[Tylko u nas] Dr Adam Cyra: 75. Rocznica założenia Muzeum Auschwitz. "Gdyby nie malował, nie przeżyłby"

Władysław Siwek (nr 5826) był jednym z byłych więźniów KL Auschwitz, uczestniczących w urządzaniu wystawy stałej w poobozowych obiektach. Malował wówczas obrazy o tematyce obozowej. Powstało ich kilkadziesiąt.

W latach 1951 – 1953 był zatrudniony w Muzeum Auschwitz-Birkenau w charakterze kierownika Wydziału Oświaty, od maja 1952 do kwietnia 1953 roku pełnił obowiązki dyrektora Muzeum.

Po Władysławie Siwku w 1953 roku dyrektorem Muzeum został Stefan Wiernik, więcej czasu spędzający w Komitecie Powiatowym PZPR w Oświęcimiu niż w Muzeum.

W 1955 roku niekompetentnego Wiernika zastąpił na tym stanowisku długoletni więzień obozu Auschwitz, Kazimierz Smoleń (nr 1327), którego ojciec Józef zginął w Mauthausen i który przez trzydzieści pięć lat sprawował funkcję dyrektora Muzeum do 1990 roku.

Jego następcą był Jerzy Wróblewski do 2006 roku, a obecnie już ponad piętnaście lat  dyrektorem Muzeum Auschwitz-Birkenau jest dr Piotr M.A. Cywiński.

Nie sposób jednak pominąć nazwiska pierwszego dyrektora Muzeum oświęcimskiego, którym był Tadeusz Wąsowicz (nr 20035), więziony w Auschwitz, a następnie w Buchenwaldzie. Wąsowicz zmarł w listopadzie 1952 roku, pełniąc przez pięć lat funkcję dyrektora Muzeum.

Jego bratem był Stanisław Wąsowicz (nr 11516), który w wieku czterdziestu lat został rozstrzelany pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku nr 11 w dniu 11 listopada 1941 roku.

Wspomniany na początku tego tekstu Władysław Siwek należał do malarzy obdarzonych wręcz fenomenalną pamięcią fotograficzną. Pozostawił po sobie niezwykły malarski reportaż z pobytu w KL Auschwitz.

Władysław Siwek urodził się 14 kwietnia 1907 roku w Niepołomicach. W okresie międzywojennym studiował przez pewien czas w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Najbardziej tragiczny okres jego życia przypadł na lata okupacji hitlerowskiej, kiedy w październiku 1940 roku został osadzony w KL Auschwitz.

Od nieuniknionej śmierci uratowały go umiejętności malarskie, co zapewniło mu pracę w malarni, gdzie jako liternik wykonywał różnego rodzaju szyldy, tabliczki oraz opaski dla więźniów funkcyjnych kapo i blokowych.

Przy okazji prac zleconych mu przez SS wykonywał z narażeniem życia portrety współwięźniów, których w obozie oświęcimskim wykonał około dwóch tysięcy. Wiele z nich zostało przesłanych przez więźniów do rodzinnych domów. 

W październiku 1944 roku został przewieziony do Oranienburga i osadzony w KL Sachsenhausen, gdzie doczekał wyzwolenia.

Do Polski powrócił w 1947 roku. Następnie do 1953 roku pracował, o czym już było wspomniane, w Muzeum Auschwitz-Birkenau, gdzie mieszkał w budynku dawnej komendantury  SS.

Później, kiedy nie mieszkał już w Oświęcimiu, zajmował się wykonywaniem ilustracji do atlasów, encyklopedii i różnych wydawnictw przyrodniczych. Zasłynął głównie w dziedzinie malarstwa ornitologicznego. Zmarł w Warszawie 27 marca 1983 roku.

Adam Cyra

Władysław Siwek. Zdjęcie obozowe. Muzeum Auschwitz