Wojska OT a doświadczenia szwedzkiej Gwardii Narodowej Hemvärnet - wywiad z oficerem Kosmowskim
"Wielu żołnierzy w życiu cywilnym jest kolegami czy przyjaciółmi, co przenosi się również na stosunki w wojsku. Życzliwość, wzajemna pomoc i chęć, aby jak najlepiej wykonać powierzone zadanie, to podstawa sprawnego działania tej formacji wojskowej. Gdyby było inaczej, nie byłoby chętnych do pełnienia tej służby."
/ Natalia Nitek
- Jest Pan oficerem szwedzkiej Gwardii Narodowej Hemvärnet. W tym odpowiedniku Obrony Terytorialnej służy Pan już 25 lat. Jakie są główne cele tej formacji?
Misją szwedzkiej Obrony Terytorialnej, czyliHemvärnet, jest szeroki udział społeczeństwa w obronie kraju w czasie zagrożenia i podczas działań wojennych oraz pomoc służbom cywilnym w likwidowaniu skutków klęsk żywiołowych.
Jej podstawowym zadaniem jest dozór, ochrona i obrona ważnych obiektów militarnych, które są niezbędne do prawidłowego działania wojsk operacyjnych. Ważne obiekty to: porty, lotniska, centra łączności, magazyny wojskowe itp. Ta infrastruktura jest bardzo podatna na sabotażowe i dywersyjne działania potencjalnego agresora i musi być przed nim chroniona. Bez wojsk OT ochroną takich obiektów musiałoby zająć się wojsko, co uszczuplałoby zasoby ludzkie i materiałowe wojsk operacyjnych, szczególnie w okresie mobilizacji. Ochronie podlega także infrastruktura cywilna, administracja, telewizja, telekomunikacja, energetyka, wodociągi itp. W tym zakresie istnieje pełna współpraca z administracją cywilną, jednak wszystkie takie działania są koordynowane przez dowództwa wojskowe.
Dodatkowe zadania wojsk OT to pomoc w zwalczaniu skutków katastrof żywiołowych i pomoc w poszukiwaniach osób zaginionych - we współpracy z policją, służbami ratunkowymi i służbą zdrowia.
Jej podstawowym zadaniem jest dozór, ochrona i obrona ważnych obiektów militarnych, które są niezbędne do prawidłowego działania wojsk operacyjnych. Ważne obiekty to: porty, lotniska, centra łączności, magazyny wojskowe itp. Ta infrastruktura jest bardzo podatna na sabotażowe i dywersyjne działania potencjalnego agresora i musi być przed nim chroniona. Bez wojsk OT ochroną takich obiektów musiałoby zająć się wojsko, co uszczuplałoby zasoby ludzkie i materiałowe wojsk operacyjnych, szczególnie w okresie mobilizacji. Ochronie podlega także infrastruktura cywilna, administracja, telewizja, telekomunikacja, energetyka, wodociągi itp. W tym zakresie istnieje pełna współpraca z administracją cywilną, jednak wszystkie takie działania są koordynowane przez dowództwa wojskowe.
Dodatkowe zadania wojsk OT to pomoc w zwalczaniu skutków katastrof żywiołowych i pomoc w poszukiwaniach osób zaginionych - we współpracy z policją, służbami ratunkowymi i służbą zdrowia.
- Hemvärnet została powołana w 1940 roku i przez ok 60 lat pozostawała w niezmienionej formie, by zyskać na sile po czasach zimnej wojny, gdy zmniejszono pobór w Szwecji. Na ile to wieloletnie doświadczenie może zostać przełożone na warunki polskie? Co jest wartością kluczową?
Po pierwsze szybkość mobilizacji, gdyż w warunkach szwedzkich od alarmu do zebrania się w miejscu koncentracji batalionu upływa nie więcej jak 2 do 4 godzin.
Po drugie, kluczowa jest duża siła rażenia w stosunku do powierzonych zadań - ochrona i obrona obiektów infrastruktury wojskowej.
W praktyce można by przekopiować całą strukturę w całości z małymi modyfikacjami do warunków w Polsce.
Po drugie, kluczowa jest duża siła rażenia w stosunku do powierzonych zadań - ochrona i obrona obiektów infrastruktury wojskowej.
W praktyce można by przekopiować całą strukturę w całości z małymi modyfikacjami do warunków w Polsce.
- W swoich wypowiedziach podkreśla Pan rolę czynnika psychologicznego, jakim jest poczucie wspólnoty i współpraca sąsiedzka. Obrona Terytorialna zasadza się na relacjach międzyludzkich, co ma odzwierciedlenie w budowie kręgosłupa formacji, jakim jest „wspaniała dwunastka” oraz wykorzystywaniu emocjonalnego przywiązania do podlegającego żołnierzom OT, rodzinnego terenu. W jaki sposób dowództwo powinno zarządzać tym potencjałem, by go wykorzystać w całości?
Szwecja odeszła od modelu czysto terytorialnego. W razie konieczności jednostki te mogą działać na terenie całego kraju ale w pierwszym rzędzie działają na własnym terenie. Dotyczy to też pomocy w zwalczaniu następstw katastrof i klęsk żywiołowych.
Ponieważ żołnierze OT to ochotnicy, mający rodziny, własne życie zawodowe czy prowadzący własne przedsiębiorstwa, bardzo ważnym zagadnieniem są też stosunki międzyludzkie. Są one nieco inne jak w wojsku zawodowym. Panuje pełne koleżeństwo i partnerstwo, nie ma mowy o jakimkolwiek wyżywaniu się dowódców na żołnierzach. Musztra ograniczona jest do niezbędnego minimum. Wielu żołnierzy w życiu cywilnym jest kolegami czy przyjaciółmi, co przenosi się również na stosunki w wojsku. Życzliwość, wzajemna pomoc i chęć, aby jak najlepiej wykonać powierzone zadanie, to podstawa sprawnego działania tej formacji wojskowej. Gdyby było inaczej, nie byłoby chętnych do pełnienia tej służby.
Pomimo tego dyscyplina musi być taka jak w wojsku. Jest rozkaz i trzeba go wykonać jak najlepiej.
Ponieważ żołnierze OT to ochotnicy, mający rodziny, własne życie zawodowe czy prowadzący własne przedsiębiorstwa, bardzo ważnym zagadnieniem są też stosunki międzyludzkie. Są one nieco inne jak w wojsku zawodowym. Panuje pełne koleżeństwo i partnerstwo, nie ma mowy o jakimkolwiek wyżywaniu się dowódców na żołnierzach. Musztra ograniczona jest do niezbędnego minimum. Wielu żołnierzy w życiu cywilnym jest kolegami czy przyjaciółmi, co przenosi się również na stosunki w wojsku. Życzliwość, wzajemna pomoc i chęć, aby jak najlepiej wykonać powierzone zadanie, to podstawa sprawnego działania tej formacji wojskowej. Gdyby było inaczej, nie byłoby chętnych do pełnienia tej służby.
Pomimo tego dyscyplina musi być taka jak w wojsku. Jest rozkaz i trzeba go wykonać jak najlepiej.
- Czego Pańskim zdaniem powinniśmy się wystrzegać?
Zdecydowanie używanie Wojsk Obrony Terytorialnej do zadań operacyjnych jako suplement policji przy zaprowadzaniu porządku publicznego (tłumienie manifestacji itp.). Wojska OT w Hemvärnet mają ustawowe zapewnienie, że nie będą użyte przeciw ludności cywilnej, do pacyfikacji zamieszek ulicznych czy manifestacji. W przeciwnym razie mają prawo odmowy wykonania rozkazu.
Ponadto niekorzystnym jestwykorzystywanie kadry zawodowej jako dowództwa jednostek OT. W Szwecji wszyscy oficerowie i podoficerowie są na co dzień cywilami podobnie jak żołnierze szeregowi.
„Wspaniała dwunastka” zaś, to kalka z United States Army Rangers, te jednostki używane były do zupełnie innych celów.
Ponadto niekorzystnym jestwykorzystywanie kadry zawodowej jako dowództwa jednostek OT. W Szwecji wszyscy oficerowie i podoficerowie są na co dzień cywilami podobnie jak żołnierze szeregowi.
„Wspaniała dwunastka” zaś, to kalka z United States Army Rangers, te jednostki używane były do zupełnie innych celów.
- Sam generał Kukuła podkreśla, iż specyfika prowadzenia działań taktycznych WOT będzie najbliższa tej z Wojsk Specjalnych. Jak Pan ocenia tą decyzję?
Nie wiem co ma na myśli Pan generał Kukuła mówiąc o podobieństwie Wojsk OT do jednostek Wojsk Specjalnych, ale uważam, że te dwa rodzaje wojsk nie są tożsame. Na początku wspomniałem do czego są wykorzystywane wojaka OT w Szwecji. Mam nadzieję, że w najbliższym czasie spotkam się z Panem generałem i będę mógł poznać w jakim kierunku MON zamierza rozwijać i zadaniować WOT.
- W najbliższych miesiącach w debacie publicznej prawdopodobnie coraz częściej będzie pojawiał się temat dostępu do broni oraz jej składowania przez żołnierzy OT w domach. Jakie rozwiązanie jest najwłaściwsze?
Broń powinna być przechowywana w domu żołnierza, oczywiście po spełnieniu warunków jej przechowywania. Natomiast broń wsparcia, jak karabiny maszynowe, granatniki itp. w magazynach wojskowych najbliższych rejonowi działania przydzielonemu danej jednostce OT.
Przechowywanie broni przez żołnierzy w domu wiązać się musi z pełną odpowiedzialnością za jej prawidłowe przechowywanie, transport i używanie. Odpowiednim przykładem jest Szwajcaria.
Ważny aspekt to kwestia zaufania do żołnierzy OT. Uniemożliwianie im posiadania broni w domu to dowód braku zaufania ze strony decydentów. Możliwość codziennego kontaktu z bronią podwyższa poziom wyszkolenia w zakresie budowy, działania, obsługi, konserwacji a nie tylko od czasu do czasu w trakcie ćwiczeń.
Przechowywanie broni przez żołnierzy w domu wiązać się musi z pełną odpowiedzialnością za jej prawidłowe przechowywanie, transport i używanie. Odpowiednim przykładem jest Szwajcaria.
Ważny aspekt to kwestia zaufania do żołnierzy OT. Uniemożliwianie im posiadania broni w domu to dowód braku zaufania ze strony decydentów. Możliwość codziennego kontaktu z bronią podwyższa poziom wyszkolenia w zakresie budowy, działania, obsługi, konserwacji a nie tylko od czasu do czasu w trakcie ćwiczeń.
- Ile lat Pańskim zdaniem potrzebujemy na pełne przygotowanie wojsk OT w Polsce?
5 do 10 lat w zależności od możliwości szkoleniowych i nakładów finansowych.
Rozmówcą był Patrycjusz Kosmowski, lider „Solidarności” w Bielsku-Białej, organizator strajku generalnego Regionu Podbeskidzie, przewodniczący MKS, delegat na I i II WZD Regionu, od V 1981 przewodniczący ZR, delegat na I KZD, członek KK.
W 1982 r. aresztowany i skazany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej na 6 lat więzienia. W 1984 zwolniony na mocy amnestii. Do 1985 rozpracowywany przez Wydz.
V WUSW w Bielsku-Białej w ramach SOS krypt. Mat. Od 1985 na emigracji w Szwecji.
W 1982 r. aresztowany i skazany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Bielsku-Białej na 6 lat więzienia. W 1984 zwolniony na mocy amnestii. Do 1985 rozpracowywany przez Wydz.
V WUSW w Bielsku-Białej w ramach SOS krypt. Mat. Od 1985 na emigracji w Szwecji.
![XV Kongres Polska Wielki Projekt. Dzień 1 [NA ŻYWO]](https://www.tysol.pl/imgcache/300x225/c/uploads/news/148014/176077601699b6c9a66cd93d67c4ac48.jpg)
