40. rocznica strajku powszechnego „S” Regionu Ziemia Sandomierska

NSZZ „Solidarność” Regionu Ziemia Sandomierska przez kilka miesięcy podejmowała rozmowy i negocjacje z ówczesnymi władzami wojewódzkimi, które nie przynosiły żadnych pozytywnych rozwiązań. Wobec braku kompetencji władz wojewódzkich i katastrofalnej sytuacji zaopatrzenia w żywność dla mieszkańców 15 października NSZZ „Solidarność” ogłosiła w całym Regionie gotowość strajkową. W jesieni 1981 roku załamywał się wprowadzony rok wcześniej system reglamentacji części podstawowych artykułów spożywczych, nazywany powszechnie „systemem kartkowym.”

 19 października załogi zakładów na terenie Regionu Ziemia Sandomierska NSZZ „Solidarność” przeprowadziły dwugodzinny strajk ostrzegawczy. 20 października w Zakładowym Domu Kultury Huty Stalowa Wola rozpoczęły się rozmowy Regionalnego Komitetu Strajkowego NSZZ „Solidarność” Ziemia Sandomierska a Komisją Rządową. Po godzinie rozmów okazało się, że strona rządowa nie ma żadnych kompetencji i upoważnień do negocjacji w sprawach przedstawionych przez Regionalny Komitet Strajkowy NSZZ „Solidarność”.   

Wobec braku pełnomocnictw komisji rządowej i zerwania rozmów 21 października strajk podjęły załogi MKS i Huty Szkła Okiennego Sandomierz, 22 października – WSK Gorzyce, ZM Dezamet Nowa Dęba, Fabryka Maszyn Janów Lubelski, Ponar Tarnobrzeg, Nimet Nisko, Transbud Stalowa Wola, ZPK Mostostal Rudnik.

23 października rozpoczął się strajk powszechny w całym Regionie Ziemia Sandomierska, kierowany przez Regionalny Komitet Strajkowy NSZZ „Solidarność.”  Powszechny strajk w Regionie prowadziły największe zakłady: Kombinat Przemysłowy Huta Stalowa Wola – jeden z największych i najbardziej nowoczesnych w Polsce, zatrudniający ponad 25 tysięcy pracowników i Kopalnie i Zakłady Przetwórcze Siarki „Siarkopol” Tarnobrzeg.

Strajk był protestem przeciwko arogancji i bezprawiu władz, łamaniu porozumień, bardzo złemu zaopatrzeniu w żywność, leki i artykuły przemysłowe w naszym regionie. Był to czas, kiedy obowiązywała sprzedaż podstawowych artykułów spożywczych na kartki. Wydział Handlu Wewnętrznego i Usług Urzędu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu informował 28 września: „ze względu na niski poziom dostaw mięsa i jego przetworów w miesiącach sierpień i wrzesień przedłuża się ważności kart zaopatrzenia w mięso i przetwory z tych miesięcy do końca października 1981 r.” 26 i 29 października Regionalny Komitet Strajkowy podjął kolejne rozmowy z kolejnymi przedstawicielami komisji rządowych, które nie przyniosły rozwiązania.

1 listopada w siedzibie RKS w Stalowej Woli przebywał profesor Romuald Kukułowicz z upoważnienia Księdza Prymasa Józefa Glempa. Prof. R. Kukułowicz powiedział w rozmowie z redaktorami Biuletynu Strajkowego: „Księdzu Prymasowi wszystkie sprawy świata pracy są bardzo bliskie i każda krzywda wyrządzona ludziom świata pracy jest bardzo dotkliwie przez niego odczuwana. Jestem przekonany, że zrobi wszystko i wszędzie, co będzie w Jego mocy, żeby konflikt został rozwiązany z maksymalną korzyścią dla obu stron. Chciałbym przypomnieć słowa Księdza Prymasa wypowiedziane podczas rozpoczęcia I Krajowego Zjazdu „Solidarności”, że podstawowym warunkiem rozwiązywania konfliktów społecznych jest właściwe rozumienie przez obie strony tego co się nazywa dobrem Narodu i Ojczyzny – i nie mam wątpliwości że Ksiądz Prymas swego stanowiska nie zmienił.”         

2 listopada przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” Lech Wałęsa spotkał się w Stalowej Woli z Regionalnym Komitetem Strajkowym i mieszkańcami miasta oraz strajkującą załogą Kopalni Machów. Regionalny Komitet Strajkowy przyjął uchwałę: „Trwający od 14 dni strajk powszechny w Regionie wykazał zdecydowanie i zwartość organizacyjną Związku. Mając świadomość swej siły i nieustępliwości, odpowiadamy na apel Prezydium Komisji Krajowej i osobisty wniosek Lecha Wałęsy w aktualnej sytuacji kraju. RKS postanawia: zawiesić akcję strajkową w regionie od II zmiany w dniu 2.11.1981 r. Jeżeli rozmowy z Komisją Rządową nie dadzą szybkich i pozytywnych rezultatów, strajk w regionie zostanie wznowiony i uzyska on z zapewnieniem Lecha Wałęsy pełną akceptację i poparcie Komisji Krajowej. Strajk nasz musi zakończyć się zwycięstwem. Jednocześnie z chwilą zawieszenia strajku obowiązuje w całym Regionie gotowość strajkowa.”

Późnym wieczorem 2 listopada w siedzibie Regionalnego Komitetu Strajkowego zaczęły się kolejne rozmowy z komisją rządową. Długie negocjacje RKS ze stroną rządową toczyły się w kolejnych dniach. Rano 11 listopada w Zakładowym Domu Kultury odbyło się spotkanie Regionalnego Komitetu Strajkowego z przewodniczącymi i zastępcami przewodniczących Komisji Zakładowych NSZZ „Solidarność” z całego Regionu. Przedstawiono wypracowane w czasie długich rozmów i negocjacji ze stroną rządową zapisy Protokołu Porozumienia. 11 listopada 1981 roku w południe Regionalny Komitet Strajkowy NSZZ „Solidarność” podpisał w Stalowej Woli porozumienie z komisją rządową. Protokół Porozumienia zawierał bardzo konkretne zapisy i ustalenia w zakresie: żywności i reglamentacji, budownictwa  ochrony środowiska i praworządności. Do Protokołu Porozumienia dołączono Ocenę zagrożenia środowiska województwie tarnobrzeskim przedstawioną przez Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność” Ziemia Sandomierska i Protokół Stanowisk w sprawie zapłaty za strajk. Do czasu wprowadzenia przez władze stanu wojennego nie zrealizowano żadnego z zapisów Porozumienia.