Wynagrodzenia w Prokuraturze Krajowej: wygrana „Solidarności" Pracowników Sądownictwa i Prokuratury

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 8 grudnia 2022 r. (III OSK 5040/21) oddalił skargę kasacyjną Prokuratora Generalnego na wyrok WSA w Warszawie.

To ważny wyrok dla wszystkich związków zawodowych w Polsce – gdyż utrzymanie poglądu Prokuratury Krajowej w efekcie utrącałoby możliwość skutecznego działania związanego z wpływem na kształtowanie wynagrodzeń w sferze finansów publicznych oraz kontroli transparentności wydatkowania środków publicznych.

[NASZ WNIOSEK]
9 grudnia 2019 r. MOZ NSZZ "Solidarność" Pracowników Sądownictwa i Prokuratury zwróciła się do Prokuratora Krajowego o udostępnienie informacji publicznej o wynagrodzeniach zasadniczych, premiach, nagrodach oraz udostępnienie zestawienia, ile osób na poszczególnych stanowiskach jest delegowanych do pełnienia obowiązków służbowych w Prokuraturze Krajowej z innych jednostek prokuratury.
Wniosek dotyczył asystentów, urzędników i innych pracowników.

[DECYZJE PK I PG]
Prokurator Krajowy poinformował jest to informacja przetworzona (zdaniem PK wymagała zaprzęgnięcia ogromnych nakładów w celu uzyskania takich informacji).
W związku z tym, że (zdaniem PK) nie wykazaliśmy że informacje te są szczególnie istotne dla interesu publicznego – odmówiono ich udostępnienia. 
Prokurator Generalny podtrzymał decyzję PK, więc złożyliśmy skargę do WSA w Warszawie.

[ZDANIEM WSA]
Sąd I instancji wydał korzystny dla nas wyrok. Jego zdaniem decyzje PK i PG zostały wydane z naruszeniem prawa – nie wyjaśniły one bowiem dlaczego zdaniem organów nie wykazaliśmy w sposób wystarczający, że udostępnienie jej wnioskowanej informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Ponadto nie odniesiono się w sposób należyty do unormowań prawnych dotyczących zasad funkcjonowania związków zawodowych i istoty ich udziału w stosunkach społeczno-gospodarczych, a tym samym możliwości wpływu na wykorzystywanie uzyskanych informacji publicznych dla poprawy funkcjonowania organów administracji publicznej, w tym m.in. wydatkowania przez te organy publicznych środków finansowych.
Naszym zdaniem wnioskowane informacje wpisują się w szczególny interes społeczny w związku z ustawowymi kompetencjami i prawami, jakie przynależą nam jako organizacji związku zawodowego.
Skargę kasacyjną do NSA wniósł PK.

[ZDANIEM PG]
W ocenie Prokuratora Generalnego WSA w sposób nieuprawniony przyjął, że PK i PG jako organy nie wykazały w sposób prawidłowy, że nie jesteśmy zdolni wykorzystać uzyskanej informacji w szczególnie istotnym interesie publicznym. Podczas gdy organy obu instancji ich zdaniem rozpatrzyły i prawidłowo oceniły na podstawie całokształtu materiału dowodowego, że nie zachodzi szczególnie istotny interes publiczny w udostępnieniu wnioskowanej informacji.
Prokurator Generalny podnosił także, że w sposób nieuzasadniony WSA przyjął, że posiadamy szczególnie istotny interes publiczny w udostępnieniu wnioskowanej informacji publicznej z uwagi na ogólne unormowania prawne odnoszące się do roli, zasad funkcjonowania i potencjalnych możliwości działania związków zawodowych, a także istotę ich udziału w stosunkach społeczno-gospodarczych oraz kompetencje, jakie nakładają na związki przepisy zbiorowego prawa pracy, a tym samym ma możliwości wpływu na wykorzystywanie uzyskanych informacji publicznych dla poprawy funkcjonowania organów administracji publicznej
Zdaniem PG sąd I instancji pominął zakres faktycznego działania naszej organizacji, co ma rzekomo wpływać wpływającego na możliwość wykorzystania wnioskowanej informacji publicznej przetworzonej.
Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Warszawie, ewentualnie o oddalenie skargi.

[NASZA ODPOWIEDŹ NA TWIERDZENIA PG]
Wnieśliśmy odpowiedź na skargę kasacyjną broniąc naszych ustawowych kompetencji.
Wskazaliśmy, że to Prokurator Krajowy miał wykazać brak istnienia przesłanki szczególnej istotności informacji dla interesu publicznego, gdyż wnioskodawca nie musi wskazywać powodów, dla których spełnienie jego żądania będzie szczególnie istotne dla interesu publicznego. 
Naszym zdaniem wykazaliśmy, że mamy realną możliwość realizacji działań na rzecz dobra ogólnego, a żądana informacja w sposób bezpośredni służy temu celowi. Wnioskowana informacja jest istotna dla kontroli i ochrony praw pracowniczych związanych ze sprawiedliwym, równym i pozbawionym dyskryminacji dostępem do uprawnień pracowniczych w zakresie wynagrodzeń oraz sprawiedliwym, racjonalnym i transparentnym podziałem oraz wykorzystaniem środków budżetu.
Związki zawodowe muszą dysponować informacjami o sprawach, na które mają wpływ i za które częściowo odpowiadają reprezentując zbiorowe interesy zatrudnionych. Zgadzamy się (właściwie jest to oczywiste) z poglądem WSA w Warszawie, że działamy nie tylko w imieniu wąskiej grupy zawodowej, tj. pracowników, a także w interesie publicznym o charakterze powszechnym.

[ZDANIEM NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO]
Z uzasadnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że wbrew twierdzeniom Prokuratora Generalnego WSA zasadnie przyjął, że mamy szczególnie istotny interes publiczny w udostępnieniu wnioskowanej informacji publicznej z uwagi na ogólne unormowania prawne odnoszące się do roli, zasad funkcjonowania i rzeczywistych możliwości działania związków zawodowych, a także istotę ich udziału w stosunkach społeczno-gospodarczych oraz kompetencje, jakie na nie nakładają przepisy zbiorowego prawa pracy, a tym samym ma rzeczywiste możliwości wpływu na wykorzystanie uzyskanych informacji publicznych dla poprawy funkcjonowania organów administracji publicznej, w tym prawidłowego wydatkowania przez te organy publicznych środków finansowych.
W rezultacie Sąd I instancji prawidłowo uznał, że udostępnienie nam informacji publicznej przetworzonej dotyczącej wypłaconych w Prokuraturze Krajowej wynagrodzeń, premii, nagród i dodatków specjalnych jest szczególnie istotne dla interesu publicznego.
„Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ „Solidarność" wskazała zarówno w piśmie z 30 grudnia 2019 r., jak i w odwołaniu z 17 lutego 2020 r., między innymi, że wnioskowane informacje […] wpisują się w szczególny interes publiczny w związku z ustawowymi kompetencjami i prawami, jakie przynależą wnioskodawcy jako organizacji związku zawodowego […]. Wskazała jednocześnie, że informacje te są niezbędne do realizacji obowiązków, jakie nakładają na nią przepisy zbiorowego prawa pracy, a także podniosła, że -wbrew pozorom – organizacja związkowa ma istotny wpływ na kształtowanie polityki pieniężnej państwa w zakresie planowania wysokości środków budżetu państwa przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe pracowników instytucji publicznych, co - pośrednio wpływa również na interes wszystkich obywateli […].
[…] Do zadań wnioskodawcy należy nie tylko reprezentowanie osób wykonujących pracę zarobkową, ale i obrona praw i interesów materialnych zarówno indywidualnych jaki i zbiorowych. Zgodnie zaś z art. 7 tej ustawy działania te dotyczą wszystkich pracowników zarówno zrzeszonych jaki niezrzeszonych. W celu wykonywania tych ustawowych kompetencji wnioskodawca na podstawie art. 8 tej ustawy kontroluje przestrzeganie przepisów prawa w zakresie dotyczącym interesów wykonujących pracę zarobkową - w tym dotyczącą prawa regulującego kształtowanie wynagrodzeń. Ponadto przywołała art. 19 tej ustawy, zgodnie z którym wnioskodawca należy do grona podmiotów, które mają prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych, ma prawo występowania z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo aktu prawnego w zakresie spraw objętych zadaniami związku zawodowego. Kompetencje te dotyczą także procedury tworzenia prawa regulującego zasady wynagradzania, także w Prokuraturze Krajowej. Organizacja związkowa wskazała też, że działalność prowadzi w sposób stały. Analizowanie potrzebnych danych skutkuje podejmowaniem określonych działań i inicjatyw - włącznie z inicjatywą składnia wniosków dotyczących tworzenia aktów prawa regulujących sferę wynagrodzeń w sądach i prokuraturze. 
Słusznie zatem twierdzi ta organizacja związkowa, że odmowa udostępnienia żądanej informacji uniemożliwia lub mocno ogranicza wnioskodawcy możliwość wykonywania ustawowych obowiązków, kompetencji i praw, każde z tych zadań wymaga bowiem bieżącej analizy sytuacji dotyczącej zasad wynagradzania i sytuacji płacowej […].
Nie ma znaczenia również to, że organizacja związkowa nie zgłosiła swojej działalności w Prokuraturze Krajowej. Nie można wszak zapominać, że wnioskująca organizacja związkowa zrzesza pracowników sądownictwa i prokuratury. Zatem do ochrony słusznych interesów tych pracowników w zakresie wynagrodzeń, wręcz niezbędne jest pozyskanie danych nie tylko z podmiotów, w których zatrudnieni są członkowie związku lecz także z innych podmiotów realizujących zadania w zakresie sądownictwa prokuratury […].
Brak prawa do informacji o wynagrodzeniach na poziomie innym niż zakładowy, w praktyce sparaliżowałby funkcjonowanie związków zawodowych i ich organizacji na ponadzakładowym poziomie ich działania. MOZ NSZZ „Solidarność" wskazała tylko przykładowo jakie podejmuje działania w oparciu o dane dotyczące wynagrodzeń […].
W tych okolicznościach Naczelny Sąd Administracyjny w całości podziela stanowisko Sądu I instancji i przytoczoną przez niego argumentację przemawiającą za tym, że nie sposób przyjąć jak to uczynili Prokurator Krajowy i Prokurator Generalny, iż organizacja związkowa nie wykazała w toku postępowania, że ma realną możliwość uczynienia z uzyskanej informacji publicznej użytek dla dobra ogółu w taki sposób, który nie jest dostępny dla każdego posiadacza wspomnianej informacji. Zatem udostępnienie jej żądanej informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego.”
Wyrok jest ostateczny i nie podlega zaskarżeniu.
Przyjęcie odmiennej perspektywy w praktyce oznaczałoby, dla wszystkich związków zawodowych działających w jednostkach sektora finansów publicznych, pozbawienie ich możliwości wykonywania ustawowych uprawnień. Tym bardziej jesteśmy usatysfakcjonowani tym wyrokiem – bo także ta batalia sądowa bezpośrednio wpisuje się w szczególny interes publi