Klauzule społeczne są rozwiązaniem, które przewidziane jest zarówno w prawie polskim, jak i unijnym. Mają pomóc utrzymać się i wejść na rynek pracy osobom, którym życie nie przychodzi łatwo. Rzeczywistość pokazuje jednak, że ich stosowanie to fikcja.

Państwo ma pomagać czy zarabiać
Niedawno swój raport o stosowaniu klauzul społecznych opublikowała Najwyższa Izba Kontroli. „Działania szefa KPRM oraz Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych na rzecz upowszechnienia klauzul społecznych w zamówieniach publicznych administracji rządowej nie zwiększyły skali ich stosowania. Również samorządy w znikomym stopniu korzystają z tego rozwiązania” – czytamy w komunikacie NIK. I rzeczywiście, wystarczy przejrzeć dane.
Ze sprawozdania Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu zamówień publicznych w 2014 r. wynika, że klauzula zastrzeżeniowa (dotycząca zatrudniania osób niepełnosprawnych) pojawiła się w 183 ogłoszeniach, co stanowiło 0,13 proc. ogólnej liczby zamówień. W roku 2013 postępowań z takim zastrzeżeniem było 400 (0,23 proc.), w roku 2012 – 240 (0,14 proc.), a w roku 2011 – 325 (0,19 proc.). Najwięcej dotyczyło usług – 125 ogłoszeń, następnie dostaw – 34 ogłoszenia, oraz robót budowlanych – 24 ogłoszenia. To dramatycznie małe liczby.

Działania na papierze
– Umowy uwzględniające klauzule lub aspekty społeczne stanowiły niespełna 1 procent wszystkich umów zawartych przez skontrolowane jednostki administracji rządowej od początku 2013 r. do kwietnia 2016 r. – wskazuje Krzysztof Kwiatkowski, prezes Najwyższej Izby Kontroli.
Tymczasem ze względu na wagę klauzul społecznych przygotowano na lata 2013-2016 specjalne założenia (zapisane w Krajowym Planie Działań w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych na lata 2013-2016) z których wynikało, że osiągnięty zostanie poziom 10 proc. społecznych zamówień publicznych.

Błędy są, zmiany też
Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła przy stosowaniu klauzul nieprawidłowości i to zarówno przez administrację rządową, jak i samorządy. Dotyczyły one nierzetelnego przygotowania zamówień, braku należytego nadzoru nad realizacją umów w części dotyczącej klauzul społecznych oraz nieprzeprowadzania analiz racjonalności stosowania tychże klauzul ani ocen społecznych skutków, kosztów i korzyści wynikających z ich zastosowania.

Maciej Chudkiewicz

Cały artykuł w najnowszym numerze "TS" (22/2017), dostępnym także w wersji cyfrowej tutaj

#REKLAMA_POZIOMA#