Dr Marek Oktaba: O praktycznych zastosowaniach katolickiej nauki społecznej

Zarówno sam kongres, jak i prowadzone przez nas działania edukacyjno- formacyjne mają za przedmiot refleksję nad tym, jak katolicką myśl społeczną, za którą ks. Popiełuszko oddał życie, dziś wprowadzać do praktyki naszych zakładów pracy, rodzin i społeczności. Tu chciałbym nieco więcej napisać o naszym PUNCS, jako unikalnej formie edukacji i formacji, bardzo przystępnej dla wszystkich osób, a szczególnie przydatnej członkom NSZZ „Solidarność”, jako że rozwijanie katolickiej nauki społecznej zawarte jest w samej preambule statutu związku. Inicjatorem PUNCS jest ekonomista prof. Zbigniew Krysiak.

Jestem szczęśliwy, że na Jasnej Górze mogłem wystąpić w tak szczególnym miejscu i czasie, bezpośrednio wchodząc w kontynuowanie pracy podjętej przez bł. ks. Jerzego. Za rok o tej samej porze też tu będziemy, na pewno w licznym gronie osób związanych z Instytutem Myśli Schumana. W trakcie tego kongresu uświadomiłem sobie, jak bardzo nasze działania są zbieżne z wszystkim tym, o co zabiegał ks. Popiełuszko. To właśnie on wdrażał katolicką naukę społeczną, znajdując dla niej wyrazy zrozumiałe dla robotników, stanowiących większość ruchu „Solidarności”. Dziś naszym zadaniem jest dokładnie to samo, aby treści z myśli chrześcijańsko-społecznej przestały być „nauką gabinetową”, lecz znalazły tuziny konkretnych zastosowań w życiu gospodarczym, społecznym, kulturalnym i politycznym.

Będę dbał o to, aby w trakcie zajęć niedługo rozpoczynającej się trzeciej edycji PUNCS nie zabrakło przypominania nauczania oraz działalności bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Nasze chrześcijaństwo to przede wszystkim wolność, prawda i męstwo, dla których warto nawet oddać życie. Taka katolicka nauka społeczna jest w stanie szerzyć Królestwo Boże. Równolegle warto przypominać tego, kto był biskupem dla ks. Jerzego, czyli bł. kardynała Stefana Wyszyńskiego. On uczył, że winniśmy tak wykonywać swoją pracę, by ona stawała się naszym współudziałdem w Bożym dziele stwarzania świata. Gdy tak będziemy pracować, uczynimy z Polski tygrysa gospodarczego.

Nasz PUNCS jest przyjazną od strony organizacyjnej formą ustawicznej edukacji dorosłych, bo nie działamy w oparciu o ustawę o szkolnictwie wyższym. PUNCS jest częścią szerokiego i ambitnego planu wdrażania zasad katolickiej nauki społecznej do praktyki życia gospodarczego, społecznego, kulturalnego i politycznego. Grupujemy tak teoretyków, a w tym znawców nauczania Kościoła, jak i praktyków, wypracowujących kierunki oraz sposoby przekształcania naszego otoczenia społecznego. Również i słuchacze PUNCS są współprojektantami działań społecznych, gdyż sami wymyślają tematy swych prac, przedstawianych podczas sesji egzaminacyjnej zamykającej kurs trwający dwa semestry. W gronie setki dotychczasowych słuchaczy są działacze NSZZ „Solidarność”, ale i przedsiębiorcy. Mamy inżynierów, nauczycieli, finansistów, lekarzy, samorządowców, ludzi kultury. Mamy pełen przekrój wiekowy od studentów do emerytów. Uruchomiliśmy ten kurs niedawno, to jest 6 lutego 2021, ale już teraz konsoliduje się środowisko specjalistów potrafiących inspirować się myślą chrześcijańską w rozwiazywaniu konkretnych problemów gospodarczo- społecznych. Są to specjaliści, a równocześnie ludzie o szerokim spojrzeniu, wspólnie łączący treści humanistyczne i techniczne.

Uruchamiana przez nas obecnie kolejna, trzecia już edycja zaczyna się od 15 października 2022 a kończy pod koniec czerwca 2023. Zajęcia prowadzone drogą elektroniczną w internecie będą się odbywały w co drugą sobotę w godzinach od 10:00 do 13:15. Celem zajęć jest zgłębienie myśli chrześcijańskiej i jej potencjału, aby wpływać na jakość modelu społecznego i wysoką efektywność gospodarczą, a także nauka wdrażania wartości, norm i zasad wynikających z katolickiej myśli społecznej do funkcjonowania różnych instytucji, organizacji i przedsiębiorstw.

PUNCS powinien być szczególnie atrakcyjny dla związku „Solidarność” Spore grono naszych obecnych słuchaczy aktywnie działa w strukturach związkowych. Zapraszamy tych, którzy chcą się przyczyniać do tworzenia strategii wykorzystywania związku na rzecz budowania innego typu relacji gospodarczych, niż to dotąd istnieje „w głowach” Polaków. Jedni wierzą iż sam tylko wolny rynek wszystko zbawi, zaś inni oczekują zbawienia ze strony omnipotentnego państwa. Nie o takim jednak zbawieniu nauczał Jan Paweł II. Aby zmieniać myślenie społeczne, warto prowadzić organiczną pracę u podstaw, a w tym to, nad czym zastanawiają się nasi słuchacze. Dobrym tematem pracy kursowej mógłby być plan zmiany kultury organizacyjnej konkretnego zakładu pracy, napisany przez związkowców „Solidarności”.

PUNCS jest bezpłatny, choć od słuchaczy potrzebne będzie wniesienie darowizny w wysokości 500 zł, która będzie pokrywała koszty komunikacji, a w tym zakupu licencji na Ms Teams. Trzeba posiadać komputer i sprawnie funkcjonujące łącze. Więcej na temat PUNCS można się dowiedzieć ze strony internetowej https://puncs.pl gdzie można wypełnić elektroniczny formularz w celu zapisania się na zajęcia. 

Podczas pojedynczej sobotniej sesji prezentowane są dwa zagadnienia, dyskutowane z gronem słuchaczy. Grono naszych wykładowców jest widoczne na stronie https://puncs.pl/profile-osobowe/ Jednym z nich jest pan Alfred Bujara z „Solidarności”. Obok tego każdy zespół słuchaczy ma przydzielony własny kanał na komunikatorze, na którym odbywa własne spotkania o dowolnych porach dla siebie wygodnych. Część tych spotkań odbywa się z udziałem kadry PUNCS oraz zapraszanych ekspertów, i wówczas to przybiera postać seminariów. Organizujemy też prezentacje ze strony słuchaczy wobec całego grona ich koleżanek i kolegów, gdzie każdy może przedstawić komentarz lub dobrą radę. Obok tego mamy praktyki, gdzie słuchacze są zapraszani do konkretnych prac wolontaryjnych; chcemy, by po zakończeniu kursu byli oni przygotowani do roli animatorów myśli chrześcijańsko społecznej, aktywnie przekształcających swe otoczenie.

Wewnątrz PUNCS mamy kilka katedr naukowych, grupujących ekspertów dyskutujących o tej implementacji. Mamy też Radę Programową, z udziałem trzech arcybiskupów oraz grona znakomitych znawców problematyki społecznej, patrz https://puncs.pl/rada-programowa/. Mamy dwóch patronów: św. Jana Pawła II oraz Czcigodnego Sługę Bożego Roberta Schumana, w swoim czasie premiera Francji, który był jednym z polityków chrześcijańsko- demokratycznych odbudowujących Europę po katastrofie wojennej oraz wytyczających kierunki integracji kontynentu. Pisał on, że Europa to nie może być super-państwo, albo organizacja o przeroście biurokratycznym, w której silniejsi wymuszają posłuszeństwo na słabszych. Pisał „Demokracja będzie chrześcijańska albo nie będzie jej wcale. (…) Demokracja zawdzięcza swoje istnienie chrześcijaństwu. Narodziła się wówczas, gdy człowiek został wezwany do zrealizowania w swoim życiu doczesnym zasady godności osoby ludzkiej, w ramach wolności osobistej, poszanowania praw każdego i przez praktykowanie wobec wszystkich bratniej miłości”.

Chrześcijaństwo stawia na społeczeństwo samorządne, na poziomie lokalnym rozwiązujące większość własnych problemów, choć wspierane przez silne państwo, dbające o sprawną realizację dobra wspólnego. Jeden z wykładowców PUNCS, dr Stanisław Konarski ze Szkoły Głównej Handlowej mówi o gospodarce opartej na mądrości. Nie chodzi już tylko o wiedzę, ale właśnie o mądrość, dzięki której szef daje swemu podwładnemu jak największe pole do rozwijania własnej odpowiedzialności oraz innowacyjności. Inny wykładowca, prof. Tomasz Ochinowski z Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczy, że człowieczeństwo oznacza nie tylko chciwość, egoizm i agresję, lecz także empatię, zrozumienie i altruizm, a mądre zarządzanie to ograniczanie pierwszego i promowanie drugiego. Należy wydobywać potencjały człowieka, a nie traktować człowieka jako potencjał. Do tego potrzeba wyobraźni organizacyjnej, ale również i liderów, którzy będą zdolni do heroizmu. Jeszcze inny wykładowca PUNCS, były wiceminister finansów Paweł Cybulski przypomina, że przedsiębiorca to człowiek, który podejmuje decyzje i działa w trudnej do przewidzenia przyszłości. Niepewność towarzyszy każdemu ludzkiemu działaniu, ale trzeba być przedsiębiorczym. Tu chodzi o twórczość, a równocześnie o odwagę, a do tego o wielkoduszność, bo nieraz trzeba robić to, co na krótką metę nie zapewni zysku. Wspólne poszukiwania tak wykładowców i ekspertów, jak i słuchaczy PUNCS nakierowane są właśnie na budowę gospodarki opartej na mądrości.

Dr Marek Oktaba