Rola załogi we wprowadzaniu Pracowniczych Planów Kapitałowych

Materiał powstał przy współpracy z Komisją Krajową NSZZ Solidarność

Ze względu na społeczne znaczenie tej konstrukcji, a także fakt opłacania części składki przez zatrudnionych ustawodawca przewidział, że istotną rolę w procedurze szeroko pojętego wprowadzania PPK w zakładzie pracy będzie odgrywała jego załoga.

Umowa o zarządzanie i umowa o prowadzenie PPK

Kluczowy, z punktu widzenia zagadnienia wskazanego w tytule opracowania jest moment zawarcia umowy o zarządzanie PPK. Jej stroną jest podmiot zatrudniający oraz instytucja finansowa (np. fundusz inwestycyjny lub fundusz emerytalny).

Na marginesie należy podkreślić, że odrębną umową jest umowa o prowadzenie PPK zawierana także przez podmiot zatrudniający z instytucja finansową. W tym wypadku zawierana jest ona jednak w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych i stanowi dalszy etap wprowadzania PPK (przedstawiciele załogi nie uczestniczą w procedurze jej zawierania ).

Wracając do umowy o zarządzanie, termin jej zawarcia zależy od wielkości tego podmiotu (wyrażanej ilością osób zatrudnionych) oraz sferą w której funkcjonuje. I tak w przypadku pracodawców zatrudniających co najmniej 250 osób termin na zawarcie umowy minął 25 października 2019 r., dla zatrudniających co najmniej 50 osób został wydłużony ze względu na epidemię do dnia 27 października 2020 r. Dla zatrudniających co najmniej 20 osób terminem tym także jest dzień 27 października 2020, a dla pozostałych pracodawców – 23 kwietnia 2021. Szczególne regulacje dotyczą jednostek sektora finansów publicznych (np. urzędy), które umowę o zarządzanie muszą zawrzeć najpóźniej do dnia 26 marca 2021 r.

Wpływ przedstawicielstwa załogi na wybór PPK

Jak już zaznaczono załoga bierze udział w procedurze wyboru dostawcy PPK. Rola ta polega na tym, że podmiot zatrudniający wybierając instytucję finansową, która będzie obsługiwała PPK podejmuje tę decyzję w porozumieniu z działającą u niego zakładową organizacją związkową. Ustawodawca posługuje się co prawda liczbą pojedynczą, ale należy przyjąć, że jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna organizacja związkowa, wówczas instytucja finansowa powinna zostać wybrana w porozumieniu ze wszystkimi organizacjami związkowymi działającymi w tym podmiocie. Co więcej, brak jest w przepisach ustawy odniesienia do konstrukcji reprezentatywności, co oznacza, że wówczas gdy mamy do czynienia z wielością struktur związkowych dla zawarcia porozumienia konieczne jest wspólne stanowisko wszystkich organizacji. Jeżeli z kolei u pracodawcy nie działa żadna organizacja związkowa, wówczas wybór instytucji finansowej powinien być dokonany w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym w danym podmiocie zatrudniającym.

Należy podkreślić, że w razie braku porozumienia (które powinno być zawarte najpóźniej na miesiąc przed upływem terminu na zawarcie umowy o zarządzanie) wyboru instytucji finansowej dokonuje samodzielnie podmiot zatrudniający. Dotyczy to sytuacji, gdy nie dojdzie do zawarcia porozumienia z jedyną organizacją związkową, wówczas gdy nie wszystkie organizacje związkowe będą chciały je zawrzeć, jak i wtedy gdy porozumienie nie zostanie zawarte przez przedstawicielstwo pozazwiązkowe.

W ustawie wskazane zostało, że podejmując decyzję co do wyboru instytucji finansowej należy kierować się w szczególności oceną proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywnością w zarządzaniu aktywami oraz posiadanego przez nie doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wyboru dokonuje się mając także na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych.

Podobnie jak w przypadku terminów zawierania umów o zarządzanie PPK także w przypadku procedury ich zawierania pewne odrębności dotyczą sfery publicznej, a dokładniej rzecz biorąc - pracodawców samorządowych. W ich wypadku wyboru instytucji finansowej może dokonać wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa. W takiej sytuacji również działania te powinny być dokonane w porozumieniu z przedstawicielstwem załogi (obowiązują tu analogiczne reguły jak wskazane powyżej).

W praktyce wątpliwości budzi kwestia, czy udział przedstawicieli załogi jest również obligatoryjny przy zmianie umowy o zarządzanie PPK.

Według oficjalnego stanowiska PFR (uzgodnionego we współpracy z Ministerstwem Finansów oraz Komisją Nadzoru Finansowego) odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, gdyż w tym przypadku należałoby zastosować wykładnię celowościową i uzgodnić zmianę tej umowy z zakładową organizacją związkową lub inną reprezentacją osób zatrudnionych.

dr Jakub Szmit, Zespół Prawny Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”