Dr Rafał Brzeski: Ten dyskretnie opublikowany dokument pomaga zrozumieć stan stosunków polsko-ukraińskich
Licząca 22 strony „Zintegrowana Strategia” stwierdza, że wygranie wojny z Rosją to najważniejszy cel, ale obecnie Ukraina ma „wyjątkową możliwość” podjęcia skutecznej walki z korupcją, zreformowania wymiaru sprawiedliwości oraz – jak to określono – „deoligarchizacji” państwa, co winna sprawnie wykorzystać.
Czytaj również: To już pewne. FIFA dopuściła do gry reprezentację Rosji
Deoligarchizacja
Przekładając dyplomatyczno-biurokratyczny żargon na język zwykłych ludzi, władze w Kijowie muszą – zdaniem Waszyngtonu – ukrócić samowolę oligarchów, by dać sygnał prywatnym inwestorom zainteresowanym uczestnictwem w odbudowie państwa. Międzynarodowy sektor prywatny jest bowiem gotów inwestować, ale oczekuje równych szans, „transparentności przetargów rządowych” oraz „poszanowania prawa w biznesie i sprawach gospodarczych”.
W ocenie Departamentu Stanu „fundamentem odbudowania lepszej Ukrainy” jest wspomniana „deoligarchizacja”, która powinna objąć przede wszystkim sektor górniczy i energetyczny, który jest „bastionem korupcji i oligarchicznej kontroli”. Jest to konieczne, gdyż „polityczna kontrola dzierżona przez oligarchów” stale rośnie i „napędza system korupcji i trendy antydemokratyczne”. Z drugiej strony twarde ograniczenie wszechwładzy oligarchów byłoby pozytywnym sygnałem zachęcającym do amerykańskiego i międzynarodowego wsparcia militarnego, którego Ukraina nieprzerwanie potrzebuje. Jednym zdaniem: skończcie w Kijowie z państwem, w którym wszystko załatwia się „po błatu”, bo jest coraz mniej naiwnych, gotowych pompować pieniądze i hardware w otchłań przekrętów i korupcji.
W tym kontekście Departament Stanu przypomina, że USA przeznaczyło już ponad 70 miliardów dolarów na wsparcie Ukrainy, co jest największym programem pomocy realizowanym w Europie od czasu planu Marshalla po II wojnie światowej. Ukraina jest i będzie priorytetem polityki zagranicznej Waszyngtonu, a więc konieczne jest uczciwe zarządzanie, monitorowanie i ocena tych „olbrzymich sum”.
Podkreślając, że walka z korupcją na Ukrainie ma „bezpośrednie przełożenie na bezpieczeństwo narodowe Stanów Zjednoczonych”, Departament Stanu zwraca uwagę, że „Zintegrowana Strategia” jest spójna z priorytetami polityki zagranicznej USA, a zwłaszcza z opublikowaną prawie przed rokiem Regionalną Strategią Rady Bezpieczeństwa Narodowego, w której zapisano między innymi, że „eksport ukraińskich produktów rolnych musi być zrównoważony z krajowymi potrzebami eksportowymi innych państw europejskich”.
Poufna wersja Strategii
Można w tym miejscu dodać, że Kijów znał ten dokument, ale jak tego doświadczyła Warszawa, poddał się presji oligarchów, co skutkowało i skutkuje nadszarpnięciem jego wiarygodności w oczach partnerów. Brak woli albo niezdolność Kijowa do ścigania odpowiedzialnych za przekręty i nadużycia budzi niepokój Waszyngtonu, co widać z „poufnej, ale nie tajnej” wersji „Zintegrowanej Strategii”, do której dotarł portal Politico. Wersja ta liczy nie 22, lecz kilkadziesiąt stron i ostrzega, że „korupcja na wysokim szczeblu może zrujnować zaufanie ukraińskiej opinii publicznej i światowych przywódców do rządu wojennego” w Kijowie. Język poufnej wersji jest mniej dyplomatyczny. Przykładowo dokument otwarcie stwierdza, że należy „ukrócić łapówkarstwo”, gdyż zagraża ono pozycji dolara. Zaleca też pomoc w zreformowaniu ukraińskich służb celem ograniczenia „możliwości korupcji”.
Krytyczne uwagi nie dotyczą wsparcia militarnego dla Ukrainy, gdyż pokonanie Rosji należy do strategicznych planów Stanów Zjednoczonych. Poufna wersja zaleca jednak przejście sił zbrojnych Ukrainy na standardy Sojuszu Atlantyckiego. Począwszy od nazewnictwa i sposobu formułowania dokumentów po szkolenie „wykwalifikowanego korpusu młodszych oficerów i podoficerów zgodnie ze standardową doktryną i wartościami NATO”. Według CNN Biały Dom wezwał też ukraińskie ministerstwo obrony do „przeprojektowania” swych programów zbrojeniowych i zaopatrzeniowych tak, aby były bliższe stosowanym w NATO standardom „przejrzystości, odpowiedzialności, efektywności i konkurencji w zamówieniach obronnych”.
Tajna wersja Strategii
Wnikliwi czytelnicy poufnej edycji Zintegrowanej Strategii zwracają uwagę, że niektóre jej fragmenty zdają się świadczyć o istnieniu jeszcze głębszej (zapewne tajnej) wersji. Którą z nich dostał rząd w Kijowie, nie wiadomo. Nie ulega jednak wątpliwości, że administracja prezydenta Zełenskiego po okresie zachwytu znalazła się w Waszyngtonie na cenzurowanym i nie wykpi się dymisją ministra obrony, czystką w kierownictwie resortu oraz zatrzymaniami lokalnych urzędników złapanych na braniu łapówek. Zintegrowana Strategia otwarcie domaga się „deoligarchizacji”.
Pytanie, czy Zełenski ma dość siły i odwagi, żeby ją przeprowadzić.
