Narastający problem narażenia na substancje chemiczne rakotwórcze lub mutagenne w środowisku pracy

Coraz więcej pracowników w Europie jest narażonych na niebezpieczne i szkodliwe substancje chemiczne w miejscu pracy. W Polsce problem ten najczęściej dotyczy pracowników zatrudnionych w przemyśle chemicznym, wydobywczym, paliwowo-energetycznym, metalurgicznym, drzewnym, górnictwie, budownictwie i transporcie. Jednak przybywa nowych branż.
 Narastający problem narażenia na substancje chemiczne rakotwórcze lub mutagenne w środowisku pracy
/ fot. pixabay.com

Według danych Instytutu Medycyny Pracy w 2019 r. odnotowano 52 przypadki nowotworów pochodzenia zawodowego, co stanowiło 2,5% wszystkich chorób zgłoszonych do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych tego roku i jest to spadek o 25 przypadków w porównaniu do roku poprzedniego. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój choroby nowotworowej okazał się być kontakt pracowników z substancjami chemicznymi o udowodnionym działaniu rakotwórczym takimi jak azbest (36 przypadków) i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (5 przypadków). Najczęściej diagnozowanymi nowotworami były międzybłoniaki opłucnej (23 przypadki) oraz nowotwory płuc (20 przypadków).

Chociaż liczby te nie wydają się wielkie, to jednak zachorowalność na nowotwory spowodowana narażeniem na kancerogeny lub mutageny w miejscu pracy może być problemem o szerszej skali -  wskazuje Paulina Barańska, Pełnomocnik ds. BHP KK NSZZ „Solidarność”.

Powodem takiego stanu rzeczy jest m.in. długi okres diagnozy choroby zawodowej, który wynosi średnio 10 lat, co utrudnia ustalenie jednoznacznego związku pomiędzy narażeniem chorego na substancje chemiczne o działaniu rakotwórczym w miejscu pracy, a rozwojem choroby nowotworowej. Jednocześnie od 2015 r. odnotowuje się systematyczny wzrost liczby osób zawodowo narażonych na rakotwórcze lub mutagenne substancje chemiczne – dodaje ekspertka.

Obszerny wykaz substancji chemicznych i ich mieszanin o działaniu rakotwórczym lub mutagennym został zawarty w rozporządzeniu CLP (w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania) (WE) 1272/2008. Wykazem zostały objęte 929 pojedyncze substancje chemiczne lub grupy substancji zaklasyfikowane jako rakotwórcze lub mutagenne kategorii 1 (1A lub 1B) lub kategorii 2.

Do kategorii 1 zalicza się substancje, co do których wiadomo bądź uważa się, że są rakotwórcze dla człowieka lub wywołują dziedziczne mutacje w komórkach rozrodczych u ludzi. Kategoria 1A oznacza, że dowody potwierdzające kancerogenność lub mutagenność opierają się na danych dotyczących ludzi. Z kolei kategoria 1B dotyczy analogicznej kwestii, jednakże klasyfikacja opiera się na dowodach pochodzących z badań przeprowadzonych na ssakach in vivo. Natomiast do kategorii 2 są zaklasyfikowane substancje chemiczne lub mutagenne, co do których podejrzewa się, że są rakotwórcze lub mutagenne dla człowieka, jednak dane dotyczące ludzi lub ssaków nie są wystarczające, aby umieścić je w kategorii 1A lub 1B.

Ostatnie dane Instytutu Medycyny Pracy wskazują, że najczęściej występującymi w zakładach pracy kancerogenami lub mutagenami są formaldehyd, poszczególne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, benzen, azbest, związki chromu(VI), tlenek etylenu i benzo[a]piren. Podstawą ochrony zdrowia i życia osób, pracujących w warunkach narażenia na substancje kancerogenne lub mutagenne jest prawidłowe wypełnianie obowiązków pracodawcy, szczegółowo określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy takich jak: wykaz procesów technologicznych i prac, podczas których dochodzi do narażenia, rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach, podejmowanie działań ograniczających narażenie i przekazywanie informacji o czynnikach rakotwórczych lub mutagennych do właściwych organów inspekcji sanitarnej wraz z uzasadnieniem konieczności stosowania tych czynników.

Niedopuszczalne jest, aby dochodziło do lekceważenia pozostałych podstawowych obowiązków pracodawcy, takich jak informowanie pracowników o narażeniu, zapewnienie udziału pracowników w organizacji systemu bhp i kontroli społecznych inspektorów pracy przestrzegania wymagań rozporządzenia - podkreśla Paulina Barańska.

Wiele substancji chemicznych kancerogennych lub mutagennych kategorii 1 lub 2 jest stosowanych w ochronie zdrowia, branży farmaceutyczno-kosmetycznej, czy też usługach sprzątających. Zachodzi zatem konieczność ciągłych badań nad nowo pojawiającymi się w środowisku pracy substancjami chemicznymi oraz podejmowanie odpowiednich kroków legislacyjnych w celu ograniczenia narażenia pracowników na kancerogeny i mutageny- dodaje Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ „Solidarność”.

pb


 

POLECANE
Polski rząd godzi się na umowę z Mercosur. Wspólne oświadczenie rządów francuskiego i polskiego z ostatniej chwili
"Polski rząd godzi się na umowę z Mercosur". Wspólne oświadczenie rządów francuskiego i polskiego

- Polski rząd godzi się na umowę UE-MERCOSUR - pisze Jacek Saryusz Wolski na platformie "X". Umowa budzi potężne kontrowersje.

Sejm przyjął uchwałę o upamiętnieniu ofiar Obławy Augustowskiej z ostatniej chwili
Sejm przyjął uchwałę o upamiętnieniu ofiar Obławy Augustowskiej

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 80. rocznicę zbrodni oddaje hołd Ofiarom Obławy Augustowskiej, niezłomnym żołnierzom drugiej konspiracji, którzy po zakończeniu II wojny światowej podjęli heroiczną walkę o prawdziwą niepodległość Polski - głosi uchwała przyjęta w środę przez izbę niższą.

Pożar hali z elektroodpadami w Gliwicach. Komunikat dla mieszkańców Wiadomości
Pożar hali z elektroodpadami w Gliwicach. Komunikat dla mieszkańców

Pożar hali z elektroodpadami w Gliwicach już się nie rozprzestrzenia, sytuacja jest opanowana - podała wieczorem straż pożarna. Ogień objął około 400 metrów kwadratowych, nikt nie został poszkodowany. Dogaszanie może potrwać kilka godzin.

Książę Harry na wygnaniu? Niepokojące doniesienia z Pałacu Buckingham Wiadomości
Książę Harry na wygnaniu? Niepokojące doniesienia z Pałacu Buckingham

Mimo że książę Harry i Meghan Markle oficjalnie wycofali się z obowiązków królewskich w 2021 roku, echo tej decyzji wciąż odbija się w mediach i prasie. Według królewskich komentatorów to właśnie Harry coraz wyraźniej odczuwa konsekwencje swojego wyboru.

Operacja „zastraszyć adwokatów” tylko u nas
Operacja „zastraszyć adwokatów”

W III RP rozpoczęto nowy rozdział. Tym razem nie dotyczy on reformy prawa, wzmocnienia niezależności sądów czy rozliczania afer. Nie – to rozdział znacznie bardziej złowrogi. Rozdział o tym, jak państwo Donalda Tuska zaczyna bać się tych, którzy mają odwagę bronić niesłusznie prześladowanych. Polowanie nie jest dziś na przestępców, lecz na obrońcę – mec. Krzysztofa Wąsowskiego. I nie dlatego, że złamał prawo, ale dlatego, że nie ugiął się przed władzą. Bo miał odwagę stanąć po stronie tych, którzy w demokratycznym państwie nie powinni być nigdy prześladowani.

Sukces Świątek na Wimbledonie. Polka po raz pierwszy w półfinale Wiadomości
Sukces Świątek na Wimbledonie. Polka po raz pierwszy w półfinale

Rozstawiona z numerem ósmym Iga Świątek wygrała z Rosjanką Ludmiłą Samsonową (nr 19.) 6:2, 7:5 w ćwierćfinale Wimbledonu. Polska tenisistka po raz pierwszy awansowała do półfinału tej imprezy. Dotychczas jej najlepszym wynikiem w Londynie był ćwierćfinał w 2023 roku.

Niemcy: Zatrzymano 27-latka podejrzanego o planowanie zamachu Wiadomości
Niemcy: Zatrzymano 27-latka podejrzanego o planowanie zamachu

Wczesnym rankiem 9 lipca 2025 roku funkcjonariusze policji w Essen (Nadrenia Północna-Westfalia) zatrzymali młodego mężczyznę podejrzanego o przygotowywanie ataku terrorystycznego.

„Po 26 latach żegnam się z TVN”. Znany prezenter odchodzi Wiadomości
„Po 26 latach żegnam się z TVN”. Znany prezenter odchodzi

Po 26 latach związku ze stacją TVN Hubert Urbański zakończył swoją współpracę z nadawcą, który był domem kultowego teleturnieju „Milionerzy”. Informację o rozstaniu prezenter przekazał 30 czerwca w mediach społecznościowych. „Po 26 latach żegnam się z TVN – ze stacją, w której przeżyłem swoje najlepsze chwile zawodowe” – napisał na Instagramie.

Oficjalny profil Platformy Obywatelskiej kłamie na temat obywatelskich obrońców granic gorące
Oficjalny profil Platformy Obywatelskiej kłamie na temat obywatelskich obrońców granic

Oficjalny profil Platformy Obywatelskiej na platformie X opublikował spot uderzający w obywatelskich obrońców granic. – Tak wyglądają obrońcy granic, których PiS wysyła na polskie granice – mówi lektor w spocie. Tyle tylko, że użyte w spocie ujęcia pochodzą z reklamy walk na gołe pięści Gromda.

W Sejmie pierwsze spotkanie Zespołu Parlamentarnego Ruchu Obrony Granic Wiadomości
W Sejmie pierwsze spotkanie Zespołu Parlamentarnego Ruchu Obrony Granic

W Sali Kolumnowej Sejmu RP odbyło się pierwsze posiedzenie Zespołu Parlamentarnego Ruchu Obrony Granic. Spotkanie miało charakter inaugurujący działalność parlamentarnego zaplecza tego społecznego ruchu. W wydarzeniu uczestniczyli politycy, aktywiści oraz ochotnicy, którzy wcześniej działali przy granicy.

REKLAMA

Narastający problem narażenia na substancje chemiczne rakotwórcze lub mutagenne w środowisku pracy

Coraz więcej pracowników w Europie jest narażonych na niebezpieczne i szkodliwe substancje chemiczne w miejscu pracy. W Polsce problem ten najczęściej dotyczy pracowników zatrudnionych w przemyśle chemicznym, wydobywczym, paliwowo-energetycznym, metalurgicznym, drzewnym, górnictwie, budownictwie i transporcie. Jednak przybywa nowych branż.
 Narastający problem narażenia na substancje chemiczne rakotwórcze lub mutagenne w środowisku pracy
/ fot. pixabay.com

Według danych Instytutu Medycyny Pracy w 2019 r. odnotowano 52 przypadki nowotworów pochodzenia zawodowego, co stanowiło 2,5% wszystkich chorób zgłoszonych do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych tego roku i jest to spadek o 25 przypadków w porównaniu do roku poprzedniego. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój choroby nowotworowej okazał się być kontakt pracowników z substancjami chemicznymi o udowodnionym działaniu rakotwórczym takimi jak azbest (36 przypadków) i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (5 przypadków). Najczęściej diagnozowanymi nowotworami były międzybłoniaki opłucnej (23 przypadki) oraz nowotwory płuc (20 przypadków).

Chociaż liczby te nie wydają się wielkie, to jednak zachorowalność na nowotwory spowodowana narażeniem na kancerogeny lub mutageny w miejscu pracy może być problemem o szerszej skali -  wskazuje Paulina Barańska, Pełnomocnik ds. BHP KK NSZZ „Solidarność”.

Powodem takiego stanu rzeczy jest m.in. długi okres diagnozy choroby zawodowej, który wynosi średnio 10 lat, co utrudnia ustalenie jednoznacznego związku pomiędzy narażeniem chorego na substancje chemiczne o działaniu rakotwórczym w miejscu pracy, a rozwojem choroby nowotworowej. Jednocześnie od 2015 r. odnotowuje się systematyczny wzrost liczby osób zawodowo narażonych na rakotwórcze lub mutagenne substancje chemiczne – dodaje ekspertka.

Obszerny wykaz substancji chemicznych i ich mieszanin o działaniu rakotwórczym lub mutagennym został zawarty w rozporządzeniu CLP (w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania) (WE) 1272/2008. Wykazem zostały objęte 929 pojedyncze substancje chemiczne lub grupy substancji zaklasyfikowane jako rakotwórcze lub mutagenne kategorii 1 (1A lub 1B) lub kategorii 2.

Do kategorii 1 zalicza się substancje, co do których wiadomo bądź uważa się, że są rakotwórcze dla człowieka lub wywołują dziedziczne mutacje w komórkach rozrodczych u ludzi. Kategoria 1A oznacza, że dowody potwierdzające kancerogenność lub mutagenność opierają się na danych dotyczących ludzi. Z kolei kategoria 1B dotyczy analogicznej kwestii, jednakże klasyfikacja opiera się na dowodach pochodzących z badań przeprowadzonych na ssakach in vivo. Natomiast do kategorii 2 są zaklasyfikowane substancje chemiczne lub mutagenne, co do których podejrzewa się, że są rakotwórcze lub mutagenne dla człowieka, jednak dane dotyczące ludzi lub ssaków nie są wystarczające, aby umieścić je w kategorii 1A lub 1B.

Ostatnie dane Instytutu Medycyny Pracy wskazują, że najczęściej występującymi w zakładach pracy kancerogenami lub mutagenami są formaldehyd, poszczególne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, benzen, azbest, związki chromu(VI), tlenek etylenu i benzo[a]piren. Podstawą ochrony zdrowia i życia osób, pracujących w warunkach narażenia na substancje kancerogenne lub mutagenne jest prawidłowe wypełnianie obowiązków pracodawcy, szczegółowo określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy takich jak: wykaz procesów technologicznych i prac, podczas których dochodzi do narażenia, rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach, podejmowanie działań ograniczających narażenie i przekazywanie informacji o czynnikach rakotwórczych lub mutagennych do właściwych organów inspekcji sanitarnej wraz z uzasadnieniem konieczności stosowania tych czynników.

Niedopuszczalne jest, aby dochodziło do lekceważenia pozostałych podstawowych obowiązków pracodawcy, takich jak informowanie pracowników o narażeniu, zapewnienie udziału pracowników w organizacji systemu bhp i kontroli społecznych inspektorów pracy przestrzegania wymagań rozporządzenia - podkreśla Paulina Barańska.

Wiele substancji chemicznych kancerogennych lub mutagennych kategorii 1 lub 2 jest stosowanych w ochronie zdrowia, branży farmaceutyczno-kosmetycznej, czy też usługach sprzątających. Zachodzi zatem konieczność ciągłych badań nad nowo pojawiającymi się w środowisku pracy substancjami chemicznymi oraz podejmowanie odpowiednich kroków legislacyjnych w celu ograniczenia narażenia pracowników na kancerogeny i mutageny- dodaje Barbara Surdykowska z Biura Eksperckiego KK NSZZ „Solidarność”.

pb



 

Polecane
Emerytury
Stażowe