"W Warszawie człowiek dokonuje samospalenia i pozostawia manifest. Piotr Szczęsny ostrzega w nim przed nową jednopartyjną władzą  i chce wstrząsnąć swymi rodakami. Polacy zaniemówili. Czy sytuacja w ich kraju rzeczywiście jest tak zła? 

"Plac Defilad w polskiej stolicy jest swojego rodzaju odłogiem pozostawionym przez tamtą wojnę. Z lewej wyrasta Pałac Kultury - wzorowany na moskiewskich drapaczach chmur prezent Józefa Stalina dla "bratniego socjalistycznego narodu". Z prawej natomiast ciąg kapitalistycznych galerii handlowych. Na samym zaś placu, na schodach, na których do 1989 komunistyczni dyktatorzy przyjmowali defilady swych poddanych, dziś palą się znicze.

19 października, na tym miejscu, w samotnym geście, oblał się łatwopalną substancją i podpalił Piotr Szczęsny. Dziesięć dni później uległ rozległym poparzeniom w szpitalu. Pozostawił po sobie manifest, w którym wylicza wszystkie grzechy prawicowo-populistycznego rządu - przede wszystkim zaś demontaż państwa prawa. Jego apel, pozbawiony fanatyzmu, ale także wszelkich złudzeń, okazał się wielkim, a w stosunku do stronników obecnej władzy niemalże pojednawczym  „J’accuse“, którym ów człowiek z chwilą swej śmierci zapisał się niewątpliwie w historii.

Polska opinia publiczna przez wiele dni była po prostu w szoku, zaniemówiła. Ale w głowach kłębiły się wspomnienia. W byłym "ostbloku" akty samopodpalenia miały już bowiem miejsce i były - na przykład - gestami bezsilnego protestu w reakcji  na inwazję armii sowieckiej i jej sojuszników na Czechosłowację w 1968. (W inwazji brali udział również żołnierze z Polski i z NRD.) 

Następnie Gnauck wspomina Ryszarda Siwca, Jana Palacha oraz ich 29 naśladowców w samej Czechosłowacji. Przypomina też  pastora Oskara Brüsewitza z NRD, który podpalił się w 1979 w proteście przeciwko represjom skierowanym przeciwko ludziom wierzącym. Oczywiście Gnauck nie byłbym Gnauckiem, gdyby nie stworzył pewnych pozorów obiektywizmu, co go troszkę wyróżnia na tle innych niemieckich "korespondentów" w Polsce, którzy o pozory obiektywizmu zwykle zupełnie już się nie troszczą. Ale jak to z tym jego obiektywizmem w tym przypadku wygląda? Oto próbka:

Polska prasa prawicowa przypomina co prawda, że pod rządami poprzedników również ktoś tam się podpalił (w rzeczywistości był to pewien  zrezygnowany bezrobotny) i uderza w tych, którzy przypadek Piotra Szczęsnego usiłują politycznie instrumentalizować. A mają tu na myśli przede wszystkim liberalną Gazetę Wyborczą. Ale to mija się z prawdą. Współczucie a nawet zaniemówienie w obliczu tak dramatycznego czynu, jak  samospalenie, przeniknęło bowiem cały obóz liberalny w Polsce. Takie samoofiarowanie się owego 54 letniego, cierpiącego na lekką depresję człowieka, który przez wiele lat był czynny w pracy szkoleniowej na polu krzewienia demokracji, wydaje się niezbyt pasować do naszych zorientowanym na konsumpcję czasów. Wielu nie potrafi się należycie odnaleźć w obliczu tak romantycznego czynu. 

A dalej, tak jak i w poprzednim artykule głos odaje polskim "autorytetom" - oczywiście tym jedynym, które za takowe w Niemczech są uznawane.

Niektórzy jednak potrafią, jak choćby polska reżyser Agnieszka Holland, która nakręciła film o Janie Palachu oraz serial telewizyjny. Pani reżyser co prawda nie spodziewa się w Polsce "efektu Werthera", przeciwnie, w przypadku Piotra Szczęsnego oskarża raczej społeczeństwo o chowanie głowy w piasek. I jako osoba arcyliberalna pyta prawicowych romantyków: "Polska ma przecież długą tradycję powstań i ofiarowywania się na ołtarzu wolności. Czy oni wszyscy  byli szaleńcami, wariatami? A może jednak bohaterami?" I zgadza się z księdzem Bonieckim: Piotr Szczęsny przejdzie do historii"

"Krytyka zawsze jest dobra. A krytyka ponad granicami może przyczynić się do rozluźnienia napięć. Dlatego też dla nas Europejczyków nastał dziś najwyższy czas, aby zacząć się mieszać w "wewnętrzne sprawy" naszych sąsiadów.

"My Europejczycy w swoim postępowaniu wobec siebie od wielu już lat popełniamy jeden poważny błąd, mianowicie z jakichś dziwnych powodów uważamy za niezbyt ładne mieszanie się w pewnych sytuacjach w polityczne sprawy naszych sąsiadów. 

Najnowszy przykładem niech będzie to wielkie oburzenie, jakim na  słowa Ursuli von der Leyen, wypowiedziane w pewnym telewizyjnym talkshow, zareagowały polskie media, a także polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Co prawda nasza Minister Obrony akurat wobec Polski nie powinna była raczej używać takich historycznie obciążonych zwrotów jak "opór" (ruch oporu), jednak sama jej gotowość do zastosowania tego wyrażenia w odniesieniu do polskiego społeczeństwa obywatelskiego, jest jak najbardziej godna pochwały. Tym bardziej że zwróciła uwagę na historyczną prekursorską rolę ruchu Solidarność, co powinno ucieszyć każdego polskiego patriotę.

No bo jak mamy zbudować demokratyczną Europę, jeśli nie jesteśmy gotowi ponad granicami wspierać odważne czyny choćby polskich kobiet w obronie ich praw podstawowych.

- pyta autor artykułu i pisze dalej tak:

W rzeczy samej Europa znajduje się obecnie w stanie intensywnej konfrontacji między nacjonalistami i ludźmi otwartymi na świat. W tej sytuacji milczenie nie jest jednak wskazane."
(...)
Kraje członkowskie Unii, kierując się źle pojętą dyplomatyczną kurtuazją, uczyniły już dużo za  dużo  ustępstw na rzecz tak zwanej zasady suwerenności. Krytyka jest zawsze dobra! A krytyka ponad granicami może przyczynić się do rozluźnienia napięć wewnętrznych w danym kraju.
(...)
Co prawda od żadnego modelu owego świadomego mieszania się w wewnętrzne sprawy krajów członkowskich nie można oczekiwać cudów. Jednak dopóki Unia Europejska istnieje, próby takie muszą być w sposób poważny podejmowane. W przeciwnym razie obecne status quo powierzymy niejako w ręce  szczególnie wstecznych elementów. Rządy w Polsce i na Węgrzech uprawiają bowiem u siebie w kraju istny kulturkampf skierowany przeciwko nowoczesności i nie życzą sobie żadnego ingerowaania w swoje sprawy, za to życzą sobie dużo unijnych pieniędzy. Te rządy dbają wyłącznie o ideologiczne i inne partykularne interesy, nawet jeśli ich ciasne, egoistyczne zachowanie szkodzi bardzo ich gospodarce narodowej. 

(...)
"Sikorski: (...) Prawdziwy test dla tego rządu będzie za dwa lata, kiedy to praca tego rządu oceniona zostanie na bazie tego, co zostało rzeczywiście zrobione, a nie na podstawie tego, jak sam się kreuje.

NZZ: Nie mniej jednak zostało wystarczającą dużo czasu, by klimat w społeczeństwie gruntownie zmienić.

Sikorski: Tak. Według badań przeprowadzonych przez Ośrodek Badania Opinii Społecznej, który zresztą należy do rządu, 56 procent moich rodaków odczuwa strach przed wypowiadaniem głośno swych poglądów politycznych. A setki ludzi jest ściganych przez prawo tylko dlatego, że brali udział w demonstracjach. Prześladowani są również dziennikarze jeśli informują w sposób krytyczny. I każdy też już zauważył, że telefony są na podsłuchu. Nigdy bym nie pomyślał, że kiedyś w życiu będę musiał doświadczyć jeszcze takiej rzeczywistości."
(...)

Prezydent Polski Andrzej Duda przyłączył się do Ministra Spraw Zagranicznych Witolda Waszczykowskiego w niespodziewanej eskalacji napięcia w stosunkach ukraińsko-polskich. Do niedawna można było się uspokajać, że ostre wypowiedzi szefa polskiej dyplomacji związane były przede wszystkim z jego próbami utrzymania fotela, do którego pretenduje kilku konkurentów, o tyle oświadczenie głowy państwa wiele tutaj zmienia.

Andrzej Duda nie musi bowiem martwić się o utrzymanie stanowiska. Nawet o przychylność lidera polskiej prawicy Jarosława Kaczyńskiego nie musi aż tak bardzo zabiegać jak inni polscy dworzanie. Duda zademonstrował już zresztą swoją gotowość do postąpienia wbrew zdaniu wodza, gdy ślepe posłuszeństwo wobec jego instrukcji mogłyby rzucić cień na jego własną reputację. Nie da się zatem ukryć, że mamy oto do czynienia z bardzo realnym trendem. I ten trend przypomina to, co ​​Ukraina już doświadczała w swoich stosunkach z inną dawną metropolią - z Rosją. Początkowo szczere zdziwienie, że „oni” (Ukraińcy) mogą mieć własne osobne zdanie w temacie dotyczącym historii i swej polityki kadrowej. Następnie zaś - pobłażliwe, wspaniałomyślne porady, jak należy się zachowywać, aby nie drażnić "starszego brata". Wreszcie - ostre, obraźliwe oświadczenia, a nawet zalecenia kadrowe, kogo na jakie stanowiska powoływać, a kogo nie. Czyli podział ukraińskich polityków na tych „dobrych” i tych „złych” - w zależności od kaprysów Moskwy czy Warszawy. A w końcu blokada ekonomiczna i agresja wojskowa.

Ostatni punkt odnosi się wyłącznie do Rosji, nie do Polski. Nie odnosi się po prostu dlatego, że w odróżnieniu od autorytarnej, żyjącej imperialnymi złudzeniami Rosji, Polska jest państwem demokratycznym, będącym integralną częścią zachodnich struktur: Unii Europejskiej i NATO. W dodatku w tych strukturach bynajmniej nie jest liderem, jej ekonomika uzależniona jest od europejskiej pomocy, jej bezpieczeństwo od obecności wojsk NATO na jej terytorium i w ogóle od gotowości NATO wystąpienia w jej obronie. Już choćby z tego powodu nie traktowałbym poważnie tych polskich politycznych oświadczeń - z czyich ust by one nie padały i jak bardzo surowym tonem nie byłyby wygłaszane.

Ta polityczna rzeczywistość w żaden sposób nie jest związana z UPA, Armią Krajową, przedwojenną Polską i starciami między Polakami i Ukraińcami. Nowoczesna Polska - mimo chęci odwoływania się do historycznego dziedzictwa Polski Piastów lub Piłsudskiego (Dmowskiego, niepotrzebne skreślić) - to zupełnie nowe państwo, państwo stworzone przez zwycięzców w II wojnie światowej, w dodatku po części na innym terytorium. Polakom nie udało się zachować ani państwa Piastów, ani Jagiellonów, ani też państwa Piłsudskiego i Dmowskiego. Ba, również powojenna Polska stała się prawdziwym politycznym podmiotem dopiero po upadku Związku Radzieckiego i Układu Warszawskiego.
(...)
W obecnej sytuacji Polska potrzebuje Ukrainy znacznie bardziej niż Ukraina Polski. Warszawa nie odgrywa - i ze względu na swoją marginalną pozycję w polityce europejskiej po prostu nie może odgrywać - żadnej realnej roli w rozwiązywaniu ukraińskich kryzysów. Ale Ukraina przestała być już teoretyczna, lecz w największym stopniu jest rzeczywistym buforem między Polską a Rosją i płaci za odstraszanie rosyjskiego rewanżyzmu życiem swych obywateli. Oczywiście polski biznes - jeśli tylko zmienimy reguły gry - może stać się ważnym inwestorem w ukraińską gospodarkę, ale jeśli nie będzie korupcji, może przyjść również każdy inny biznes. A to, że Polska łata dziś demograficzną dziurę, która pojawiła się w wyniku sukcesu jej reform, przy pomocy przyjeżdżających tam Ukraińców, nie jest już teorią, jest rzeczywistością. A jeśli mówić szczerze - to bez powodzenia naszej integracji z Europą, Polska pozostanie na zawsze na obrzeżach Zachodu, z podejrzeniem o spoglądanie na Wschód. Polska ma szansę przenieść się do centrum tylko wtedy, gdy przedmieściami Zachodu stanie się Ukraina. I nie wiadomo, dla kogo z nas jest to ważniejsze.
(...)