Wpływ programu "Rodzina 500 plus" na życie rodzin

W pół roku od startu programu „Rodzina 500 plus” wsparciem objętych jest już 3,78 mln dzieci. Do rodzin trafiło  11,3 mld zł. CBOS zbadało, jak Polacy korzystają z programu.  

 

Świadczenie wypłacane jest na prawie 3,78 mln dzieci. Najwięcej na Mazowszu (ponad 544 tys.), w Wielkopolsce (ponad 377 tys.) i na Śląsku (ponad 376 tys.) W sumie w całym kraju ok 42% świadczeń wypłacanych jest na pierwsze lub jedyne dziecko – to 1,59 mln dzieci. W grupie świadczeń na pierwsze dziecko 40% stanowią świadczenia dla jedynaków – to 635,8 tys. dzieci. Świadczenie otrzymuje 2,19 mln drugich i kolejny dzieci w rodzinie (trafiło do nich 6,52 mld zł).

 

Niemal 39% ogółu dzieci otrzymujących świadczenie mieszka w gminach miejskich. To 1,46 mln dzieci, do których trafiło już 4,36 mld zł. Wsparciem objętych jest 1,36 mln dzieci mieszkających na wsi (36,1% ogółu dzieci korzystających z programu). Pozostałe 0,95 mln to dzieci z gmin miejsko – wiejskich, co stanowi 25,1% ogółu objętych programem.

 

W całej Polsce programem Rodzina 500 plus jest objętych 55% wszystkich dzieci do 18 lat. Największy odsetek jest w województwie lubelskim (61% dzieci do 18 lat) oraz w województwach podlaskim, podkarpackim i świętokrzyskim (60% dzieci do 18 lat).

 

Na wsi wsparcie trafia do 63% wszystkich dzieci do 18 lat – najwięcej na Podlasiu (70%), oraz Lubelszczyźnie i Mazowszu (po 67%), najmniej na Opolszczyźnie (48%). W miastach odsetek ten wynosi 48% – najwięcej na Podlasiu oraz Lubelszczyźnie (po 52%), najmniej na Dolnym Śląsku (44%). W gminach wiejsko-miejskich to ok. 57% – najwięcej na Podlasiu (64%) oraz Podkarpaciu i Lubelszczyźnie (po 62%), najmniej na Opolszczyźnie (48%).

 

Ze wstępnych szacunków resortu rodziny wynika, że dzięki programowi „Rodzina 500 plus” wskaźnik zagrożenia ubóstwem relatywnym może spaść o prawie 4 punkty procentowe (z poziomu 17,0% do 13,3%). Program może obniżyć liczbę dzieci zagrożonych ubóstwem relatywnym nawet o połowę, a zagrożenie ubóstwem wśród dzieci do 17 roku życia z 22,3% w 2014 r. do poziomu 10,5%.

 

W sierpniu br. Bank Światowy opublikował ekspertyzę, w której oszacowano wpływ programu „Rodzina 500 plus” na miarę ubóstwa skrajnego. Według wyliczeń ubóstwo skrajne w Polsce w efekcie wprowadzenia świadczenia miałoby się obniżyć z poziomu 8,9% do 5,9%.

 

Do 3 października rodzice złożyli 2,84 mln wniosków o świadczenie „Rodzina 500 plus”. Najwięcej w województwach: mazowieckim (ponad 414 tys.), śląskim (ponad 304 tys.) oraz wielkopolskim (ponad 284 tys.). W całym kraju rozpatrzono już 97,3% wszystkich wniosków złożonych do 3 października br. 

 

20% wniosków o świadczenie wychowawcze rodzice złożyli przez internet. Ta forma cieszyła się największą popularnością w woj. mazowieckim (27%), śląskim i dolnośląskim (po 25%). 

 

Co miesiąc 48,4 tys. dzieci, które przebywają w pieczy zastępczej, otrzymuje dodatek wychowawczy lub dodatek do zryczałtowanej kwoty. 

 

Liczba osób korzystających ze wsparcia w Ośrodkach Pomocy Społecznej spadła o 130 tys. porównując pierwsze 3 kwartały 2015 do tego samego okresu w roku bieżącym.

 

Szacuje się, że liczba dzieci niepełnosprawnych w gronie dzieci uprawnionych do świadczenia wychowawczego wynosi ok 220 tys. dzieci.

Badania CBOS: jak Polacy korzystają z programu „Rodzina 500 plus”?

 

Pomiędzy 21 września a 12 października br. CBOS przeprowadziło wśród ponad 3 tys. rodziców badanie nt. korzystania z programu „Rodzina 500 plus”. Pytania dotyczyły m.in. samego procesu składania wniosku, wpływu programu na budżet domowy, na wydatki oraz pracę. 

 

Dla większości ubiegających się o świadczenie wychowawcze wypełnienie wniosku o jego przyznanie było dość łatwe (54%) lub bardzo łatwe (36%). Nikt nie wskazał, że wniosek był bardzo trudny.   

 

Świadczenie wychowawcze jest bardzo ważną częścią domowego budżetu dla 30% badanych rodziców, którzy otrzymali świadczenie wychowawcze. Najbardziej odczuwają to rodziny wielodzietne. 

 

27% badanych, którzy wydzielają przynajmniej część pieniędzy ze świadczenia z domowego budżetu  z myślą o realizacji jakichś konkretów celów, odkłada je na odrębnych kontach oszczędnościowych, lokatach, 5% wykupiło polisę ubezpieczeniową dla dziecka, 24% oszczędza w inny sposób. 

 

Dzięki programowi rodzice mogli kupić odzież (31%), obuwie (29%) a także wyjechać na rodzinne wakacje (22%). Ważnym elementem jest edukacja: 22% badanych wydało środki na książki i pomoce naukowe, a 20% na dodatkowe zajęcia dla dzieci. 

 

Żadna z przebadanych osób, ani ich partnerów lub małżonków nie zamierza rezygnować z pracy ze względu na otrzymywane świadczenie. Co ważne 5% wskazało, że planuje podjąć pracę. 

 

Badanie CBOS przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach od 21 września do 12 października 2016 roku z rodzicami/opiekunami dzieci do 18 roku życia (N=3320). 

 

Program „Rodzina 500 plus” ruszył 1 kwietnia w całej Polsce. Wnioski można składać w gminie, wysłać pocztą lub przez internet korzystając z bankowości elektronicznej, systemu Emp@tia, platformy ePUAP oraz PUE ZUS.

 

Świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł rodzice otrzymają niezależnie od dochodu na drugie i kolejne dzieci do ukończenia przez nie 18. roku życia. W przypadku rodzin z dochodem poniżej 800 zł netto na osobę (lub 1200 zł netto w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego) wsparcie można otrzymać także na pierwsze lub jedyne dziecko.

Dane GUS pokazują, jak wzrost dochodów rodziny wpływa na strukturę jej wydatków. Rosną wydatki sztywne, tzn. przeznaczane na żywność i opłaty mieszkaniowe, ale ich udział w domowym budżecie spada. Rośnie za to udział w wydatkach elastycznych (m.in. na edukację, rekreację, odzież, zdrowie i transport).

Rodzina wielodzietna (co najmniej 3 dzieci) z dochodem na poziomie 2500-3000 zł wydawała przeciętnie w 2014 r. na żywność 980 zł, na odzież 130 zł, zaś na  wyposażenie mieszkania 112 zł miesięcznie. Taka sama rodzina, której dochód był wyższy o 1500 zł (równowartość 3 świadczeń wychowawczych) wydawała na żywność o ok. 30% więcej (ok. 1250 zł), na odzież o 50% (ok. 200 zł), zaś na wyposażenie mieszkania o niemal 100% (ok. 260 zł miesięcznie).

Rodzina z dwójką dzieci z dochodem na poziomie 2500-3000 zł wydawała przeciętnie w 2014 r. na transport (wydatki związane z samochodem, komunikacja miejska) ok. 220 zł, na łączność (np. usługi telekomunikacyjne) ok. 160 zł, zaś na rekreację i kulturę ok. 145 zł. W rodzinie z dwójką dzieci o dochodzie rozporządzalnym wyższym o 1000 zł (równowartość 2 świadczeń wychowawczych) wydatki na transport są wyższe o ok. 50% na poziomie ok. 330 zł, na łączność o ok. 25% na poziomie ok. 180 zł, zaś na rekreację i kulturę o 35% na poziomie ok. 200 zł.

Rodzina z jednym dzieckiem z dochodem na poziomie 1000-1500 zł wydawała przeciętnie w 2014 r. na zdrowie ok. 40 zł, na transport ok. 80 zł, zaś na łączność ok. 100 zł. Rodzina z jednym dzieckiem z dochodem wyższym o 500 zł (wartość jednego świadczenia wychowawczego) odnotowywała wydatki na zdrowie o 100% wyższe, na poziomie ok. 80 zł, wydatki na transport wyższe o ok. 80% na poziomie 145 zł, zaś na łączność o ok. 25% na poziomie 125 zł.