[Felieton „TS”] Tadeusz Płużański: „Był człowiek, nie ma człowieka”

Do Hrubieszowa jechaliśmy w ciemno. „Żyje, nie żyje” – zastanawialiśmy się. W końcu ma już koło dziewięćdziesiątki. Towarzysze podróży – reżyser Krzysztof Wojciechowski i operator Jerzy Bonczyk pytali, czy go poznam. Z tym problemu być nie powinno. Mońkę widziałem ostatni raz 10 lat wcześniej – w 2002 roku na procesie prokuratora Czesława Łapińskiego, oskarżonego przez IPN o mord sądowy na rotmistrzu Witoldzie Pileckim. Mońko zeznawał wówczas jako świadek.
Tadeusz Płużański [Felieton „TS”] Tadeusz Płużański: „Był człowiek, nie ma człowieka”
Tadeusz Płużański / Fundacja Łączka

Adres też mieliśmy. Dostałem go od Wacława Sikorskiego, AK-owca, który wspominał: „Mońko był moim kolegą sprzed wojny. Spotkałem go ponownie w 1948 roku na Mokotowie. Na korytarzu więziennym spytał mnie: «Co tu robisz?» Odpowiedziałem: «Siedzę. A ty?». «Pracuję»”. „Czy Mońko otworzy nam drzwi?” – pytaliśmy się dalej. „Czy mieszka sam?” Języka zasięgnęliśmy w restauracji. „Mońko?” – zdziwiła się kelnerka. „Oczywiście, że znam. Mieszka dwie przecznice stąd. Pracuje w policji”. Od słowa do słowa okazało się, że pani mówi o synu stalinowca. Czyli służby mundurowe to rodzinna tradycja.

Jesteśmy. Jednorodzinna willa nr 43. Ale nikt nie otwiera. Po godzinie podjeżdża do nas człowiek na rowerze. Malutki, zadbany, z rumieńcem zdrowia na twarzy. Przyglądam się – to przecież Mońko. Rozmawiać jednak nie chce. „To było dawno. Nic nie pamiętam” – ucina. Przekonuję go, że trwają prace ekshumacyjne na warszawskiej „Łączce”. Powinien złożyć relację – dla potomności. I tak zaczęła się nasza rozmowa, która przed bramą jego domu trwała około godziny. O „Łączce” Mońko nie chciał mówić, twierdząc, że na Mokotowie pracował do 1948 roku, kiedy pochówków dokonywano jeszcze na Służewie. Było odwrotnie – pracował od 1948 roku. Egzekucje? „Nie było żadnego plutonu egzekucyjnego: strzelał jeden funkcjonariusz – najpierw Piotr Śmietański, potem Aleksander Drej [ten drugi na ogół po pijanemu]”.

Mnie szczególnie interesowała egzekucja Witolda Pileckiego, w której – jak wynika z dokumentów – Mońko brał udział. Powołałem się na świadectwo ks. Jana Stępnia, współwięźnia z Rakowieckiej, który miał widzieć tę ostatnią drogę rotmistrza z okna celi: „Prowadziło go pod ręce dwóch strażników. Ledwie dotykał stopami ziemi. Nie wiem, czy był wtedy przytomny. Sprawiał wrażenie zupełnie omdlałego”. Mońko zaprzeczył: „Szedł sam, dobrowolnie. Widziałem to dokładnie, szedłem 30–40 metrów dalej. Nim doszedłem do miejsca, jego już rozstrzelano”. „Gdzie to było?” – pytam. „W starej kotłowni. To był wolno stojący budynek za Pawilonem X. Prócz kata Śmietańskiego byli prokurator, ksiądz” – mówi. „Ile było strzałów?” – pytam. „Słyszałem jeden”. „Co się potem stało?”. „Nic, był człowiek, nie ma człowieka”. „A «Łączka»?” – wracam do tematu. „Nie wiem, zwłoki wywoziła gdzieś więzienna sanitarka”.

Ryszard Mońko, z zawodu technik rolniczy i mechanik, po odejściu z Mokotowa był do 1962 roku naczelnikiem więzienia w Częstochowie. Zmarł w 2016 roku pochowany na cmentarzu parafialnym w Hrubieszowie, do końca pobierał 9 tys. złotych emerytury.

 

 

 

 

 

 


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Ministrowie spraw wewnętrznych UE zdecydowali. Polska, która przyjęła miliony uchodźców z Ukrainy, zapłaci miliardy euro kar? z ostatniej chwili
Ministrowie spraw wewnętrznych UE zdecydowali. Polska, która przyjęła miliony uchodźców z Ukrainy, zapłaci miliardy euro kar?

Ministrowie spraw wewnętrznych, obradujący w czwartek w Luksemburgu, po kilkunastu godzinach negocjacji, przyjęli stanowisko negocjacyjne w sprawie reformy regulacji migracyjnych w Unii. Polska i Węgry głosowały przeciwko poparciu tzw. paktu migracyjnego.

Ks. Janusz Chyła: Skarb Kościoła z ostatniej chwili
Ks. Janusz Chyła: Skarb Kościoła

Niejednokrotnie słyszałem: Nie chce mi się uczestniczyć we Mszy świętej. Nie mam czasu na chodzenie do kościoła. Nudzę się podczas liturgii. Smutne deklaracje. Podobnie jak ograniczanie udziału w największym cudzie na ziemi do spełniania obowiązku wynikającego z Bożego i kościelnego przykazania. Kierowanie się tylko taką motywacją wynika z braku zachwytu obecnością Chrystusa w sakramencie Eucharystii i słabej wiary.

Ukraina: Alarm przeciwlotniczy w całym kraju z ostatniej chwili
Ukraina: Alarm przeciwlotniczy w całym kraju

Na terytorium całej Ukrainy ogłoszono w czwartek wieczorem alarm przeciwlotniczy. Media poinformowały o odgłosach eksplozji w obwodzie czerkaskim.

Berlin: Aktywiści klimatyczni uszkodzili kilkadziesiąt aut. Na celowniku najdroższe modele z ostatniej chwili
Berlin: Aktywiści klimatyczni uszkodzili kilkadziesiąt aut. Na celowniku najdroższe modele

Co najmniej 35 samochodów w berlińskiej dzielnicy Pankow zostało uszkodzonych przez grupę radykalnych aktywistów klimatycznych w nocy ze środy na czwartek. W autach - za cel wzięto drogie modele, głównie typu SUV - poprzecinano opony, czym grupa pochwaliła się we wpisie na Twitterze – poinformował w czwartek portal „Tagesspiegel”.

W tłum uczestników procesji Bożego Ciała na warszawskim Ursynowie wjechał samochód z ostatniej chwili
W tłum uczestników procesji Bożego Ciała na warszawskim Ursynowie wjechał samochód

Dziś w całej Polsce odbywają się procesje Bożego Ciała. W większości przypadków przebiegają spokojnie, niestety na warszawskim Ursynowi doszło do przykrego incydentu.

Nie żyje amerykański aktor i komik z ostatniej chwili
Nie żyje amerykański aktor i komik

Nie żyje amerykański gwiazdor filmowy i komik Pat Cooper. Znany był najlepiej z takich produkcji jak "Aniołki Charliego", "Depresja gangstera" i "Kroniki Seinfelda". Odszedł w wieku 93 lat.

Zaproszenie na konferencję: „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? z ostatniej chwili
Zaproszenie na konferencję: „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie?"

W dniu 13 czerwca 2023 roku odbędzie się konferencja „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020-2022”.

Jest nowy sondaż. Zmniejsza się dystans pomiędzy Zjednoczoną Prawicą a Koalicją Obywatelską z ostatniej chwili
Jest nowy sondaż. Zmniejsza się dystans pomiędzy Zjednoczoną Prawicą a Koalicją Obywatelską

Najnowszy sondaż IPSOS dla portalu DoRzeczy.pl ukazał aktualne preferencje polityczne Polaków. Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że Polacy najwyższym zaufaniem darzą Zjednoczoną Prawicę, która uzyskała 35 proc. Jest to taki sam wynik, jaki partia miała 20 maja 2023 roku.

Polska wygrała z aborterkami przed ETPCz z ostatniej chwili
Polska wygrała z aborterkami przed ETPCz

Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie nie musiał wykonywać orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie wstrzymania przeniesienia trójki sędziów - napisała m.in. we wtorkowym oświadczeniu przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka.

Tragiczny wypadek pod Jarocinem. Nie żyje motocyklista Wiadomości
Tragiczny wypadek pod Jarocinem. Nie żyje motocyklista

W czwartek rano w powiecie jarocińskim doszło do śmiertelnego wypadku. W jego wyniku zginął 34-letni mężczyzna - mieszkaniec gminy Kotlin, który nie miał uprawnień do kierowania motocyklem.

Emerytury
Stażowe