[Tylko u nas] Marcin Bak: Ostatnia wielka wojna kawalerii. Zagon na Ciechanów, kawaleryjski epizod Bitwy Warszawskiej

Cała wojna 1920 roku była zestawieniem paradoksów. Stare spotykało się z nowym. Nowoczesna technika występowała obok walk na szable. Zagon 203 pułku ułanów na Ciechanów to jedno z takich symbolicznych dla tej wojny spotkań.
rekonstrukcja bitwy pod Komarowem [Tylko u nas] Marcin Bak: Ostatnia wielka wojna kawalerii. Zagon na Ciechanów, kawaleryjski epizod Bitwy Warszawskiej
rekonstrukcja bitwy pod Komarowem / Wikipedia CC BY 2,0 Kancelaria Sejmu/ Andrzej Hrechorowicz

W wojnie 1920 roku kawaleria po raz ostatni w historii odegrała ważną rolę i to po obu stronach. Bolszewicy dysponowali wielkimi związkami kawalerii, z  których najsłynniejsza, I Armia Konna Budionnego liczyła w szczytowym okresie 20 tysięcy szabel. Drugą dużą jednostką konną był korpus kawalerii Gaj-Chana. Obie wielkie formacje kawaleryjskie odegrały kluczową rolę w przejęciu inicjatywy przez bolszewików latem 1920 roku. Ich działania przypominały mongolską hordę sprzed stuleci, która szukała słabych punktów przeciwnika a następnie wlewała się na jego tyły jak niepowstrzymana fala. Po stronie polskiej największymi formacjami konnymi były dywizje kawalerii, pod koniec wojny sformowany został jeden korpus. Oprócz tego obie strony miały do dyspozycji mniejsze jednostki konne – pułki i szwadrony działające w dużych formacjach piechoty jako oddziały rozpoznawcze i obserwacyjne.

Sama Bitwa Warszawska kojarzy nam się przede wszystkim ze starciami dużych formacji piechoty. Oba wielkie zgrupowania czerwonej kawalerii operowały na skrzydłach frontu polskiego. Budionny działał w rejonie Lwowa i Zamościa, mimo ponagleń ze strony Tuchaczewskiego opóźnił marsz w stronę Warszawy co było jednym z powodów bolszewickiej klęski. Korpus Gaj-Chana działał na północy Mazowsza realizując plan mający odciąć Warszawę od zachodu na podobieństwo planu z 1831 roku. Na samą stolicę Polski szły głównie wielkie masy czerwonej piechoty. Bitwa Warszawska była starciem wojsk dość już nowoczesnych, korzystających z najnowszych osiągnięć ówczesnej techniki wojskowej. Nad polem walki unosiły się samoloty, które nie tylko obserwowały ruchy przeciwnika ale i skutecznie atakowały jego formacje. Walczącą piechotę wspierała z obu stron silna artyleria. Ważną rolę odegrała broń pancerna – pociągi, samochody a pod Radzyminem i Mińskiem bardzo skutecznie działały polskie czołgi. Szkoda, że z tych sierpniowych  doświadczeń skutecznego użycia polskiej broni pancernej nie wyciągnięto odpowiedniej lekcji na przyszłość w naszych sztabach.  Obie strony korzystały również  z nowoczesnych środków łączności, radiostacji i maszyn szyfrujących.

Znalazło się jednak miejsce na akację w iście kmicicowskim stylu, jak nie z tej epoki.  Północny odcinek frontu, broniony przez Piątą Armie gen. Sikorskiego, był miejscem ciężkich walk z przeważającymi siłami bolszewickimi. W ramach tzw. aktywnej obrony utworzona została grupa manewrowa generała Krajowskiego w składzie 18 Dywizja Piechoty i 8 Brygada Jazdy. W trakcie przesunięć wielkich formacji dość nieoczekiwanie Polacy znaleźli się w liczącej kilkadziesiąt kilometrów luce powstałej miedzy dywizjami rosyjskimi. Polski dowódca postanowił natychmiast wykorzystać powstałą sytuacje i nakazał kawalerii wykonanie rajdu w stronę Ciechanowa. Na czele szedł 203 Ochotniczy Pułk Ułanów. Była to ciekawa formacja, jakich wiele powstawało latem 1920 roku. Tworzony z ochotników zgłaszających się często na własnym koniu i z własną, odziedziczoną po przodkach szablą. Obok ziemiańskiej młodzieży z kaliskiego w pułku służyli też drobni szaraczkowie z licznych na Mazowszu zaścianków i chłopscy synowie. Wszyscy umieli od dziecka obchodzić się z koniem, wielu potrafiło całkiem nieźle posługiwać się bronią. Do całej akcji przeznaczono niespełna ośmiuset kawalerzystów. Klucząc między placówkami nieprzyjacielskimi, niczym tatarski czambuł, oddział polskiej kawalerii posuwał się nocą z 14 na 15 sierpnia w stronę Ciechanowa. Po drodze zaskoczył i zagarnął sowieckie tabory. Rankiem 15 sierpnia, w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, ułani 203 Ochotniczego Pułku wpadli do miasta, w którym przebywał sztab bolszewickiej IV Armii Szuwajewa. Zaskoczenie było zupełne. Dowódca bolszewicki w ostatniej chwili salwował się ucieczką samochodem w stronę Mławy, sztab IV Armii uległ rozproszeniu. Do niewoli dostało się ponad pięciuset jeńców. Co jednak najważniejsze, zniszczeniu uległa radiostacja armii, jedyna w tym rejonie radiostacja bolszewicka, zdolna odbierać natychmiast rozkazy z dowództwa frontu od Michała Tuchaczewskiego. Straty po stronie polskiej były minimalne. Nasi ułani po rozbiciu bolszewickich magazynów przekazali ich zawartość Radzie Miejskiej a sami, obciążeni bogatą zdobyczą, rozpoczęli odwrót w stronę głównych pozycji polskiej 5 Armii.

Ze znaczenia sukcesu  kawaleryjskiego zagonu na Ciechanów początkowo nie zdawano sobie sprawy ani po bolszewickiej ani co ciekawe, po polskiej stronie. Chaos w dowodzeniu IV Armią Szuwajewa i brak łączności trwający przez kilkadziesiąt godzin okazał się jednym z kluczowych elementów  dla przebiegu Bitwy Warszawskiej. W czasie, gdy Tuchaczewski nakazywał Szuwajewowi zmianę kierunku natarcia i marsz od północy prosto na Warszawę, oddziały IV Armii kontynuowały posuwanie się na zachód. Kontynuowały nawet wtedy, gdy Bitwa Warszawska skończyła się niepowodzeniem sowieckim a Wojsko Polskie przeszło do kontrofensywy. VI Armia i korpus Kawalerii Gaj-Chana musiały się w końcu przebijać z powrotem na wschód, częściowo przechodząc na teren Prus Wschodnich, częściowo ulegając rozbiciu.

Po zakończeniu wojny, gdy wojsko przechodziło na stan pokojowy, 203 Ochotniczy Pułk Ułanów został włączony w skład regularnej kawalerii II RP i otrzymał numer 27 a miastem garnizonowym stał się radziwiłłowski Nieśwież.  Żurawiejka, pułkowa przyśpiewka głosiła o nim :

„Daj buziaka moja miła

Bom ja ułan Radziwiłła

Lance do boju szable w dłoń

Bolszewika goń, goń, goń”


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Kłopot w Pałacu Buckingham. Chodzi o księcia Harry'ego z ostatniej chwili
Kłopot w Pałacu Buckingham. Chodzi o księcia Harry'ego

Informacje o chorobie nowotworowej księżnej Kate i króla Karola III spędzają sen z powiek Brytyjczykom. W mediach nie brakuje nowych informacji związanych ze stanem zdrowia arystokratów. Pojawiły się również doniesienia dotyczące księcia Harry'ego, który już niedługo ma zjawić się w Wielkiej Brytanii.

Burza w Pałacu Buckingham. Lekarz zabrał głos ws. króla Karola III z ostatniej chwili
Burza w Pałacu Buckingham. Lekarz zabrał głos ws. króla Karola III

Temat choroby króla Karola III wciąż rozgrzewa media. O monarchę martwią się zarówno członkowie rodziny królewskiej, jak i poddani. W sprawie pojawiły się nowe informacje.

Katastrofa budowlana w Małopolsce. Jest ofiara śmiertelna i osoby ranne z ostatniej chwili
Katastrofa budowlana w Małopolsce. Jest ofiara śmiertelna i osoby ranne

Jedna osoba zginęła, a trzy zostały ranne w wyniku zawalenia się ściany budynku gospodarczego w miejscowości Dębno (Małopolskie).

Katastrofa amerykańskiego myśliwca F-16 z ostatniej chwili
Katastrofa amerykańskiego myśliwca F-16

W pobliżu bazy sił powietrznych Holloman w stanie Nowy Meksyk doszło do katastrofy. Chodzi o amerykański myśliwiec F-16.

Nie żyje znany pisarz z ostatniej chwili
Nie żyje znany pisarz

Media obiegła informacja o śmierci znanego pisarza. Paul Auster miał 77 lat.

Za dostarczenie do Niemiec, migranci zapłacili przemytnikom potężne pieniądze. Są zatrzymania Wiadomości
Za dostarczenie do Niemiec, migranci zapłacili przemytnikom potężne pieniądze. Są zatrzymania

Setki tysięcy jak nie miliony ludzi na tej planecie chciałoby żyć w Europie. Dla wielu z nich spełnieniem marzeń i krajem docelowym są Niemcy. Dotarcie do tego kraju jest jednak trudne, niebezpieczne i w większości przypadków po prostu nierealne.

Ten moment... . Dramat gwiazdy M jak miłość z ostatniej chwili
"Ten moment... ". Dramat gwiazdy "M jak miłość"

Aktorka Anna Mucha podzieliła się z fanami informacją o przykrym incydencie, jaki miał miejsce w jej domu. Wszystko stało się po tym, jak gwiazda wyjechała na krótki urlop.

Ks. Janusz Chyła: Europy nie można zrozumieć i ocalić bez Chrystusa Wiadomości
Ks. Janusz Chyła: Europy nie można zrozumieć i ocalić bez Chrystusa

Kultura, w której zostaliśmy wychowani, uczy szacunku wobec starszych. Europa nazywana jest „starym kontynentem”, co budzi zrozumiały respekt. Przywilejem starszych jest prawo do zmęczenia. I chyba jesteśmy świadkami zadyszki, jakiej doznaje nasz kontynent zarówno w swoich instytucjach, jak i w świadomości wielu mieszkańców. Może to powodować zniechęcenie i prowadzić do odżywania starych lub tworzenia nowych ideologicznych uproszczeń. Postawa bardziej wyważona, wskazuje jednak na potrzebę wdzięczności za przekazane dziedzictwo i gotowości twórczego zaangażowania w jego pomnażanie.

Prezydent Duda: potrzebujemy wielkiego lotniska w sercu Europy z ostatniej chwili
Prezydent Duda: potrzebujemy wielkiego lotniska w sercu Europy

Potrzebujemy wielkiego lotniska w sercu Europy – mówił w środę w Poznaniu prezydent Andrzej Duda. Podkreślił, że koleje szybkich prędkości, wielki transport lotniczy, potężna, rozwijająca się polska gospodarka to nasze wyzwanie na kolejne 20 lat w UE.

To robi wrażenie. Von der Leyen o Polsce w UE z ostatniej chwili
"To robi wrażenie". Von der Leyen o Polsce w UE

- Powinniśmy byli bardziej słuchać tego, co mówią kraje Europy Środkowej w sprawie Rosji i wcześniej podjąć zdecydowane działania - powiedziała w środę na konferencji prasowej w Brukseli przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen przy okazji 20. rocznicy rozszerzenia UE m.in. o Polskę.

REKLAMA

[Tylko u nas] Marcin Bak: Ostatnia wielka wojna kawalerii. Zagon na Ciechanów, kawaleryjski epizod Bitwy Warszawskiej

Cała wojna 1920 roku była zestawieniem paradoksów. Stare spotykało się z nowym. Nowoczesna technika występowała obok walk na szable. Zagon 203 pułku ułanów na Ciechanów to jedno z takich symbolicznych dla tej wojny spotkań.
rekonstrukcja bitwy pod Komarowem [Tylko u nas] Marcin Bak: Ostatnia wielka wojna kawalerii. Zagon na Ciechanów, kawaleryjski epizod Bitwy Warszawskiej
rekonstrukcja bitwy pod Komarowem / Wikipedia CC BY 2,0 Kancelaria Sejmu/ Andrzej Hrechorowicz

W wojnie 1920 roku kawaleria po raz ostatni w historii odegrała ważną rolę i to po obu stronach. Bolszewicy dysponowali wielkimi związkami kawalerii, z  których najsłynniejsza, I Armia Konna Budionnego liczyła w szczytowym okresie 20 tysięcy szabel. Drugą dużą jednostką konną był korpus kawalerii Gaj-Chana. Obie wielkie formacje kawaleryjskie odegrały kluczową rolę w przejęciu inicjatywy przez bolszewików latem 1920 roku. Ich działania przypominały mongolską hordę sprzed stuleci, która szukała słabych punktów przeciwnika a następnie wlewała się na jego tyły jak niepowstrzymana fala. Po stronie polskiej największymi formacjami konnymi były dywizje kawalerii, pod koniec wojny sformowany został jeden korpus. Oprócz tego obie strony miały do dyspozycji mniejsze jednostki konne – pułki i szwadrony działające w dużych formacjach piechoty jako oddziały rozpoznawcze i obserwacyjne.

Sama Bitwa Warszawska kojarzy nam się przede wszystkim ze starciami dużych formacji piechoty. Oba wielkie zgrupowania czerwonej kawalerii operowały na skrzydłach frontu polskiego. Budionny działał w rejonie Lwowa i Zamościa, mimo ponagleń ze strony Tuchaczewskiego opóźnił marsz w stronę Warszawy co było jednym z powodów bolszewickiej klęski. Korpus Gaj-Chana działał na północy Mazowsza realizując plan mający odciąć Warszawę od zachodu na podobieństwo planu z 1831 roku. Na samą stolicę Polski szły głównie wielkie masy czerwonej piechoty. Bitwa Warszawska była starciem wojsk dość już nowoczesnych, korzystających z najnowszych osiągnięć ówczesnej techniki wojskowej. Nad polem walki unosiły się samoloty, które nie tylko obserwowały ruchy przeciwnika ale i skutecznie atakowały jego formacje. Walczącą piechotę wspierała z obu stron silna artyleria. Ważną rolę odegrała broń pancerna – pociągi, samochody a pod Radzyminem i Mińskiem bardzo skutecznie działały polskie czołgi. Szkoda, że z tych sierpniowych  doświadczeń skutecznego użycia polskiej broni pancernej nie wyciągnięto odpowiedniej lekcji na przyszłość w naszych sztabach.  Obie strony korzystały również  z nowoczesnych środków łączności, radiostacji i maszyn szyfrujących.

Znalazło się jednak miejsce na akację w iście kmicicowskim stylu, jak nie z tej epoki.  Północny odcinek frontu, broniony przez Piątą Armie gen. Sikorskiego, był miejscem ciężkich walk z przeważającymi siłami bolszewickimi. W ramach tzw. aktywnej obrony utworzona została grupa manewrowa generała Krajowskiego w składzie 18 Dywizja Piechoty i 8 Brygada Jazdy. W trakcie przesunięć wielkich formacji dość nieoczekiwanie Polacy znaleźli się w liczącej kilkadziesiąt kilometrów luce powstałej miedzy dywizjami rosyjskimi. Polski dowódca postanowił natychmiast wykorzystać powstałą sytuacje i nakazał kawalerii wykonanie rajdu w stronę Ciechanowa. Na czele szedł 203 Ochotniczy Pułk Ułanów. Była to ciekawa formacja, jakich wiele powstawało latem 1920 roku. Tworzony z ochotników zgłaszających się często na własnym koniu i z własną, odziedziczoną po przodkach szablą. Obok ziemiańskiej młodzieży z kaliskiego w pułku służyli też drobni szaraczkowie z licznych na Mazowszu zaścianków i chłopscy synowie. Wszyscy umieli od dziecka obchodzić się z koniem, wielu potrafiło całkiem nieźle posługiwać się bronią. Do całej akcji przeznaczono niespełna ośmiuset kawalerzystów. Klucząc między placówkami nieprzyjacielskimi, niczym tatarski czambuł, oddział polskiej kawalerii posuwał się nocą z 14 na 15 sierpnia w stronę Ciechanowa. Po drodze zaskoczył i zagarnął sowieckie tabory. Rankiem 15 sierpnia, w dzień Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, ułani 203 Ochotniczego Pułku wpadli do miasta, w którym przebywał sztab bolszewickiej IV Armii Szuwajewa. Zaskoczenie było zupełne. Dowódca bolszewicki w ostatniej chwili salwował się ucieczką samochodem w stronę Mławy, sztab IV Armii uległ rozproszeniu. Do niewoli dostało się ponad pięciuset jeńców. Co jednak najważniejsze, zniszczeniu uległa radiostacja armii, jedyna w tym rejonie radiostacja bolszewicka, zdolna odbierać natychmiast rozkazy z dowództwa frontu od Michała Tuchaczewskiego. Straty po stronie polskiej były minimalne. Nasi ułani po rozbiciu bolszewickich magazynów przekazali ich zawartość Radzie Miejskiej a sami, obciążeni bogatą zdobyczą, rozpoczęli odwrót w stronę głównych pozycji polskiej 5 Armii.

Ze znaczenia sukcesu  kawaleryjskiego zagonu na Ciechanów początkowo nie zdawano sobie sprawy ani po bolszewickiej ani co ciekawe, po polskiej stronie. Chaos w dowodzeniu IV Armią Szuwajewa i brak łączności trwający przez kilkadziesiąt godzin okazał się jednym z kluczowych elementów  dla przebiegu Bitwy Warszawskiej. W czasie, gdy Tuchaczewski nakazywał Szuwajewowi zmianę kierunku natarcia i marsz od północy prosto na Warszawę, oddziały IV Armii kontynuowały posuwanie się na zachód. Kontynuowały nawet wtedy, gdy Bitwa Warszawska skończyła się niepowodzeniem sowieckim a Wojsko Polskie przeszło do kontrofensywy. VI Armia i korpus Kawalerii Gaj-Chana musiały się w końcu przebijać z powrotem na wschód, częściowo przechodząc na teren Prus Wschodnich, częściowo ulegając rozbiciu.

Po zakończeniu wojny, gdy wojsko przechodziło na stan pokojowy, 203 Ochotniczy Pułk Ułanów został włączony w skład regularnej kawalerii II RP i otrzymał numer 27 a miastem garnizonowym stał się radziwiłłowski Nieśwież.  Żurawiejka, pułkowa przyśpiewka głosiła o nim :

„Daj buziaka moja miła

Bom ja ułan Radziwiłła

Lance do boju szable w dłoń

Bolszewika goń, goń, goń”



Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

Polecane
Emerytury
Stażowe