Bardzo niepokojące zmiany w prawie pracy na Ukrainie!

Wyrazem daleko posuniętego zaniepokojenia rozwojem sytuacji na Ukrainie w zakresie legislacji dotyczącej prawa pracy są liczne apele ze stromy Międzynarodowej Konfederacji Związków Zawodowych oraz Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych jak też europejskich struktur branżowych do władz Ukrainy. Zarówno Sharan Burrow (MKZZ) jak i Luca Visentini (EKZZ) apelują do Prezydenta Ukrainy o nielekceważenie mechanizmów dialogu społecznego, nienaruszanie uprawnień partnerów społecznych oraz prawdziwą konsultację procedowanych projektów.

Zwracamy uwagę na bardzo niepokojące procedowane lub już uchwalone zmiany w ukraińskim prawie pracy.

Pierwszy przykład na który należy zwrócić uwagę to projekt (numer 5371) tworzący odrębny reżim prawny dla pracowników zatrudnionych u pracodawców zatrudniających do 250 pracowników. Nie trzeba tłumaczyć, że dotyczy on zdecydowanej większości pracowników na Ukrainie. Projekt pozwala na obniżanie standardów zatrudnienia w tym de facto pozostawia pracodawcy całkowitą swobodę w sferze rozwiązania stosunku pracy. Takie rozwiązanie w oczywisty sposób narusza ratyfikowaną przez Ukrainę konwencję MOP nr 158. Projekt ten przenosi ukraiński świat pracy w realia dziewiętnastowiecznego indywidualnego przetargu na rynku pracy, lekceważąc jakiekolwiek standardy dotyczące rokowań zbiorowych.

– Neoliberalny trend jaki dostrzec można w działaniach w obszarze prawa pracy na Ukrainie wzbudza zaniepokojenie. Po pierwsze, oddala to Ukrainę od europejskiego modelu społecznego, do którego zobowiązała się dążyć podpisując Umowę Stowarzyszeniową. Można apelować do rządu Ukrainy o analizę zobowiązań międzynarodowych wiążących to państwo w zakresie standardów pracy. Projekt prawa który wyłącza zastosowanie kodeksu pracy wobec zdecydowanej większości pracowników (u pracodawców do 250 pracowników) wzbudza zwyczajną grozę – komentuje Tadeusz Majchrowicz, zastępca przewodniczącego KK NSZZ „Solidarność”, członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

Chcemy też zwrócić uwagę, że w tamtejszym Parlamencie wciąż znajduje się projekt ustawy o działalności związków o numerze o numerze 2681.

Przede wszystkim należy podkreślić, że 27 maja 2021r. Główny Wydział Naukowo-Ekspercki Rady Najwyższej opublikował na oficjalnej stronie Rady swoje wnioski. Jego eksperci stwierdzili, że po pierwszym czytaniu projekt ustawy nr 2681 powinien zostać zwrócony do Komitetu w celu dalszego opracowania. Podkreślili oni wiele wątpliwości i naruszeń Konstytucji Ukrainy, konwencji MOP oraz umowy stowarzyszeniowej UE-Ukraina.

Eksperci zwrócili uwagę, że w projekcie ustawy proponuje się ograniczenie niektórych praw i gwarancji związków zawodowych na Ukrainie, naruszając państwowe gwarancje realizacji praw pracowniczych, a także zasady niezależności, samorządności, nieingerencji w związki zawodowe, które są powszechnie znanymi międzynarodowymi zasadami funkcjonowania systemu partnerstwa społecznego.

Ograniczenia w tworzeniu związków zawodowych: projekt ustawy ogranicza liczbę związków zawodowych w zakładzie pracy do nie więcej niż dwóch. Obecnie ustawa nie nakłada żadnych ograniczeń co do liczby związków w przedsiębiorstwie. Dodatkowo poprawki pozbawiają studentów możliwości tworzenia związków zawodowych na uczelniach. Te ograniczenia prawa do tworzenia związków zawodowych naruszają art. 2 i 3 Konwencji MOP nr 87, art. 8 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (ICESCR), art. 5 Europejskiej Karty Społecznej (zrewidowanej), art. 22, 36 Konstytucji Ukrainy.

 Konwencja MOP nr 87 stanowi, że wszyscy pracownicy mają prawo do tworzenia lub wstępowania do wybranych przez siebie związków zawodowych, a Komitet MOP ds. Wolności Zrzeszania się wielokrotnie zwracał uwagę, że chociaż jedność związków zawodowych może być pożądana, to ustawowe ograniczenia liczby związków zawodowych naruszają prawo do wolności zrzeszania się.  Kolejna kwestia to zniesienie automatycznego poboru składek związkowych: Projekt ustawy zniósłby obecny obowiązek potrącania przez pracodawców składek z wynagrodzenia członków związku i przekazywania ich do właściwego związku.

W projekcie widać podważenie zasad trójstronnego dialogu społecznego: projekt ustawy pozbawiłby związki zawodowe możliwości składania wniosków do projektów ustaw przed ich złożeniem i rozpatrzeniem przez organy władzy wykonawczej oraz odebrałby im prawo do udziału w rozpatrywaniu ich wniosków przez organy władzy wykonawczej.

– Tego typu regulacje stanowią przeszkodę w budowaniu efektywnego dialogu trójstronnego – komentuje Tadeusz Majchrowicz – Można wyłącznie apelować do władz Ukrainy aby przypomniały sobie jakie są podstawowe założenia działania Międzynarodowej Organizacji Pracy. Przed Ukrainą stoją wyzwania, które dotyczą wszystkich państw europejskich dotyczące starzenia się siły roboczej, zmiany technologicznej czy klimatu i tylko w drodze dialogu społecznego można wypracować prawidłowe rozwiązania.

Zwracamy też uwagę na projekt  ustawy o zmianach niektórych aktów ustawodawczych Ukrainy w zakresie deregulacji stosunków pracy (nr 5388).

Proponowany "deregulacyjny" projekt ustawy bardzo rozszerza pole wykorzystania umów na czas określony. Proponuje się wyłączenie z obowiązującego Kodeksu Pracy klauzuli o zakazie zawierania umów na czas określony zamiast na czas nieokreślony. Proponuje się, aby umowa na czas określony mogła być zawierana na nie dłużej niż 5 lat. Ponadto, projekt ustawy wprowadza 14 przyczyn zawierania umów na czas określony. Jedną z nich jest "za porozumieniem stron". Taka dowolność potencjalnie doprowadzi do przekształcenia ukraińskiego systemu zatrudnienia w niestabilny i oparty przede wszystkim na umowach na czas określony/krótkoterminowych.

– Należy wyraźnie podkreślić, że tak daleko idąca deregulacja ukraińskiego prawa pracy nie tylko jest sprzeczna z wiążącymi Ukrainę zobowiązaniami międzynarodowymi ale także wcale nie jest skutecznym narzędziem przyciągania zagranicznych inwestycji. Pracownicy na rynku pracy potrzebują określonego poziomu bezpieczeństwa socjalnego, aby móc się rozwijać i w pełni angażować w proces pracy. Cześć projektów znajdujących się obecnie w ukraińskim parlamencie to najprostsza droga do destabilizacji tamtejszego rynku pracy. NSZZ „Solidarność” wspierał i nadal będzie wspierał naszych braci z Ukrainy w dążeniu do niezależności od partii politycznych i pracodawców tak, jak ma to zagwarantowane nasz Związek – komentuje Tadeusz Majchrowicz, zastępca przewodniczącego KK NSZZ „Solidarność”, członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego