ETPC rozstrzygnie, czy sądy powinny współdecydować o tym, kto może nauczać religii w szkole

Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpatruje skargę dwóch katechetek przeciwko Rumunii, które zostały zwolnione z pracy w szkole po tym, jak miejscowy arcybiskup cofnął im tzw. misję kanoniczną, czyli skierowanie do nauczania religii w imieniu Cerkwi prawosławnej. Katechetki próbowały odwołać się od wypowiedzenia umowy do sądów pracy, ale te odrzuciły ich odwołania, wskazując, że nie mają kompetencji do oceny merytorycznej zasadności ich zwolnienia. Kobiety złożyły skargi do ETPC, wskazując, że zwolnienie z pracy naruszyło ich prawo do prywatności.

Misja kanoniczna stanowi formalne poświadczenie kwalifikacji zawodowych oraz postawy moralnej osoby nauczającej danej religii. Podobne rozwiązanie funkcjonuje w Kościele katolickim, w którym również wymagane jest udzielenie katechecie misji kanonicznej do nauczania religii w szkole.

W lipcu Instytut Ordo Iuris przystąpił do postępowania za zgodą Przewodniczącej IV Sekcji ETPC, przedkładając opinię przyjaciela sądu. W opinii wskazano, że związki wyznaniowe takie jak Kościół katolicki czy Cerkiew prawosławna mają prawo do poszanowania ich autonomii w sprawach wewnętrznych, które wynika z art. 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Sprawą wewnętrzną jest również decydowanie o tym, kto będzie nauczał w imieniu danego związku wyznaniowego o zasadach danej religii. Przy nauczaniu religii znaczenie mają nie tylko kwalifikacje zawodowe (wykształcenie teologiczne, zdolności pedagogiczne), ale również zgodność osobistej postawy katechety z zasadami głoszonej doktryny religijnej (zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym). Dlatego też w krajach, w których są organizowane lekcje religii w szkołach, prawo pracy uzależnia zatrudnienie katechety od poparcia związku wyznaniowego, mającego zwykle formę misji kanonicznej.

„Przystąpiliśmy do tej sprawy z uwagi na jej uniwersalne znaczenie dla autonomii wszystkich wspólnot religijnych, nie tylko dla Cerkwi prawosławnej. Od wyroku ETPC w tej sprawie zależy, czy sądy państwowe w Europie będą mogły mieszać się w decydowanie o tym, kto może w imieniu związku wyznaniowego nauczać religii w szkole. W naszym przekonaniu jest oczywiste, że nawet jeśli katecheta ma formalnie status nauczyciela w szkole, to w istocie jest reprezentantem związku wyznaniowego, którego obowiązkiem jest nie tylko przekazywać wiedzę na temat danej religii, ale również dawać świadectwo swej własnej wiary poprzez osobisty przykład. Temu ma służyć konstrukcja prawna misji kanonicznej, która w wielu krajach – w tym w Rumunii czy w Polsce – jest warunkiem zatrudnienia katechety w szkole. Dlatego też to Cerkiew, Kościół i inne związki wyznaniowe powinny mieć wyłączność oceny kwalifikacji zawodowych i moralnych delegowanych przez nich nauczycieli religii. W takiej sytuacji zasadność wypowiedzenia katechecie umowy o pracę nie powinna podlegać kontroli sądowej, bo sąd nie ma żadnych kompetencji do oceny moralnej postawy katechety z punktu widzenia doktryny religijnej” – zauważyła Weronika Przebierała, dyrektor Centrum Prawa Międzynarodowego Instytutu Ordo Iuris.