Dziś mija 42. rocznica rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów

17 lutego 1981 r. zostało zarejestrowane Niezależne Zrzeszenie Studentów. Był to sprzeciw środowiska studenckiego wobec ówczesnego reżimu politycznego w Polsce. Studencka organizacja stała się pierwszą organizacją uniwersytecką, niezależną od władz komunistycznych w bloku sowieckim.
 Dziś mija 42. rocznica rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów
/ fot. IPN

Studenci jeszcze przed 1980 r. stanowili ważną część opozycji demokratycznej. W sierpniu 1980 r., pod bramą Stoczni Gdańskiej, grupa słuchaczy z miejscowych uczelni przedstawiła apel dotyczący uznania niezależnych organizacji studenckich. Młodzi ludzie pragnęli demokratyzacji uczelni i życia studenckiego, przestrzegania w kraju podstawowych swobód politycznych, poszanowania praw człowieka oraz polskich tradycji niepodległościowych i patriotycznych.

Założenie

We wrześniu 1980 r. na Politechnice Warszawskiej spotkali się przedstawicieli różnych grup studenckich z całej Polski, w celu omówienia powołania organizacji, która byłaby studenckim odpowiednikiem „Solidarności”. Miesiąc później doszło do Zjazdu Delegatów Komitetów Założycielskich Niezależnych Organizacji Studenckich, podczas którego zdecydowano o powstaniu jednej organizacji środowiskowej pod nazwą Niezależne Zrzeszenie Studentów. Powołano również do życia Ogólnopolski Komitet Założycielski (OKZ), który miał zająć się sprawami związanymi z rejestracją zrzeszenia. 20 października 1980 r. OKZ złożył w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację NZS.

13 listopada 1980 r. sąd odrzucił wniosek. Decyzję uzasadnił tym, że organem odpowiednim w tej sprawie jest Ministerstwo Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Władze PRL nie chciały zgodzić się na zalegalizowanie NZS, więc Minister Szkolnictwa Wyższego grał na zwłokę. W odpowiedzi studenci rozpoczęli akcje protestacyjne na uczelniach.

Strajk

21 stycznia 1981 r. został ogłoszony przez studentów strajk okupacyjny w Łodzi. Dwa dni później OKZ ogłosił w całym kraju solidarnościową akcję protestacyjną. Jednym z głównych postulatów strajkujących było prawo do zrzeszania się w wolnych organizacjach, uwolnienia więźniów politycznych i zaprzestania represji wobec opozycji. Trwający od trzech tygodni strajk oraz kolejne rozmowy pomiędzy Komisją Międzyresortową a Międzyuczelnianą Komisją Porozumiewawczą skłoniły Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki prof. Janusza Górskiego do podjęcia 17 lutego 1981 r. decyzji o rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Następnego dnia min. Górski w Łodzi parafował porozumienie kończące strajk studencki.

Dzięki temu dokumentowi studenci wywalczyli:

- rejestrację NZS, autonomię i swobodę programową uczelni,
- udział studentów w ciałach kolegialnych uczelni,
- zniesienie praktyk robotniczych,
- wydłużenie studiów z 4 do 5 lat,
 zniesienie cenzury w wydawnictwach naukowych,
- dostęp do zakazanych dzieł kultury,
- zmianę w organizacji szkolenia wojskowego,
- prawo do swobodnego wyjazdu za granicę,
- powrót na uczelnie nauczycieli zwolnionych za przekonania polityczne.


W kwietniu 1981 r. odbył się w Krakowie I Zjazd NZS, uczestniczyło w nim 264. delegatów. Wybrano Krajową Komisję Koordynacyjną, a Jarosław Guzy został wybrany na przewodniczego organizacji. Wiosną 1981 r. struktury NZS obejmowały wszystkie uczelnie w kraju. Zrzeszenie liczyło około 80 tys. członków, działających na 89. wyższych uczelniach.

Po wprowadzeniu stanu wojennego NZS został przez władzę uznany za organizację antysystemową i w styczniu 1982 r. zdelegalizowany. Wielu działaczy internowano.

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych na uczelniach podejmowano próby tworzenia nowych struktur organizacji. Rok 1988 był momentem prawdziwej reaktywacji NZS, a wrześniowy Zjazd NZS doprowadził do ostatecznej konsolidacji organizacji. Ponownie zalegalizowano NZS dopiero po powołaniu rządu Tadeusza Mazowieckiego we wrześniu 1989 r.

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka, w czasach studenckich działacz Komitetu Założycielskiego NZS UJ, po latach w następujących słowach charakteryzował studencką organizację: NZS grupował młodzież nie doświadczoną jeszcze gorzkimi kompromisami życia codziennego w państwie komunistycznym – ale już świadomą, jak to życie wygląda i odrzucającą tę perspektywę. Ludzie NZS nie chcieli jedynie naprawy systemu władzy – inaczej niż znaczna część członków Solidarności. Nie chcieli udawanej i kontrolowanej debaty publicznej (bowiem ta niekontrolowana, według wielu po obu stronach ówczesnej barykady, mogła naruszyć pryncypia systemu i zagrozić nierozerwalnym sojuszom wojskowym w ramach Układu Warszawskiego) – inaczej niż znaczna część inteligencji. Nie chcieli pozornej lub prawdziwej akceptacji komunistycznej rzeczywistości - inaczej niż spora część społeczeństwa, od ponad trzydziestu lat poddawana mechanizmom komunistycznej inżynierii strachu. NZS był organizacją ludzi o bardzo zróżnicowanych poglądach – a więc demokratyczną. Był zdecydowanie i po prostu antykomunistyczny – a więc antysystemowy. Chciał wolności i marzył o niepodległości.

Materiały o tematyce dotyczącej Niezależnego Zrzeszenia Studentów, są dostępne w portalu IPN przystanekhistoria.pl, na stronach Instytutu Pamięci Narodowej oraz na kanale IPNtv.


 

POLECANE
Zandberg ostro do Biejat: Są ważniejsze rzeczy niż stołek marszałka dla Czarzastego polityka
Zandberg ostro do Biejat: "Są ważniejsze rzeczy niż stołek marszałka dla Czarzastego"

Podczas poniedziałkowej, ostatniej debaty przed niedzielnymi wyborami prezydenckimi, kandydat Partii Razem, Adrian Zandberg mocno zaatakował Magdalenę Biejat z Lewicy.

Wybór jest prosty. George Simion uderzył w Donalda Tuska ws. wyborów prezydenckich Wiadomości
"Wybór jest prosty". George Simion uderzył w Donalda Tuska ws. wyborów prezydenckich

Kandydat na prezydenta Rumunii George Simion poparł w polskich wyborach prezydenckich kandydaturę Karola Nawrockiego.

Hołownia stawia ultimatum: Wyjdziemy z koalicji gorące
Hołownia stawia ultimatum: "Wyjdziemy z koalicji"

Wczorajsza debata kandydatów przed wyborami prezydenckimi miała burzliwy przebieg. Podczas jednego z takich momentów Szymon Hołownia zagroził wyjściem z koalicji, jeśli jego żądanie nie zostanie spełnione przez współrządzących.

Komunikat dla mieszkańców Wrocławia. Awaria: sprawdź, gdzie nie będzie wody z ostatniej chwili
Komunikat dla mieszkańców Wrocławia. Awaria: sprawdź, gdzie nie będzie wody

We wtorek i środę w kilku miejscach na wrocławskich osiedlach zabraknie wody. Warto sprawdzić, gdzie i jak długo potrwają prace Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji.

Strzelanina we Wrocławiu. Są ofiary śmiertelne Wiadomości
Strzelanina we Wrocławiu. Są ofiary śmiertelne

Jak informuje Wirtualna Polska, we Wrocławiu doszło do strzelaniny. Nie żyje 54-letnia kobieta oraz 55-letni mężczyzna.

Kandydatka na burmistrza zastrzelona podczas kampanijnego wiecu pilne
Kandydatka na burmistrza zastrzelona podczas kampanijnego wiecu

W meksykańskim stanie Veracruz w niedzielny wieczór Yesenia Lara Gutiérrez – kandydatka na burmistrza jednego z meksykańskich miast w stanie Veracruz, została zastrzelona podczas kampanijnego spotkania ze swoimi zwolennikami. Sytuacja została zarejestrowana podczas relacji na żywo, transmitowanej w mediach społecznościowych.

Niebezpiecznie na granicy z Białorusią. Straż Graniczna wydała komunikat z ostatniej chwili
Niebezpiecznie na granicy z Białorusią. Straż Graniczna wydała komunikat

Straż Graniczna regularnie publikuje raporty dotyczące wydarzeń na granicy polsko-białoruskiej, która znajduje się pod naciskiem ataku hybrydowego.

Rzecznik KE o rosyjskiej dywersji przy Marywilskiej: To poza kompetencjami UE polityka
Rzecznik KE o rosyjskiej dywersji przy Marywilskiej: "To poza kompetencjami UE"

W niedzielę wieczorem premier Donald Tusk przekazał, że "pożar na Marywilskiej był efektem podpalenia na zlecenie rosyjskich służb". Do sprawy odniosła się rzecznik KE Anitta Hipper.

Nowy komunikat IMGW. Oto co nas czeka Wiadomości
Nowy komunikat IMGW. Oto co nas czeka

W Polsce nadal chłodno, ale może nastąpić poprawa warunków pogodowych. Jednocześnie synoptycy przewidują w części kraju przelotne opady deszczu.

Izrael wznowił bombardowanie Strefy Gazy. Są ofiary śmiertelne Wiadomości
Izrael wznowił bombardowanie Strefy Gazy. Są ofiary śmiertelne

Izrael wznowił ataki na Strefę Gazy. Celem był szpital w Chan Junus. Władze Hamasu informują o ofiarach śmiertelnych.

REKLAMA

Dziś mija 42. rocznica rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów

17 lutego 1981 r. zostało zarejestrowane Niezależne Zrzeszenie Studentów. Był to sprzeciw środowiska studenckiego wobec ówczesnego reżimu politycznego w Polsce. Studencka organizacja stała się pierwszą organizacją uniwersytecką, niezależną od władz komunistycznych w bloku sowieckim.
 Dziś mija 42. rocznica rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów
/ fot. IPN

Studenci jeszcze przed 1980 r. stanowili ważną część opozycji demokratycznej. W sierpniu 1980 r., pod bramą Stoczni Gdańskiej, grupa słuchaczy z miejscowych uczelni przedstawiła apel dotyczący uznania niezależnych organizacji studenckich. Młodzi ludzie pragnęli demokratyzacji uczelni i życia studenckiego, przestrzegania w kraju podstawowych swobód politycznych, poszanowania praw człowieka oraz polskich tradycji niepodległościowych i patriotycznych.

Założenie

We wrześniu 1980 r. na Politechnice Warszawskiej spotkali się przedstawicieli różnych grup studenckich z całej Polski, w celu omówienia powołania organizacji, która byłaby studenckim odpowiednikiem „Solidarności”. Miesiąc później doszło do Zjazdu Delegatów Komitetów Założycielskich Niezależnych Organizacji Studenckich, podczas którego zdecydowano o powstaniu jednej organizacji środowiskowej pod nazwą Niezależne Zrzeszenie Studentów. Powołano również do życia Ogólnopolski Komitet Założycielski (OKZ), który miał zająć się sprawami związanymi z rejestracją zrzeszenia. 20 października 1980 r. OKZ złożył w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie wniosek o rejestrację NZS.

13 listopada 1980 r. sąd odrzucił wniosek. Decyzję uzasadnił tym, że organem odpowiednim w tej sprawie jest Ministerstwo Nauki Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Władze PRL nie chciały zgodzić się na zalegalizowanie NZS, więc Minister Szkolnictwa Wyższego grał na zwłokę. W odpowiedzi studenci rozpoczęli akcje protestacyjne na uczelniach.

Strajk

21 stycznia 1981 r. został ogłoszony przez studentów strajk okupacyjny w Łodzi. Dwa dni później OKZ ogłosił w całym kraju solidarnościową akcję protestacyjną. Jednym z głównych postulatów strajkujących było prawo do zrzeszania się w wolnych organizacjach, uwolnienia więźniów politycznych i zaprzestania represji wobec opozycji. Trwający od trzech tygodni strajk oraz kolejne rozmowy pomiędzy Komisją Międzyresortową a Międzyuczelnianą Komisją Porozumiewawczą skłoniły Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki prof. Janusza Górskiego do podjęcia 17 lutego 1981 r. decyzji o rejestracji Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Następnego dnia min. Górski w Łodzi parafował porozumienie kończące strajk studencki.

Dzięki temu dokumentowi studenci wywalczyli:

- rejestrację NZS, autonomię i swobodę programową uczelni,
- udział studentów w ciałach kolegialnych uczelni,
- zniesienie praktyk robotniczych,
- wydłużenie studiów z 4 do 5 lat,
 zniesienie cenzury w wydawnictwach naukowych,
- dostęp do zakazanych dzieł kultury,
- zmianę w organizacji szkolenia wojskowego,
- prawo do swobodnego wyjazdu za granicę,
- powrót na uczelnie nauczycieli zwolnionych za przekonania polityczne.


W kwietniu 1981 r. odbył się w Krakowie I Zjazd NZS, uczestniczyło w nim 264. delegatów. Wybrano Krajową Komisję Koordynacyjną, a Jarosław Guzy został wybrany na przewodniczego organizacji. Wiosną 1981 r. struktury NZS obejmowały wszystkie uczelnie w kraju. Zrzeszenie liczyło około 80 tys. członków, działających na 89. wyższych uczelniach.

Po wprowadzeniu stanu wojennego NZS został przez władzę uznany za organizację antysystemową i w styczniu 1982 r. zdelegalizowany. Wielu działaczy internowano.

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych na uczelniach podejmowano próby tworzenia nowych struktur organizacji. Rok 1988 był momentem prawdziwej reaktywacji NZS, a wrześniowy Zjazd NZS doprowadził do ostatecznej konsolidacji organizacji. Ponownie zalegalizowano NZS dopiero po powołaniu rządu Tadeusza Mazowieckiego we wrześniu 1989 r.

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka, w czasach studenckich działacz Komitetu Założycielskiego NZS UJ, po latach w następujących słowach charakteryzował studencką organizację: NZS grupował młodzież nie doświadczoną jeszcze gorzkimi kompromisami życia codziennego w państwie komunistycznym – ale już świadomą, jak to życie wygląda i odrzucającą tę perspektywę. Ludzie NZS nie chcieli jedynie naprawy systemu władzy – inaczej niż znaczna część członków Solidarności. Nie chcieli udawanej i kontrolowanej debaty publicznej (bowiem ta niekontrolowana, według wielu po obu stronach ówczesnej barykady, mogła naruszyć pryncypia systemu i zagrozić nierozerwalnym sojuszom wojskowym w ramach Układu Warszawskiego) – inaczej niż znaczna część inteligencji. Nie chcieli pozornej lub prawdziwej akceptacji komunistycznej rzeczywistości - inaczej niż spora część społeczeństwa, od ponad trzydziestu lat poddawana mechanizmom komunistycznej inżynierii strachu. NZS był organizacją ludzi o bardzo zróżnicowanych poglądach – a więc demokratyczną. Był zdecydowanie i po prostu antykomunistyczny – a więc antysystemowy. Chciał wolności i marzył o niepodległości.

Materiały o tematyce dotyczącej Niezależnego Zrzeszenia Studentów, są dostępne w portalu IPN przystanekhistoria.pl, na stronach Instytutu Pamięci Narodowej oraz na kanale IPNtv.



 

Polecane
Emerytury
Stażowe