Marcin Królik: Rozdziobywanie generała Franco

Mszczenie się na zwłokach – zwłaszcza jeżeli w podtekście ma zbijanie politycznego kapitału – symbolizuje jakąś krańcową i napawającą grozą dezercję ze zwykłego, najprościej pojmowanego człowieczeństwa.
 Marcin Królik: Rozdziobywanie generała Franco
/ en.m.wikipedia.org

Czy historia jest prostą opowieścią z jasno rozdzielonymi pozytywnymi i negatywnymi postaciami? Na pewno nie. Co jednak najciekawsze, ci, którzy najbardziej uporczywie nas o tym przekonują, tokując bez przerwy, jak to powinniśmy być otwarci na rozmaite punkty widzenia, rozumieć uwarunkowania i zbyt łatwo nie osądzać, nie mają już tyle wyrozumiałości, kiedy przepychają kolanem własną wersję. Można wręcz dojść do wniosku, że całe to nawoływanie do poszerzenia perspektywy tak naprawdę służy demontażowi narracji przeciwnika, żeby zastąpić ją swoją - równie arbitralną i niepodlegającą dyskusji. Czasem nawet rozkopuje się w tym celu groby.

Więc owszem, historia bynajmniej nie jest jednoznaczna, aczkolwiek istnieją od tej reguły wyjątki. Do takich niewątpliwie należy nieżyjący od ponad czterdziestu lat hiszpański dyktator, generał Francisco Franco. On ma być tylko zły. Taki przekaz od lat wbija nam do głów szeroko rozumiany obóz postępu i świętej walki z faszyzmem. O Franco wolno myśleć, a już na pewno mówić, wyłącznie jako o satrapie dławiącym wszelkie przejawy wolności i zauszniku Hitlera, który z jego poparciem dokonał przewrotu i utopił kraj w pożodze wojny domowej, przy okazji mordując bojowników spod znaku sierpa i młota. A gdy już umocnił swoją władzę, zmienił kraj w państwo quasi-religijne.

W ostatnich dniach konserwowanie tego mitu weszło na nowy poziom. Niepowodzeniem zakończyła się wielomiesięczna batalia o spokój doczesnych szczątków Franco. Wyrzucenie ich z mauzoleum w Dolinie Poległych było jednym z głównych punktów programowych utworzonego w czerwcu zeszłego roku mniejszościowego rządu socjalistów. Obecność tam zwłok Franco miała ponoć uwłaczać pamięci ofiar wojny domowej. Ciekawe, czy również zamordowanych przez ideowych poprzedników premiera Sancheza księży i zakonnic, w obronie których pucz pod wodzą Franco w ogóle się rozpoczął. Tak czy siak, ekshumacja się odbyła.

Trumna z ciałem Franco została przetransportowana śmigłowcem do El Pardo i złożona na cmentarzu Mingorrubio, gdzie spoczywa już jego żona. Przy okazji - jak można przeczytać w mediach - nie obyło się bez skandalu. Przeor benedyktyńskiego klasztoru powiązanego z Doliną Poległych oskarżył władze o złamanie hiszpańskich przepisów dotyczących rozdziału Kościoła od państwa, ponieważ - jak to ujął - funkcjonariusze służb bezpieczeństwa i pracownicy budowlani - przez kilka dni okupowali bazylikę, w której znajdował się grób Franco. O zatrzymanie ekshumacji zaapelowano do papieża Franciszka, ale odpowiedź z Watykanu nie nadeszła.

Czy rzeczywiście jest to - jak argumentowała między innymi rodzina Franco oraz jego zwolennicy - akt motywowanego politycznie rewanżyzmu? Trudno nie odnieść takiego wrażenia, kiedy dowiadujemy się na przykład, że rząd odrzucił prośbę krewnych, żeby prochy Franco złożyć w madryckiej katedrze Almudena, gdzie znajduje się już rodzinny grobowiec. A poza tym jeżeli premier Sanchez zarówno na okres dotychczasowego funkcjonowania, jak i na zbliżające się wybory nie ma lepszego pomysłu niż bawienie się w hienę cmentarną, to trudno nie dopatrywać się w jego działaniach celowości. Tym bardziej że ostateczne upokorzenie Franco od lat widnieje na liście priorytetów hiszpańskiej lewicy.

Wydaje się to szczególnie bulwersujące właśnie teraz, tydzień przed dniem Wszystkich Świętych oraz Zaduszkami. Szacunek dla zmarłych - także w wymiarze materialnym - stanowi, a przynajmniej kiedyś stanowił, jeden z duchowych filarów europejskiej kultury. Porzucenie go to część kultywowanej przez lewicę hermeneutyki zerwania. Jeśli do tego robi się to tak ostentacyjnie, atakując kogoś, kto już nie jest w stanie się bronić - bez względu na to, kim ten ktoś był za życia - rzeczywiście potężnie zalatuje nie tyle nawet rewanżyzmem, co po prostu zwykłą barbarią. Albo i czymś gorszym, bo tak zwane ludy pierwotne też miały rozbudowane rytuały pogrzebowe i cześć dla zmarłych.

Oczywiście można spróbować odnieść to do naszej sytuacji - na przykład grobów radzieckich żołnierzy czy pojawiających się co jakiś czas postulatów przenoszenia z Powązek leżących tam komunistów. Sęk w tym, że u nas, o ile mi wiadomo, nigdy na poważnie takiej próby nie podjęto. Groby może i bywają elementem politycznych przepychanek - także na prawicy - lecz jestem gotów iść o zakład, że jeżeli w Polsce kiedykolwiek doczekamy się czegoś podobnego jak to, co spotkało Franco, to autorami takiej inicjatywy będą raczej ideowi koledzy premiera Sancheza, a obiektem… no, tutaj aż boję się popuścić wodzy fantazji.

Natomiast co do wieloznaczności samej historii oraz roli w niej generała Franco… Gdy z drugiej strony barykady czytam na przykład, że był po prostu nieśmiałym, lekko brzuchatym wujciem, zaczynającym każdy swój dzień od mszy o szóstej rano, lubiącym telewizję, kibicującym Realowi Madryt, malującym kiepskie obrazy i pisującym równie kiepskie powieści pod pseudonimem, to też włącza mi się odruch sceptyka. Nie w sensie, rzecz jasna, że tego wszystkiego nie robił, ile raczej dlatego, że mam poczucie, iż ktoś próbuje mi go sprzedać w wersji z kolei zbyt ugłaskanej, żebym - broń Boże - nie podważał jego zasług w walce z czerwoną zarazą.

Tych akurat - o ile się orientuję jako laik - zakwestionować się nie da. Tak jak nie sposób dyskutować z ustaleniami historyków, że sojusznikiem Hitlera i Mussoliniego był raczej kiepskim, raczej zmuszonym do tego przez sytuację niż rzeczywiście podzielającym ich szaloną wizję rzeczywistości. Ale nikt chyba też nie zaprzecza temu, że po zwycięstwie nad Republiką jego reżim dopuszczał się represji wobec jej funkcjonariuszy. Tylko że trzeba od razu zadać pytanie o skalę zbrodni, jakich oni się dopuszczali, nim Franco wzniecił bunt. I oczywiście wiem, że takie rachuby są podejrzane moralnie, aczkolwiek - czy się to nam podoba, czy nie - do oceny się wliczają.

Nie, historia nie jest jednoznaczna. Jest od tego wręcz jak najdalsza. Warto jednak, by pamiętali o tym również ci, którzy dziś rozkopują groby. Mszczenie się na zwłokach - zwłaszcza jeżeli w podtekście ma zbijanie politycznego kapitału - symbolizuje jakąś krańcową i napawającą grozą dezercję ze zwykłego, najprościej pojmowanego człowieczeństwa. Dziś łaskawie pozwolono zabrać krewnym prochy. Ale co jutro? Co z innymi "wrogami demokracji"? Do foliowego worka i pod płot? Na latarni powiesić, by się złakniony igrzysk demos uradował? Skoro już nawet majestat śmierci nie budzi szacunku, to co z nas zostało?

Marcin Królik

 

POLECANE
Nawrocki zmienia reguły gry tylko u nas
Nawrocki zmienia reguły gry

Nawrocki gra w polityce rolę nietypową. Nie tylko krytykuje, ale też proponuje alternatywy, systematyzuje i przypomina. To nie jest już prezydent, który podpisuje albo wetuje. To nie jest też strażnik konstytucyjnego ognia, którego realny wpływ kończy się na groźbie zawetowania ustawy. Karol Nawrocki postawił sobie za cel coś znacznie ambitniejszego – stworzenie politycznego laboratorium, w którym to on rozdaje pytania do testu, a rządzący muszą odpowiadać.

Seria spotkań prezydenta Nawrockiego. Wiadomo, które państwa odwiedzi po powrocie z USA z ostatniej chwili
Seria spotkań prezydenta Nawrockiego. Wiadomo, które państwa odwiedzi po powrocie z USA

Prezydent Karol Nawrocki spotka się 3 września w Waszyngtonie z prezydentem USA Donaldem Trumpem, a w drodze powrotnej 5 września w Rzymie z premier Włoch Georgią Meloni i z papieżem Leonem XIV. To jednak nie wszystko.

Adam Niedzielski pobity. Opanujcie się! z ostatniej chwili
Adam Niedzielski pobity. "Opanujcie się!"

W środę były minister zdrowia Adam Niedzielski został pobity w centrum Siedlec. Napastnicy mieli głośno krytykować decyzje byłego ministra podczas pandemii COVID-19. Do sprawy odniósł się były premier Mateusz Morawiecki.

PGE wydała pilny komunikat dla klientów z ostatniej chwili
PGE wydała pilny komunikat dla klientów

PGE Obrót ostrzega przed kampanią phishingową "Zwrot nadpłaty". To nie są wiadomości spółki – uważaj na fałszywe linki i prośby o dane. Wydano specjalny komunikat w tej sprawie.

To kapitulacja. Niemcy mają problem z ostatniej chwili
"To kapitulacja". Niemcy mają problem

Projekt rządu Niemiec, wprowadzający nowy model służby wojskowej, to kapitulacja przed rzeczywistością – twierdzą niemieckie media.

tylko u nas
W hołdzie św. Janowi Pawłowi II – niezwykła wystawa w historycznej Sali BHP

W historycznej Sali BHP Stoczni Gdańskiej, miejscu, gdzie rodziła się wolność, otwarto w sobotę 23 sierpnia wyjątkową wystawę filatelistyczną poświęconą św. Janowi Pawłowi II. Ekspozycja, będąca częścią obchodów 45. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność”, przypomina o nierozerwalnych więzach łączących papieża Polaka z walką o niepodległość i godność człowieka.

Atak na kościół w USA. Wiele ofiar z ostatniej chwili
Atak na kościół w USA. Wiele ofiar

Policja w Minneapolis poinformowała, że w środę rano w ataku na kościół przy tamtejszej szkole katolickiej zginęło dwoje dzieci, a 17 osób, w tym 14 dzieci, zostało rannych. 20-letni napastnik strzelał do ludzi przez okna świątyni.

Komunikat dla mieszkańców Podkarpacia z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców Podkarpacia

Zakończono postępowanie przed Krajową Izbą Odwoławczą w sprawie wyboru oferty na budowę nowego węzła na autostradzie A4 w Ostrowie koło Ropczyc – informuje Samorząd Województwa Podkarpackiego.

Prezydent zawetował kolejne dwie ustawy z ostatniej chwili
Prezydent zawetował kolejne dwie ustawy

Prezydent Karol Nawrocki zawetował nowelizację ustawy o zapasach ropy i gazu oraz nowelizację ustawy o środkach ochrony roślin.

Adam Niedzielski trafił do szpitala. Został pobity z ostatniej chwili
Adam Niedzielski trafił do szpitala. Został pobity

Były minister zdrowia Adam Niedzielski trafił do Szpitala Wojewódzkiego w Siedlcach – podała stacja RMF FM. "Trafił do placówki z obrażeniami najprawdopodobniej po pobiciu" – dodano.

REKLAMA

Marcin Królik: Rozdziobywanie generała Franco

Mszczenie się na zwłokach – zwłaszcza jeżeli w podtekście ma zbijanie politycznego kapitału – symbolizuje jakąś krańcową i napawającą grozą dezercję ze zwykłego, najprościej pojmowanego człowieczeństwa.
 Marcin Królik: Rozdziobywanie generała Franco
/ en.m.wikipedia.org

Czy historia jest prostą opowieścią z jasno rozdzielonymi pozytywnymi i negatywnymi postaciami? Na pewno nie. Co jednak najciekawsze, ci, którzy najbardziej uporczywie nas o tym przekonują, tokując bez przerwy, jak to powinniśmy być otwarci na rozmaite punkty widzenia, rozumieć uwarunkowania i zbyt łatwo nie osądzać, nie mają już tyle wyrozumiałości, kiedy przepychają kolanem własną wersję. Można wręcz dojść do wniosku, że całe to nawoływanie do poszerzenia perspektywy tak naprawdę służy demontażowi narracji przeciwnika, żeby zastąpić ją swoją - równie arbitralną i niepodlegającą dyskusji. Czasem nawet rozkopuje się w tym celu groby.

Więc owszem, historia bynajmniej nie jest jednoznaczna, aczkolwiek istnieją od tej reguły wyjątki. Do takich niewątpliwie należy nieżyjący od ponad czterdziestu lat hiszpański dyktator, generał Francisco Franco. On ma być tylko zły. Taki przekaz od lat wbija nam do głów szeroko rozumiany obóz postępu i świętej walki z faszyzmem. O Franco wolno myśleć, a już na pewno mówić, wyłącznie jako o satrapie dławiącym wszelkie przejawy wolności i zauszniku Hitlera, który z jego poparciem dokonał przewrotu i utopił kraj w pożodze wojny domowej, przy okazji mordując bojowników spod znaku sierpa i młota. A gdy już umocnił swoją władzę, zmienił kraj w państwo quasi-religijne.

W ostatnich dniach konserwowanie tego mitu weszło na nowy poziom. Niepowodzeniem zakończyła się wielomiesięczna batalia o spokój doczesnych szczątków Franco. Wyrzucenie ich z mauzoleum w Dolinie Poległych było jednym z głównych punktów programowych utworzonego w czerwcu zeszłego roku mniejszościowego rządu socjalistów. Obecność tam zwłok Franco miała ponoć uwłaczać pamięci ofiar wojny domowej. Ciekawe, czy również zamordowanych przez ideowych poprzedników premiera Sancheza księży i zakonnic, w obronie których pucz pod wodzą Franco w ogóle się rozpoczął. Tak czy siak, ekshumacja się odbyła.

Trumna z ciałem Franco została przetransportowana śmigłowcem do El Pardo i złożona na cmentarzu Mingorrubio, gdzie spoczywa już jego żona. Przy okazji - jak można przeczytać w mediach - nie obyło się bez skandalu. Przeor benedyktyńskiego klasztoru powiązanego z Doliną Poległych oskarżył władze o złamanie hiszpańskich przepisów dotyczących rozdziału Kościoła od państwa, ponieważ - jak to ujął - funkcjonariusze służb bezpieczeństwa i pracownicy budowlani - przez kilka dni okupowali bazylikę, w której znajdował się grób Franco. O zatrzymanie ekshumacji zaapelowano do papieża Franciszka, ale odpowiedź z Watykanu nie nadeszła.

Czy rzeczywiście jest to - jak argumentowała między innymi rodzina Franco oraz jego zwolennicy - akt motywowanego politycznie rewanżyzmu? Trudno nie odnieść takiego wrażenia, kiedy dowiadujemy się na przykład, że rząd odrzucił prośbę krewnych, żeby prochy Franco złożyć w madryckiej katedrze Almudena, gdzie znajduje się już rodzinny grobowiec. A poza tym jeżeli premier Sanchez zarówno na okres dotychczasowego funkcjonowania, jak i na zbliżające się wybory nie ma lepszego pomysłu niż bawienie się w hienę cmentarną, to trudno nie dopatrywać się w jego działaniach celowości. Tym bardziej że ostateczne upokorzenie Franco od lat widnieje na liście priorytetów hiszpańskiej lewicy.

Wydaje się to szczególnie bulwersujące właśnie teraz, tydzień przed dniem Wszystkich Świętych oraz Zaduszkami. Szacunek dla zmarłych - także w wymiarze materialnym - stanowi, a przynajmniej kiedyś stanowił, jeden z duchowych filarów europejskiej kultury. Porzucenie go to część kultywowanej przez lewicę hermeneutyki zerwania. Jeśli do tego robi się to tak ostentacyjnie, atakując kogoś, kto już nie jest w stanie się bronić - bez względu na to, kim ten ktoś był za życia - rzeczywiście potężnie zalatuje nie tyle nawet rewanżyzmem, co po prostu zwykłą barbarią. Albo i czymś gorszym, bo tak zwane ludy pierwotne też miały rozbudowane rytuały pogrzebowe i cześć dla zmarłych.

Oczywiście można spróbować odnieść to do naszej sytuacji - na przykład grobów radzieckich żołnierzy czy pojawiających się co jakiś czas postulatów przenoszenia z Powązek leżących tam komunistów. Sęk w tym, że u nas, o ile mi wiadomo, nigdy na poważnie takiej próby nie podjęto. Groby może i bywają elementem politycznych przepychanek - także na prawicy - lecz jestem gotów iść o zakład, że jeżeli w Polsce kiedykolwiek doczekamy się czegoś podobnego jak to, co spotkało Franco, to autorami takiej inicjatywy będą raczej ideowi koledzy premiera Sancheza, a obiektem… no, tutaj aż boję się popuścić wodzy fantazji.

Natomiast co do wieloznaczności samej historii oraz roli w niej generała Franco… Gdy z drugiej strony barykady czytam na przykład, że był po prostu nieśmiałym, lekko brzuchatym wujciem, zaczynającym każdy swój dzień od mszy o szóstej rano, lubiącym telewizję, kibicującym Realowi Madryt, malującym kiepskie obrazy i pisującym równie kiepskie powieści pod pseudonimem, to też włącza mi się odruch sceptyka. Nie w sensie, rzecz jasna, że tego wszystkiego nie robił, ile raczej dlatego, że mam poczucie, iż ktoś próbuje mi go sprzedać w wersji z kolei zbyt ugłaskanej, żebym - broń Boże - nie podważał jego zasług w walce z czerwoną zarazą.

Tych akurat - o ile się orientuję jako laik - zakwestionować się nie da. Tak jak nie sposób dyskutować z ustaleniami historyków, że sojusznikiem Hitlera i Mussoliniego był raczej kiepskim, raczej zmuszonym do tego przez sytuację niż rzeczywiście podzielającym ich szaloną wizję rzeczywistości. Ale nikt chyba też nie zaprzecza temu, że po zwycięstwie nad Republiką jego reżim dopuszczał się represji wobec jej funkcjonariuszy. Tylko że trzeba od razu zadać pytanie o skalę zbrodni, jakich oni się dopuszczali, nim Franco wzniecił bunt. I oczywiście wiem, że takie rachuby są podejrzane moralnie, aczkolwiek - czy się to nam podoba, czy nie - do oceny się wliczają.

Nie, historia nie jest jednoznaczna. Jest od tego wręcz jak najdalsza. Warto jednak, by pamiętali o tym również ci, którzy dziś rozkopują groby. Mszczenie się na zwłokach - zwłaszcza jeżeli w podtekście ma zbijanie politycznego kapitału - symbolizuje jakąś krańcową i napawającą grozą dezercję ze zwykłego, najprościej pojmowanego człowieczeństwa. Dziś łaskawie pozwolono zabrać krewnym prochy. Ale co jutro? Co z innymi "wrogami demokracji"? Do foliowego worka i pod płot? Na latarni powiesić, by się złakniony igrzysk demos uradował? Skoro już nawet majestat śmierci nie budzi szacunku, to co z nas zostało?

Marcin Królik


 

Polecane
Emerytury
Stażowe