Gra o postsowiecką Azję i polskie interesy. Ryszard Czarnecki. Obowiązki polskie.

Gra o postsowiecką Azję i polskie interesy. Ryszard Czarnecki. Obowiązki polskie.

Byłem najpierw w Uzbekistanie, a potem w Kazachstanie. W pierwszym przypadku oficjalnym powodem wizyty był mój udział w misji Parlamentu Europejskiego, która obserwowała wybory prezydenckie w tym najludniejszym (33 miliony) kraju Azji Centralnej. Niejako „przy okazji” odebrałem doktorat honoris causa University of Word Economy and Diplomacy – uczelni, która jest oczkiem w głowie władz w Taszkiencie. W Kazachstanie brałem udział w interparlamentarnej konferencji z okazji 30. rocznicy niepodległości tego państwa, w której skądinąd obok przedstawicieli krajów związanych z Kazachstanem więzami historyczno-kulturowo-cywilizacyjnymi, jak Turcja, Azerbejdżan i Uzbekistan uczestniczył również szef Komisji Dumy Państwowej, która zajmuje się współpracą z tzw. WNP (Wspólnotą Niepodległych Państw) oraz Rosjanami mieszkającymi za granicą – Leonid Kałasznikow. I znowu „przy okazji” odebrałem tytuł profesora honorowego przyznany mi przez uczelnię nr 1 tego kraju – Euroazjatycki Uniwersytet Państwowy mieszczący się w Nur-Sułtan czyli stolicy kraju. Skądinąd uczelnię tę odwiedził w czasie swojej pielgrzymki do Kazachstanu polski papież Jan Paweł II, co władze uniwersyteckie w tym muzułmańskim kraju podkreśliły specjalną tablicą w hallu wejściowym.

Interesuję się tym regionem od wielu lat – pierwszy raz byłem w nim przed blisko trzema dekadami. W Kazachstanie byłem 11 razy, w Mongolii – dwa razy (w tym raz jako szef delegacji PE), w Uzbekistanie – dwa razy, w Kirgistanie – trzy razy (w tym raz jako przewodniczący delegacji obserwatorów z ramienia PE tamtejszych wyborów), w Tadżykistanie i Turkmenistanie – po razie. To region, którego znaczenie ekonomicznie systematycznie rośnie, a  polityczne również bardzo wzrosło w ostatnich miesiącach po nieszczęsnym wycofaniu się Amerykanów z Afganistanu. Gdyby jednym zdaniem próbować podsumować grę geopolityczną, która toczy się w Azji postsowieckiej w ostatnich trzech dekadach po upadku ZSRS należałoby powiedzieć, że wpływy Rosji tu powoli, ale jednak maleją, choć pozostaje ona cały czas istotnym graczem za to wyraźnie rosną – jak na całym świecie, ale tu i w Afryce szczególnie – wpływy Chin, w górę idzie tez Turcja poszerzająca stopniowo swoje wpływy gospodarcze, co jest ułatwione faktem bliskości kulturowo-językowej – właśnie została powołana organizacja państw odwołujących się do historycznego tureckiego dziedzictwa, do której należą, obok Turcji również Kazachstan i Uzbekistan, a także Turkmenistan, Kirgistan i Azerbejdżan. Wpływy USA fluktuują na zasadzie „up and down”. Gdy chodzi o Unię Europejską to istotnym graczem są, co oczywiste, Niemcy, słabo reprezentowani są Brytyjczycy i Francuzi, w wyraźnie natomiast widać aktywność krajów bałtyckich, zwłaszcza Łotwy i w jakiejś mierze Litwy oraz Czech i po części Bułgarii. Wzrasta tu polski eksport, ale nie tylko: to właśnie uczelnia z naszego kraju jako pierwsza z Unii Europejskiej utworzyła filię uczelni europejskiej w Uzbekistanie (Collegium Humanum z Warszawy, w którym mam zaszczyt być przewodniczącym Konwentu).

Spada znajomość języka rosyjskiego, zwłaszcza wśród ludzi poniżej 40 roku życia. Starsi znają go jeszcze z czasów sowieckich. Oczywiście nie jest to w przypadku Moskwy gra o sumie zero-jedynkowej. Z jednej strony na przykład w Kazachstanie podjęto decyzję, ze to Rosjanie będą budować elektrownię atomową oraz ze właśnie Rosjanie mają zająć się informatyzacją urzędów państwowych i całą e-administracją, co wywołało nawet pewien niepokój w raczej „konstruktywnych” kazachskich elitach – a z drugiej saldo handlowe Turcji, nie licząc eksportu uzbrojenia, gdzie Kreml zachowuje pozycję państwa numer 1, przewyższyło już aktywa handlowe Rosji.  

Oczywiście to, co dzieje się w Azji Środkowej czyli w sześciu krajach ją współtworzących (Nur-sułtan, Taszkient, Biszkek – dawne Frunze, Ułanbator, Aszchabad, Duszanbe) jest częścią  światowej gry, która od czasu pandemii zaczęła zmieniać granice strefy wpływów poszczególnych globalnych „playmakerów”. Rosja – jak to kiedyś określał w prywatnych rozmowach ś. p. prezydent RP prof. Lech Kaczyński – gra zawsze, także w tym regionie, powyżej tego, co ma realnie w kartach . Akcje Zachodu poszły w dół: USA po oddaniu Afganistanu, a Unii Europejskiej po Brexicie. Za to Chiny za długi właśnie nieformalnie w praktyce „przejęły”  już Kirgistan.

Oczywiście jest to region zróżnicowany. Kazachstan – jedno z dziewięciu największych terytorialnie państw świata, najbogatszy kraj regionu (ropa!) jest zmuszony do większego niż dotąd współzawodnictwa z Uzbekistanem, który w ostatnich pięciu latach otworzył się na Zachód (duże inwestycje niemieckie i holenderskie, ale też Węgrzy kupili jeden z pięciu największych banków tego kraju). Tadżykistan ze względów kulturowo-językowych coraz bardziej staje się terenem wpływu Iranu. Mongolia – najbardziej demokratyczne państwo regionu – straciła w ostatnich latach swój modernizacyjny zapał. Polska musi tu być obecna. Wynika to z naszych interesów geopolitycznych i gospodarczych. Skądinąd Polacy współkierują administracją Kościoła Katolickiego na tym terenie, a także w jakiejś mierze są obecni w strukturach unijnej dyplomacji (np. w Uzbekistanie). Pamiętajmy o tezie Romana Dmowskiego, który mówił, że naród, który nie myśli o ekspansji – cofa się…

*tekst ukazał się na portalu idmn.pl (26.11.2021)


Oceń artykuł
Wczytuję ocenę...

 

POLECANE
Jeden z pierwszych Polaków deportowanych do Auschwitz na plakatach w Warszawie z ostatniej chwili
Jeden z pierwszych Polaków deportowanych do Auschwitz na plakatach w Warszawie

Jednym z symboli zagłady Polaków w KL Auschwitz jest pierwszy transport polskich więźniów politycznych, który deportowany został do tego obozu osiemdziesiąt trzy lata temu. Od 2006 r. decyzją Sejmu RP 14 czerwca obchodzony jest jako Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Zagłady.

Patryk Jaki: Doradzałbym naszej stronie więcej pokory z ostatniej chwili
Patryk Jaki: Doradzałbym naszej stronie więcej pokory

W rozmowie z red. Jackiem Prusinowskim na antenie Radia Plus europoseł Patryk Jaki apelował do "swojej strony" o docenienie przeciwnika, jakim jest obecna opozycja.

To wyłączna prerogatywa Prezydenta. Premier ostro reaguje na orzeczenie Sądu Najwyższego z ostatniej chwili
"To wyłączna prerogatywa Prezydenta". Premier ostro reaguje na orzeczenie Sądu Najwyższego

"Decyzja Sądu Najwyższego to kuriozalna próba zainstalowania w Polsce sędziokracji" – pisze na Twitterze premier Mateusz Morawiecki, odnosząc się do wtorkowej decyzji Sądu Najwyższego ws. ułaskawienia ministra Mariusza Kamińskiego.

Sąd nakazał wstrzymanie wydobycia w kopalni Turów. Jest stanowisko rządu z ostatniej chwili
Sąd nakazał wstrzymanie wydobycia w kopalni Turów. Jest stanowisko rządu

"Nie będzie zgody polskiego rządu na wstrzymanie wydobycia! Nie pozwolimy na utratę tysięcy miejsc pracy mieszkańców regionu" – informuje w mediach społecznościowych Minister Klimatu i Środowiska Anna Moskwa. To reakcja na skandaliczny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który swoim postanowieniem w praktyce nakazał wstrzymanie wydobycia w Kopalni Turów.

Andrzej Duda zapowiada złożenie projektu ustawy. Apeluję o niezwłoczne przyjęcie z ostatniej chwili
Andrzej Duda zapowiada złożenie projektu ustawy. "Apeluję o niezwłoczne przyjęcie"

Prezydent Andrzej Duda zapowiedział, że w środę złoży projekt ustawy, który określi ramy współpracy między prezydentem, rządem, Sejmem i Senatem w kontekście przewodniczenia przez Polskę pracom Rady UE, co będzie miało miejsce w pierwszej połowie 2025 r. Zaapelował o niezwłoczne przyjęcie ustawy.

Oni są na dnie. Książę Harry po przybyciu do Londynu nie przebiera w słowach z ostatniej chwili
"Oni są na dnie". Książę Harry po przybyciu do Londynu nie przebiera w słowach

Brytyjski książę Harry oskarżył we wtorek przed sądem prasę tabloidową o podżeganie do nienawiści oraz o to, że przez jej ingerowanie w jego życie prywatne miał poczucie, iż nie może już nikomu ufać, co odbijało się na wszystkich aspektach jego życia.

Zaskakujące spotkanie Dworczyka i Nitrasa. Przepraszam, że go nie pobiłem z ostatniej chwili
Zaskakujące spotkanie Dworczyka i Nitrasa. "Przepraszam, że go nie pobiłem"

Dziennikarz „Dziennika Gazety Prawnej” Tomasz Żółciak opublikował na Twitterze zaskakujące zdjęcie, na którym widać spotkanie Michała Dworczyka i Sławomira Nitrasa. Politycy ewidentnie są w dobrych humorach, uśmiechają się, a Nitras poklepuje Dworczyka po plecach.

Zełenski: Skutki wysadzenia tamy w Nowej Kachowce będą znane za tydzień z ostatniej chwili
Zełenski: Skutki wysadzenia tamy w Nowej Kachowce będą znane za tydzień

Skutki wysadzenia w powietrze przez rosyjskie wojska tamy na Dnieprze w Nowej Kachowce, na południu Ukrainy, będą znane za tydzień, kiedy zacznie obniżać się poziom wody - powiedział na spotkaniu z dziennikarzami we wtorek prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

Zniszczenie tamy w Nowej Kachowce. Pieskow zabiera głos z ostatniej chwili
Zniszczenie tamy w Nowej Kachowce. Pieskow zabiera głos

– Ukraina dokonała sabotażu w Kachowskiej Elektrowni Wodnej, co może mieć poważne konsekwencje dla mieszkańców regionu i środowiska – powiedział we wtorek rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow.

WSA wydał postanowienie o wstrzymaniu wydobycia w kopalni Turów z ostatniej chwili
WSA wydał postanowienie o wstrzymaniu wydobycia w kopalni Turów

Europoseł PiS Anna Zalewska informuje na Twitterze, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał decyzję o wstrzymaniu wydobycia w strategicznej dla polskiego bezpieczeństwa energetycznego kopalni w Turowie.

Emerytury
Stażowe