżowej grupy, do której należą także takie brandy, jak Reserved, House, Cropp, Mohito.

Nagi aktywista LGBT, aktywiści klimatyczni i imamka. Wielkopiątkowa procesja w Niemczech Wiadomości
Nagi aktywista LGBT, aktywiści klimatyczni i "imamka". Wielkopiątkowa procesja w Niemczech

Nagi, zakuty w kajdany aktywista uczestniczył w wielkopiątkowej procesji w centrum Berlina. Akcja miała zwrócić uwagę na "problemy osób queer w Ghanie" – pisze ''Berliner Zeitung''.

REKLAMA

Nie żyje Oleg Gordijewski. Mówią, że zapobiegł III wojnie światowej

Był wysokim rangą oficerem sowieckiego wywiadu. Stał się jednym z najważniejszych uciekinierów na Zachód w czasie zimnej wojny. Mało kto tak bardzo przyczynił się do zrozumienia, a w konsekwencji pokonania Imperium Zła.
Szpieg. Ilustracja poglądowa Nie żyje Oleg Gordijewski. Mówią, że zapobiegł III wojnie światowej
Szpieg. Ilustracja poglądowa / Pixabay.com

Jego wiedza do dziś służy zachodnim służbom walczącym z następcami KGB. W ZSRS został zaocznie skazany na karę śmierci, a we współczesnej Rosji został uznany za zdrajcę. Kilka dni temu pojawiła się informacja, że Oleg Gordijewski zmarł w swoim domu w Wielkiej Brytanii w wieku 87 lat. Nie podano przyczyny śmierci.

 

Oleg Gordijewski nie żyje

W piątek 21 marca 2025 r. w swoim domu w hrabstwie Surrey zmarł Oleg Gordijewski, były oficer Pierwszego Zarządu KGB, przez długi czas nadzorujący aktywność wywiadu sowieckiego w Wielkiej Brytanii i Skandynawii. Został zwerbowany przez Brytyjczyków - a raczej dobrowolnie zaoferował im swoje usługi (twierdził, że do dezercji skłoniły go wydarzenia 1968 roku w Czechosłowacji) - w 1974 roku podczas pracy w Kopenhadze, gdzie służył w rezydenturze KGB jako porucznik pod przykrywką dyplomatyczną. Dwa lata później został szefem duńskiej rezydentury. W 1978 roku Gordijewski został odwołany do Moskwy i przez trzy lata pracował w centralnym aparacie KGB. Brytyjczycy go wtedy „uśpili” - agent był zbyt cenny i zbyt łatwy do zdemaskowania w Moskwie. Zaczyna się wielka gra.

Gordijewski współpracował z MI5 i MI6 pod pseudonimem OVATION. Dostarczał niezwykle cenne informacje. Najprawdopodobniej zapobiegł III wojnie światowej. W 1983 roku, u szczytu zimnej wojny, Gordijewski ostrzegł brytyjskie służby, że przywódcy Moskwy tak bardzo obawiają się niespodziewanego ataku z Zachodu, że w swojej paranoi przygotowują się do przeprowadzenia atomowego uderzenia wyprzedzającego. Biorąc pod uwagę te informacje, NATO odwołało zakrojone na szeroką skalę ćwiczenia wojskowe o kryptonimie Able Archer, które były przeprowadzane w Europie Zachodniej, a kryzysu udało się uniknąć.

 

Ciekawość Amerykanów

Brytyjczycy częściowo dzielili się informacjami otrzymanymi od Gordijewskiego z Amerykanami, ale nie podawali ich źródła. CIA zdała sobie sprawę, że ich sojusznik ma agenta wysokiego szczebla z dostępem do ściśle tajnych informacji i chciała dowiedzieć się, kto to może być. To właśnie amerykańska ciekawość doprowadziła do porażki głęboko zakonspirowanego brytyjskiego agenta. CIA wyznaczyła bowiem Aldricha Amesa, szefa wydziału kontrwywiadu sowieckiego oddziału CIA, do opracowania potencjalnego brytyjskiego informatora. Tak doszło do zderzenia dwóch podwójnych agentów. Ames pracował wszak od lat dla KGB. Domyślił się, że przeciek pochodzi z rezydentury KGB w Londynie, i przekazał tę informację do Moskwy. Nie podał jednak nazwiska informatora, bo tego nie wiedział. Tylko dlatego Gordijewski nie został aresztowany natychmiast po powrocie do Moskwy, gdzie został wezwany w maju 1985 roku - KGB nie było w pełni przekonane o jego zdradzie. Udało mu się przetrwać kilka trudnych przesłuchań, w trakcie których stosowano na nim także środki chemiczne. Ryzyko było jednak zbyt duże. Brytyjczycy postanowili przeprowadzić eksfiltrację Gordijewskiego.

Autorem planu był John Scarlett, ówczesny rezydent brytyjskiego wywiadu w Moskwie, który służył pod przykrywką dyplomatyczną w ambasadzie brytyjskiej, a później był dyrektorem generalnym MI6. W napisanym po francusku dokumencie kluczowe punkty operacji (Moskwa, Leningrad, Wyborg) zostały oznaczone jako Paryż, Nicea i Marsylia. Aby zrealizować plan, o którym wiedziało tylko kilka osób, konieczne było uzyskanie zgody brytyjskiej premier Margaret Thatcher. Następnie rozpoczęła się Operacja Pimlico. 19 lipca 1985 Gordijewski wyszedł przebrany i natychmiast ukrył się wśród krzaków i drzew otaczających jego dom w zachodniej Moskwie, aby oszukać agentów KGB siedzących w aucie zaparkowanym tuż obok. Potem wymknął się niezauważony na sąsiednią ulicę. Godzinę później był na dworcu kolejowym, gdzie kupił bilet na nocny pociąg do Leningradu. Stamtąd pojechał podmiejską koleją do Zelenogorska, gdzie przesiadł się do autobusu jadącego do Wyborga.

Nie wiedział dokładnie, gdzie odbędzie się spotkanie z Brytyjczykami, miał tylko opis miejsca spotkania. Tak to relacjonował po latach:

- Kiedy byłem sam w autobusie, nagle krzyknąłem do kierowcy: Zatrzymaj się!. - Co się stało? - Nie czuję się dobrze, jestem chory!. Otworzył drzwi, wysiadłem i poszedłem nie w kierunku Wyborga, gdzie jechał autobus, ale do tyłu, do stromego zakrętu, który minęliśmy. Znalazłem miejsce spotkania: był to jedyny stromy zakręt na całej autostradzie. Było otoczone lasem, gdzie czekałem na samochód dyplomatyczny z ambasady angielskiej. Leżałem tam przez trzy godziny, czekając na moment, w którym samochód miał przyjechać. O 2.20 przyjechały dwa samochody z dwoma kierowcami. Przez kilka minut udało im się ukryć za rogiem przed samochodem KGB, który towarzyszył im od Leningradu. Zanurkowałem do bagażnika jednego z nich. Cała operacja zajęła nie więcej niż minutę i zdążyliśmy ruszyć w dalszą drogę, zanim zza zakrętu wyłonił się kagiebowski monitoring. Mój kierowca zdążył włączyć głośną muzykę, która odciągnęła mnie od smutnych myśli. Minęliśmy jeszcze dwa punkty kontrolne policji drogowej i posterunek graniczny, po czym, zgodnie z umową, kierowca zmienił rock na muzykę Sibeliusa. Wtedy zdałem sobie sprawę, że jesteśmy na fińskiej ziemi.

 

Zmienił bieg zimnej wojny

Gordijewski zamieszkał gdzieś w hrabstwie Surrey, pilnie strzeżony. Napisał kilka książek na temat KGB i był doradcą brytyjskiego rządu w kwestiach bezpieczeństwa i stosunków brytyjsko-rosyjskich. Ames został zdemaskowany w 1994 roku i skazany na dożywocie, które nadal odbywa. Gordijewski został skazany zaocznie na rozstrzelanie; wyrok nie został anulowany nawet po upadku reżimu komunistycznego w ZSRS i wprowadzeniu moratorium na karę śmierci. Uważa się, że pomógł zmienić bieg zimnej wojny, wyjaśniając zachodnim instytucjom, co naprawdę myśli ZSRS i jak najlepiej komunikować się z sowieckim reżimem. W 2007 roku Oleg Gordijewski został odznaczony Orderem Świętego Michała i Świętego Jerzego, jednym z najwyższych brytyjskich odznaczeń, za zasługi dla brytyjskiego bezpieczeństwa narodowego. O życie zaczął się obawiać po zamordowaniu Aleksandra Litwinienki w 2006 roku. „Czuję, że pewnego dnia znajdą sposób, by mnie skrzywdzić, tak” - powiedział. - Życie nie jest teraz zbyt bezpieczne. Jeśli spróbują mnie zabić, stanie się to tutaj, w Wielkiej Brytanii”. Nic nie wskazuje jednak, że do jego śmierci ktoś się przyczynił.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe