Wschodni kalendarz liturgiczny

Święta Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego przypadają 13 dni po świętach według kalendarza gregoriańskiego. Poprzedza je u chrześcijan wschodnich 40-dniowy post zwany Filipowym, zaczynający się po wspomnieniu św. Filipa. Jest to odpowiednik zachodniego Adwentu. Nie jest on tak rygorystyczny jak Wielki Post, ale praktykuje się wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych w środy i piątki. Najważniejsze jednak jest przygotowanie duchowe i wewnętrzne nawrócenie.

Zwyczaje wigilijne

Wigilia w tradycji wschodniej przypada 6 stycznia. Wieczerza jest postna, rozpoczyna się od dzielenia prosforą, czyli małym pszennym chlebem, który wcześniej przyniesiono z cerkwie. Co ciekawe, prostotę popija się wodą święconą. Podstawą wigilijnego jadłospisu jest kutia - rodzaj deseru z przygotowywany z nasion pszenicy, słodu, miodu i bakalii. Na wigilijnym stole goszczą także: barszcz, dania rybne, ale niekoniecznie karpia, raczej śledzie, kultywuje się tu tradycję 12 potraw na pamiątkę 12 Apostołów. 

Pod obrus na stole wigilijnym także wkłada się siano na pamiątkę narodzin Jezusa w stajence.

Liturgia

Świętowanie wigilijne to w tradycji wschodniej przede wszystkim czas skupienia, choć obchody nie są pozbawione radosnych akcentów, takich jak choćby śpiewanie kolęd.

W nocy poprzedzającej obchody Bożego Narodzenia, wierni, podobnie jak w tradycji zachodniej, udają się do kościołów na liturgię trwającą długo, zajmującą znaczną część nocy.

Święta Bożego Narodzenia u chrześcijan wschodnich trwają 3 dni: pierwszego obchodzone jest Boże Narodzenie, drugi jest poświęcony Przenajświętszej Bogurodzicy, a trzeci pierwszemu męczennikowi – św. Stefanowi (Szczepanowi).

Pierwszego dnia świąt rozpoczyna się zwyczaj chodzenia po kolędzie od domu do domu przez grupy młodych osób - dzieci i młodzież.

Zwyczaj ustawiania szopki, tak charakterystyczny dla chrześcijaństwa zachodniego, w prawosławiu nie jest praktykowany. Za to centralne miejsce w cerkwie zajmuje przystrojona ikona Narodzenia Jezusa.

Okres bożonarodzeniowy kończy się 19 stycznia w święto Objawienia Pańskiego.

gie / Warszawa; adg