Wojna rosyjsko-ukraińska oraz napięcia na granicy z Białorusią nadają nowy sens geopolityczny Inicjatywie Trójmorza. Wymagają zacieśnienia współpracy w zakresie bezpieczeństwa także w ramach Inicjatywy. Początkowo 3SI [Three Seas Initiative ang. Inicjatywa Trójmorza - przyp. red.] uznała za podstawę głównie problemy gospodarcze i infrastrukturalne - w tym energetykę. W obecnej sytuacji ta platforma musi przyjąć, jako jeden z głównych celów, zapewnienie regionalnego bezpieczeństwa i stabilności. 

A region jest ogromny 29 proc. całego obszaru Unii Europejskiej i 25 proc. ludności UE. Dlatego z pewnością temat bezpieczeństwa militarnego i energetycznego będzie jednym z kluczowych podczas tegorocznego szczytu w Bukareszcie. Zawartym w haśle tegorocznego szczytu: "Razem jesteśmy silniejsi”. 

Rozszerzenie 3SI

Podczas szczytu w Bukareszcie najprawdopodobniej podjęta zostanie decyzja o przystąpieniu do 3SI Grecji. Decyzja będzie mieć bardzo istotne znaczenie geopolityczne z uwagi na toczącą się wojnę na Ukrainie. Rozszerzenie 3SI o Grecję zapowiedział na spotkaniu z dyplomatami pod koniec sierpnia 2023 r. gospodarz szczytu w Bukareszcie – prezydent Rumunii Klaus Iohannis. Grecja dostała zaproszenie do 3SI już w 2015 r., ale ówczesny radykalnie lewicowy rząd Aleksisa Ciprasa (Syriza) nie zdecydował się na to. Zresztą po zwycięstwie Syrizy Cipras pierwszą wizytę złożył w Moskwie. Co prawda - okazało się, że jego najważniejszym kontaktem zagranicznym była wizyta w Białym Domu u prezydenta Donalda Trumpa. Jednak zasadnicza reorientacja w polityce zagranicznej Grecji dokonała się po zwycięstwie wyborczym Nowej Demokracji w 2019 r. i objęcie stanowiska premiera przez Kiriakosa Micotakisa. Przełomowe znaczenie dla relacji Grecja-3SI miał udział greckiej prezydent Ekaterini Sakielaropulu w szczycie 3SI w Sofii w 2021 r. 
Ten kierunek kontynuuje centroprawicowy rząd Mitsotakisa, który po wyborach w maju br. mocno akcentuje geopolityczną konieczność realizacji wspólnych projektów z państwami 3SI w obszarach energetyki (rynek gazu) i infrastruktury (połączeń kolejowych i drogowych oraz bezpieczeństwa cyfrowego). O udział Grecji w Inicjatywie wielokrotnie upominali się wybitni politycy amerykańscy, zarówno republikanie jak i demokraci. A także think tanki jak Heritage Foundation, Atlantic Council, RAND. 

Uwaga - bezpieczeństwo energetyczne i nie tylko

Decyzja ta ze względu na toczącą się wojnę na Ukrainie ma istotne znaczenie geostrategiczne – z uwagi na rosnące korzystanie przez Stany Zjednoczone oraz NATO portu w Aleksandropolis oraz ważnego gospodarczo i militarnie szlaku komunikacyjnego Via Carpatia, który ma się kończyć w porcie w Salonikach. A także rozbudowanego szlaku kolejowego, z Grecji do Polski (Rzeszów) którym już obecnie przesyłane są duże transporty ciężkiego sprzętu wojskowego na Ukrainę. Znacznie szybciej niż drogą morską.

Jednym z trzech filarów 3SI jest bezpieczeństwo energetyczne. W następstwie inwazji Rosji na Ukrainę, 3SI znajduje się na pierwszej linii frontu stojących przed Trójmorzem wyzwaniami energetycznymi w Europie. Na szczycie w Bukareszcie przywódcy ocenią postępy regionu i nakreślą kolejne kroki w stronę dywersyfikacji energetycznej. Tu również duże znaczenie będzie mieć Grecja z rurociągiem gazowym TAP (z azerskim błekitnym surowcem) oraz trzema pływającymi terminalami LNG ( czwarty z budowie). O przepustowości znacznie przekraczającej zapotrzebowanie własne na gaz. 

Trójmorze. Kontekst

W czerwcu ubiegłego roku Ukraina uzyskała status partnera-uczestnika 3SI, stając się „partnerem uczestniczącym” w tej inicjatywie. Teraz Mołdawia, dzięki decyzji szczytu w Bukareszcie stanie się drugim krajem, który otrzyma ten status.   

Przypomnijmy, że 3SI zostało oficjalnie powołane do życia w 2015 roku przez prezydenta Polski Andrzeja Dudę i ówczesną prezydent Chorwacji Kolindę Grabar-Kitarovic z wizją współpracy w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Inicjatywa miała swój inauguracyjny szczyt w Dubrowniku w Chorwacji w 2016 r.
Obecne kraje członkowskie 3SI pod względem gospodarczym wnoszą do nominalnego PKB Unii Europejskiej 2,3 biliona euro, czyli jedną siódmą wspólnego PKB. Historyczne korzenie 3SI sięgają koncepcji międzywojennego Międzymorza, jednak w przeciwieństwie do tej koncepcji nie chodzi o rodzaj porozumienia politycznego Polski, Ukrainy i ew. Rumunii, lecz o cały region obejmujący dotychczas kraje pomiędzy Bałtykiem, Morzem Czarnym i Adriatykiem. Jest to rodzaj bardziej wszechstronnego porozumienia, obecnie terytorialnie rozszerzanego o nowe państwo członkowskie i o Morze Sródziemne. Porozumienia będącego odpowiedzią na wyzwania geopolityczne i wojenne.