Niezwykłe odkrycie w kościele św. Jakuba Apostoła w Prusicach

W kościele św. Jakuba Apostoła w podwrocławskich Prusicach archeolodzy odkryli nieznane krypty grobowe. Podczas badań georadarowych zlokalizowali także przypuszczalnie renesansowy dwór, znany jedynie ze źródeł pisanych i ikonograficznych.
Prusice, kościół par. p.w. św. Jakuba Starszego Niezwykłe odkrycie w kościele św. Jakuba Apostoła w Prusicach
Prusice, kościół par. p.w. św. Jakuba Starszego / CC BY-SA 3.0 PL, Sławomir Milejski

Prusice - śląskie miasteczko z historią

Prusice, niewielkie, śląskie miasteczko położone ok. 30 km na północ od Wrocławia, mogą poszczycić się sięgająca średniowiecza historią (pierwsza wzmianka pochodzi z 1136 roku) i licznymi zabytkami z różnych epok. Najstarsze z nich znajdują się w historycznym centrum miasta, a należy do nich gotycki kościół pw. św. Jakuba Apostoła wraz z fragmentem średniowiecznych umocnień miejskich, oraz renesansowy ratusz. Budowle te, ze stosunkowo niewielkimi zmianami i przebudowami przetrwały do chwili obecnej. Prusice zachowały ponadto średniowieczną siatkę ulic, typową dla tzw. śląskiego, centralnego układu urbanistycznego oraz relikty XIV-wiecznego założenia zamkowo-pałacowego na wschodnich rubieżach Starówki.

Niestety, rozbiórka fortyfikacji miejskich w 1819 r., a także liczne pożary miasta spowodowały, że po wielu najstarszych budowlach nie zachowały się żadne ślady na powierzchni ziemi.

"Chęć poznania nieznanych lub mało znanych początków Prusic stała się podstawą decyzji miejscowych władz wykonania kompleksowej, nieinwazyjnej inwentaryzacji szczególnych obszarów i obiektów Starego Miasta”

- poinformowała PAP archeolożka, dr Renata Faron-Bartels z Urzędu Miejskiego w Prusicach.

Prospekcję z wykorzystaniem georadaru przeprowadził w dwóch etapach (2024 – 2025 r.) prof. Fabian Welc z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

W pierwszej kolejności przebadano obszar dziedzińca dawnego założenia zamkowego oraz płyty głównej rynku miejskiego. Największe niespodzianki, przyniosło profilowanie georadarowe rynku, ujawniając między innymi pozostałości dużego, prostokątnego budynku o znacznych rozmiarach.

"Niestety metoda georadarowa nie dostarcza nam danych o chronologii ujawnionych anomalii"

- podkreślił prof. Fabian Welc.

"Nie jest jednak wykluczone, że mogły się tu zachować pozostałości średniowiecznego dworu założyciela Prusic, rycerza Zbyluta, znanego dobrze z przekazów historycznych"

- dodał prof. Welc.

Co wykazały badania?

W kolejnym etapie zbadano obszar przykościelny i wnętrze gotyckiej świątyni pw. św. Jakuba, której budowa przypada na II połowę XV w. Znajduje się w niej unikatowa w skali kraju, barokowa kaplica grobowa marszałka polnego Melchiora von Hatzfeldta, zasłużonego m.in. z odsieczy Krakowa podczas najazdu Szwedów w połowie XVII w. Ponieważ zabytek wymaga natychmiastowej renowacji, będzie także pierwszym celem najbliższych prac restauratorsko-renowacyjnych. Przeprowadzone tutaj profilowanie georadarowe (GPR) pozwoliło zlokalizować podziemny korytarz prowadzący do wnętrza grobowca marszałka od strony prezbiterium.

Natomiast skanowania w obrębie wnętrza kościoła ujawniły nieznane dotąd krypty grobowe. Dwie z nich o znacznych rozmiarach znajdują się blisko ołtarza, stąd też naukowcy przypuszczają, iż powstały one w późnośredniowiecznej, lub bardziej prawdopodobnie wczesnonowożytnej fazie użytkowania świątyni.

"Pochówki w pobliżu ołtarza miały wówczas ogromne znaczenie i były zarezerwowane wyłącznie dla osób o znacznej pozycji społecznej"

- wskazała dr Faron-Bartels.

Według prof. Welca najbardziej interesujący wynik przeprowadzonych badań to zlokalizowanie przypuszczalnie renesansowego dworu, znanego jedynie ze źródeł pisanych i ikonograficznych. Sytuują go one poza murami miejskimi w pobliżu bramy południowej miasta i wskazują na rozbiórkę budowli na początku XX wieku. Teren, wraz z przyległym od wschodu ogrodem, miał posłużyć w 1911 r. do budowy kościoła ewangelickiego, górującego do dzisiaj nad Prusicami.

Przeprowadzone przed świątynią profilowania georadarowe rzeczywiście ujawniły fundamenty prostokątnego, dwutraktowego budynku, posadowionego najpewniej na ceglano – kamiennych fundamentach.

Jak wyjaśnia archeolog, dane zebrane w trakcie badań wydają się wskazywać, że pozostałości zagadkowego dworu mogą się znajdować dokładnie przed fasadą główną XX wiecznego kościoła ewangelickiego. Odkrycie to przywraca zatem na historyczną mapę Prusic zespół dworski, którego wygląd i właściciel pozostają jednak nieznane.

"Planowane w przyszłości dalsze prace georadarowe na pobliskim obszarze podgrodzia rzucą być może więcej światła na tę kwestię"

- podsumował prof. Welc.


 

POLECANE
1 maja Solidarność obchodzi święto św. Józefa Robotnika gorące
1 maja Solidarność obchodzi święto św. Józefa Robotnika

1 maja ludzie pracy z całej Polski przybywają do Kalisza, aby wspólnie uczestniczyć Ogólnopolskiej Pielgrzymce Robotników do św. Józefa. Podczas tej wyjątkowej uroczystości pracownicy i pracodawcy jednoczą się, by razem modlić się o wstawiennictwo patrona ludzi pracy.

Jerzy Kwaśniewski: Barbarzyńskie praktyki aborcyjne w Polsce muszą się skończyć! gorące
Jerzy Kwaśniewski: Barbarzyńskie praktyki aborcyjne w Polsce muszą się skończyć!

W Wielkim Tygodniu – gdy wspominaliśmy męczeńską śmierć Jezusa – wielu Polaków usłyszało o niewinnej śmierci… 9-miesięcznego Felka (takie zmienione imię nadali mu dziennikarze „Gazety Wyborczej”).

Nie żyje Tomasz Jakubiak. Znany kucharz i juror miał 41 lat z ostatniej chwili
Nie żyje Tomasz Jakubiak. Znany kucharz i juror miał 41 lat

Znany kucharz Tomasz Jakubiak zmarł 30 kwietnia 2025 roku w wieku 41 lat. Informację przekazała jego rodzina.

Stanowski opuścił studio podczas rozmowy z Maciakiem z ostatniej chwili
Stanowski opuścił studio podczas rozmowy z Maciakiem

Krótko trwała środowa rozmowa na Kanale Zero z kandydatem na prezydenta Maciejem Maciakiem. Krzysztof Stanowski wyszedł ze studia, po tym, jak Maciak chwalił Putina.

Niemcy cichym wspólnikiem Rosji w destabilizacji Polski gorące
Niemcy cichym wspólnikiem Rosji w destabilizacji Polski

Inżynieria przymusowej migracji stała się bezprecedensową formą nacisku, za pomocą której Federacja Rosyjska realizuje swoje interesy geopolityczne. Wszystko wskazuje na to, że cichymi wspólnikami Rosji w planach zdestabilizowania państwa polskiego są Niemcy. Działania rządu w Berlinie idealnie wpisują się w rosyjską strategię. Czy to oznacza, że aktualna mimo wojny na Ukrainie budowa przestrzeni od Władywostoku do Lizbony ma się dokonać na gruzach państwa i Narodu Polskiego?

Dziwne zachowanie Trzaskowskiego w Olsztynie. Jest nagranie z ostatniej chwili
Dziwne zachowanie Trzaskowskiego w Olsztynie. Jest nagranie

Rafał Trzaskowski spotkał się z mieszkańcami Olsztyna na miejskiej plaży. Fragment przemówienia kandydata KO wzbudził spore zainteresowanie internautów.

Europoseł z Francji przywiozła do Warszawy setki pigułek aborcyjnych z ostatniej chwili
Europoseł z Francji przywiozła do Warszawy setki pigułek aborcyjnych

29 kwietnia 2025 r. poseł Mathilde Panot i europoseł Manon Aubry dostarczyły do Warszawy 300 pigułek aborcyjnych. Francuzki zapowiedziały, że wyślą ich więcej.

Gazowa hipokryzja Niemiec. Tak do Europy trafiają miliardy metrów sześciennych rosyjskiego gazu Wiadomości
Gazowa hipokryzja Niemiec. Tak do Europy trafiają miliardy metrów sześciennych rosyjskiego gazu

Chociaż Niemcy publicznie deklarują odejście od rosyjskich surowców, rzeczywistość wygląda zupełnie inaczej. Jak ujawnia niemiecki tygodnik „Der Spiegel”, niemiecka państwowa spółka SEFE (następczyni niemieckiego oddziału Gazpromu) sprowadza do kraju ogromne ilości rosyjskiego skroplonego gazu ziemnego (LNG) – często omijając własne zakazy i ukrywając faktyczny kierunek dostaw.

Debata prezydencka TVP. Ostra reakcja KRRiT z ostatniej chwili
Debata prezydencka TVP. Ostra reakcja KRRiT

KRRiT krytykuje wykluczenie Telewizji Republika z debaty prezydenckiej TVP z udziałem TVN i Polsatu, która odbędzie się 12 maja.

Słowa Grzegorza Brauna podczas debaty. Jest reakcja prokuratury gorące
Słowa Grzegorza Brauna podczas debaty. Jest reakcja prokuratury

Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga wszczęła w środę dochodzenie w sprawie znieważenia Żydów oraz nawoływania do nienawiści w trakcie poniedziałkowej debaty kandydatów na prezydenta. Chodzi o zachowanie Grzegorza Brauna w trakcie debaty prezydenckiej "Super Expressu".

REKLAMA

Niezwykłe odkrycie w kościele św. Jakuba Apostoła w Prusicach

W kościele św. Jakuba Apostoła w podwrocławskich Prusicach archeolodzy odkryli nieznane krypty grobowe. Podczas badań georadarowych zlokalizowali także przypuszczalnie renesansowy dwór, znany jedynie ze źródeł pisanych i ikonograficznych.
Prusice, kościół par. p.w. św. Jakuba Starszego Niezwykłe odkrycie w kościele św. Jakuba Apostoła w Prusicach
Prusice, kościół par. p.w. św. Jakuba Starszego / CC BY-SA 3.0 PL, Sławomir Milejski

Prusice - śląskie miasteczko z historią

Prusice, niewielkie, śląskie miasteczko położone ok. 30 km na północ od Wrocławia, mogą poszczycić się sięgająca średniowiecza historią (pierwsza wzmianka pochodzi z 1136 roku) i licznymi zabytkami z różnych epok. Najstarsze z nich znajdują się w historycznym centrum miasta, a należy do nich gotycki kościół pw. św. Jakuba Apostoła wraz z fragmentem średniowiecznych umocnień miejskich, oraz renesansowy ratusz. Budowle te, ze stosunkowo niewielkimi zmianami i przebudowami przetrwały do chwili obecnej. Prusice zachowały ponadto średniowieczną siatkę ulic, typową dla tzw. śląskiego, centralnego układu urbanistycznego oraz relikty XIV-wiecznego założenia zamkowo-pałacowego na wschodnich rubieżach Starówki.

Niestety, rozbiórka fortyfikacji miejskich w 1819 r., a także liczne pożary miasta spowodowały, że po wielu najstarszych budowlach nie zachowały się żadne ślady na powierzchni ziemi.

"Chęć poznania nieznanych lub mało znanych początków Prusic stała się podstawą decyzji miejscowych władz wykonania kompleksowej, nieinwazyjnej inwentaryzacji szczególnych obszarów i obiektów Starego Miasta”

- poinformowała PAP archeolożka, dr Renata Faron-Bartels z Urzędu Miejskiego w Prusicach.

Prospekcję z wykorzystaniem georadaru przeprowadził w dwóch etapach (2024 – 2025 r.) prof. Fabian Welc z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

W pierwszej kolejności przebadano obszar dziedzińca dawnego założenia zamkowego oraz płyty głównej rynku miejskiego. Największe niespodzianki, przyniosło profilowanie georadarowe rynku, ujawniając między innymi pozostałości dużego, prostokątnego budynku o znacznych rozmiarach.

"Niestety metoda georadarowa nie dostarcza nam danych o chronologii ujawnionych anomalii"

- podkreślił prof. Fabian Welc.

"Nie jest jednak wykluczone, że mogły się tu zachować pozostałości średniowiecznego dworu założyciela Prusic, rycerza Zbyluta, znanego dobrze z przekazów historycznych"

- dodał prof. Welc.

Co wykazały badania?

W kolejnym etapie zbadano obszar przykościelny i wnętrze gotyckiej świątyni pw. św. Jakuba, której budowa przypada na II połowę XV w. Znajduje się w niej unikatowa w skali kraju, barokowa kaplica grobowa marszałka polnego Melchiora von Hatzfeldta, zasłużonego m.in. z odsieczy Krakowa podczas najazdu Szwedów w połowie XVII w. Ponieważ zabytek wymaga natychmiastowej renowacji, będzie także pierwszym celem najbliższych prac restauratorsko-renowacyjnych. Przeprowadzone tutaj profilowanie georadarowe (GPR) pozwoliło zlokalizować podziemny korytarz prowadzący do wnętrza grobowca marszałka od strony prezbiterium.

Natomiast skanowania w obrębie wnętrza kościoła ujawniły nieznane dotąd krypty grobowe. Dwie z nich o znacznych rozmiarach znajdują się blisko ołtarza, stąd też naukowcy przypuszczają, iż powstały one w późnośredniowiecznej, lub bardziej prawdopodobnie wczesnonowożytnej fazie użytkowania świątyni.

"Pochówki w pobliżu ołtarza miały wówczas ogromne znaczenie i były zarezerwowane wyłącznie dla osób o znacznej pozycji społecznej"

- wskazała dr Faron-Bartels.

Według prof. Welca najbardziej interesujący wynik przeprowadzonych badań to zlokalizowanie przypuszczalnie renesansowego dworu, znanego jedynie ze źródeł pisanych i ikonograficznych. Sytuują go one poza murami miejskimi w pobliżu bramy południowej miasta i wskazują na rozbiórkę budowli na początku XX wieku. Teren, wraz z przyległym od wschodu ogrodem, miał posłużyć w 1911 r. do budowy kościoła ewangelickiego, górującego do dzisiaj nad Prusicami.

Przeprowadzone przed świątynią profilowania georadarowe rzeczywiście ujawniły fundamenty prostokątnego, dwutraktowego budynku, posadowionego najpewniej na ceglano – kamiennych fundamentach.

Jak wyjaśnia archeolog, dane zebrane w trakcie badań wydają się wskazywać, że pozostałości zagadkowego dworu mogą się znajdować dokładnie przed fasadą główną XX wiecznego kościoła ewangelickiego. Odkrycie to przywraca zatem na historyczną mapę Prusic zespół dworski, którego wygląd i właściciel pozostają jednak nieznane.

"Planowane w przyszłości dalsze prace georadarowe na pobliskim obszarze podgrodzia rzucą być może więcej światła na tę kwestię"

- podsumował prof. Welc.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe