80 lat temu Niemcy rozpoczęli likwidację białostockiego getta

W niedzielę, w 80. rocznicę początku likwidacji białostockiego getta, uczczono pamięć żydowskich ofiar. Przy Pomniku Bohaterów Getta zapalono osiemdziesiąt zniczy. Jak podkreślały władze Białegostoku, pamięć o tej zbrodni jest bardzo ważna dzisiaj.
Likwidacja białostockiego getta przez Niemców 80 lat temu Niemcy rozpoczęli likwidację białostockiego getta
Likwidacja białostockiego getta przez Niemców / Wikipedia domena publiczna

5 lutego 1943 roku wcześnie rano rozpoczęto wyłapywanie osób wytypowanych do wywózki do obozu zagłady w Treblince. Przyjmuje się tę datę za początek likwidacji getta w mieście. Dokładnych danych nie ma, ale historycy przyjmują, iż w ciągu ośmiu dni hitlerowcy wywieźli wtedy ok. 10-12 tys. osób, 1 tys. Żydów zamordowali na miejscu.

 

Uroczystości rocznicowe

W niedzielnych uroczystościach, które odbyły się przy pomniku upamiętniającym bohaterów getta, wzięli udział przedstawiciele władz miasta i województwa, parlamentarzyści, duchowni, przedstawiciele gminy żydowskiej, instytucji kultury, a także mieszkańcy.

Przy pomniku ustawiono osiemdziesiąt zniczy na pamiątkę 80. rocznicy początku likwidacji getta. Przy każdym z nich umieszczono kartkę z imieniem i nazwiskiem żydowskich mieszkańców. Znicze zapalono też na pobliskim fragmencie muru getta, który zachował się do dzisiaj.

"Pamięć o tej zbrodni jest nam dziś potrzebna bardziej niż kiedykolwiek dotąd. Nie sposób mówić dziś o wojnie, o masowych mordach, zniszczeniach i ludzkim cierpieniu nie myśląc jednocześnie o toczącej się od roku tuż obok nas wojnie" - mówił podczas uroczystości zastępca prezydenta Białegostoku Przemysław Tuchliński nawiązując do toczącej się od 24 lutego 2022 roku wojny na Ukrainie.

Podkreślił, że kolejny raz "w imię obłędnej ideologii" giną ludzie. "Znów dowiadujemy się o masowych grobach, czystkach etnicznych, zbiorowych deportacjach. Obserwując to, łatwo zwątpić ostatecznie, że człowiek zdolny jest do wyciągnięcia jakichkolwiek wniosków z przeszłości" - zaznaczył Tuchliński.

Jak zauważył, najważniejszą lekcją daną przez historię jest to, że "zło może rozwijać się wyłącznie dzięki naszej obojętności". "Wyłącznie dzięki temu mógł rozwijać się kiedyś hitleryzm, dziś zaś może zbierać swoje żniwo rosyjska ideologia stanowiąca zbrodniczy konglomerat rosyjskiego imperializmu ze stalinowskim pragnieniem zdominowania świata" - podkreślił wiceprezydent.

"Wierzę, że będziemy potrafili wyciągnąć wnioski z tych gorzkich refleksji. Pochylając głowy w hołdzie mieszkańcom białostockiego getta pamiętajmy zatem, że także dziś musimy głośno wyrażać sprzeciw wobec zła" - dodał.

 

Przemarsz ulicami Białegostoku

Główne uroczystości poprzedził symboliczny przemarsz ulicami Białegostoku. Kilkadziesiąt osób przeszło w ciszy od miejsca, gdzie stała niegdyś jedna z bram getta, przez jego teren, aż do pomnika. Wieczorem tego dnia odbyło się także czytanie fragmentów "Pamiętnika" Dawida Szpiro, w którym m.in. opisuje życie w białostockim getcie.

Jak przypomniano podczas uroczystości, białostockie getto zostało utworzone w lipcu 1941 roku, w niespełna miesiąc po zajęciu miasta przez wojska hitlerowskie. "Na stosunkowo niewielkim obszarze stłoczono ok. 50 tys. Żydów, znaczącą część z nich zmuszono do katorżniczej pracy na rzecz niemieckiego przemysłu wojennego" - mówił dyrektor departamentu prezydenta Białegostoku Jacek Brzozowski. I - jak dodał - mimo nadziei, że dzięki efektywnej pracy, ocaleją, w styczniu 1943 roku podjęto decyzję o likwidacji getta.

 

Likwidacja białostockiego getta

Przypomniał, że akcja likwidacyjna rozpoczęła się 5 lutego 1943 roku; początkowo zamierzano wywieźć do obozu w Treblince blisko 18 tys. osób. "Szacuje się, że ostatecznie podczas tej akcji trwającej do 12 lutego wywieziono ok. 10 tys. osób, a ok. 900 Niemcy zastrzelili" - mówił Brzozowski.

Wspominał też Żydów, którzy sprzeciwiali się tej akcji. Wymienił m.in. Icchoka Malmeda, który 8 lutego 1943 roku podczas wysiedlania mieszkańców jednej z ulic oblał kwasem solnym niemieckiego żołnierza, a ten zastrzelił drugiego. Za ten czyn Malmed został powieszony.

Kolejna akcja likwidacyjna miała miejsce w sierpniu 1943 roku, która zapoczątkowała powstanie w getcie (16-25 sierpnia 1943 roku). Powstanie to historycy uważają za drugi pod względem wielkości - po Warszawie - zryw ludności żydowskiej w walce z hitlerowcami.

Przed wojną w Białymstoku było około 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności, po powstaniu i wywózkach do obozów, ocalało zaledwie kilkaset osób.(PAP)

autorka: Sylwia Wieczeryńska

swi/ par/


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Burza w Pałacu Buckingham. „Kto jest prawdziwym ojcem Harry'ego?” Wiadomości
Burza w Pałacu Buckingham. „Kto jest prawdziwym ojcem Harry'ego?”

„Głęboko w arsenale Harry'ego jest kwestia, która od dawna jest bolesną kością niezgody zarówno dla niego, jak i jego ojca. To plotki kwestionujące, czy Karol naprawdę jest jego ojcem” – czytamy w publikacji australijskiego serwisu „The New Idea”, specjalizującego się w publikacjach dot. życia brytyjskiej rodziny królewskiej.

Lekarza!. Propagandowy program Sołowjowa w rosyjskiej telewizji przyjął nieoczekiwany obrót Wiadomości
"Lekarza!". Propagandowy program Sołowjowa w rosyjskiej telewizji przyjął nieoczekiwany obrót

Znany rosyjski propagandysta i przyjaciel Władimira Putina prowadzi program publicystyczny w rosyjskiej telewizji Rasija 1. Tym razem program przyjął nieoczekiwany obrót.

Tragiczny wypadek pod Słupskiem. Nie żyje zakonnica Wiadomości
Tragiczny wypadek pod Słupskiem. Nie żyje zakonnica

We wsi Sąborze pod Słupskiem doszło do tragicznego w skutkach wypadku. W wyniku zderzenia auta osobowego i ciężarówki zginęła przełożona domu zakonnego w Koszalinie Inga Grula.

Co Putin ugrał z Xi Jinpingiem? Financial Times: To był kluczowy temat tych rozmów Wiadomości
Co Putin ugrał z Xi Jinpingiem? "Financial Times": To był kluczowy temat tych rozmów

Wizyta chińskiego przywódcy Xi Jinpinga w Moskwie zaowocuje korzystnym dla obu stron porozumieniem, na mocy którego Rosja zaoferuje Chinom swoje surowce w zamian za przychylną postawę Pekinu wobec inwazji Kremla na Ukrainę i pomoc w łagodzeniu skutków zachodnich sankcji - twierdzi we wtorek brytyjski dziennik "Financial Times".

Dyrektor Pucharu Świata zabrał głos ws. dramatu Dawida Kubackiego Wiadomości
Dyrektor Pucharu Świata zabrał głos ws. dramatu Dawida Kubackiego

Dawid Kubacki z powodu poważnych problemów osobistych wycofał się z niedzielnych zawodów Pucharu Świata w norweskim Vikersund. Okazuje się, że żona skoczka Marta walczy o życie w szpitalu. Wiadomość ta wstrząsnęła światem sportu.

Oświadczenie Putina po spotkaniu z Xi Jinpingiem. Jest odpowiedź Zełenskiego Wiadomości
Oświadczenie Putina po spotkaniu z Xi Jinpingiem. Jest odpowiedź Zełenskiego

Władimir Putin we wtorkowym oświadczeniu po spotkaniu z przywódca Chin Xi Jinpingiem przekazał, że chiński plan pokojowy wobec Ukrainy można uznać za podstawę rozwiązania konfliktu. Słowa Putina skomentował prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

Zaskakujące wyróżnienie dla Grety Thunberg. Honoris causa z... teologii Wiadomości
Zaskakujące wyróżnienie dla Grety Thunberg. Honoris causa z... teologii

Uniwersytet Helsiński ogłosił listę nagrodzonych tytułem doktora honoris causa. O dziwo znalazła się na niej aktywistka Greta Thunberg, która otrzyma wyróżnienie w dziedzinie teologii.

To jest właśnie szerzenie nienawiści. Tomasz Piątek podał dane nt. lokalizacji Kai Godek Wiadomości
"To jest właśnie szerzenie nienawiści". Tomasz Piątek podał dane nt. lokalizacji Kai Godek

"To jest właśnie faszyzm i szerzenie nienawiści, która może się skończyć tragedią" – pisze na Twitterze Wojciech Kościak z Instytutu Ordo Iuris, komentując skandaliczne zachowanie publicysty i bohatera opozycyjnych mediów Tomasza Piątka.

Wizyta przywódcy Chin na Kremlu. Jest wspólne oświadczenie Wiadomości
Wizyta przywódcy Chin na Kremlu. Jest wspólne oświadczenie

Partnerstwo Rosji i Chin nie jest polityczno-wojskowym sojuszem z czasów zimnej wojny, lecz jest nadrzędne wobec takich relacji – napisano we wspólnym oświadczeniu wydanym przez te kraje we wtorek w czasie wizyty przywódcy ChRL Xi Jinpinga w Moskwie.

Silne trzęsienie ziemi w Afganistanie. Wstrząsy odczuwalne nawet w Indiach Wiadomości
Silne trzęsienie ziemi w Afganistanie. Wstrząsy odczuwalne nawet w Indiach

Potężne trzęsienie ziemi nawiedziło północno-wschodnią część Afganistanu. Jego magnituda wyniosła 6,8. Wstrząsy miały miejsce ok. godz. 17:47 czasu polskiego. Były najsilniej odczuwalne w Tadżykistanie, Pakistanie, Kazachstanie oraz Indiach.

Marsz
Godności
Emerytury
Stażowe