Rodzina Ulmów. Miłosierni samarytanie z podkarpackiej wsi

„Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15, 13) – pod tym hasłem odbędą się 10 września w Markowej uroczystości beatyfikacyjne rodziny Ulmów, polskich katolików rozstrzelanych przez Niemców za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.
Rodzina Ulmów Rodzina Ulmów. Miłosierni samarytanie z podkarpackiej wsi
Rodzina Ulmów / fot. z arch. Mateusza Szpytmy

To pierwszy raz, kiedy do godności błogosławionych zostanie wyniesiona cała rodzina. To także pierwsza w historii Kościoła beatyfikacja dziecka nienarodzonego.

„Dobre, ciche, zwyczajne życie”

Rodzina Ulmów była w Markowej znana i lubiana. Byli ludźmi udzielającymi się społecznie, oczytanymi, ciekawymi świata, nowoczesnymi, a jednocześnie mocno osadzonymi w tradycji katolickiej. Do Józefa Ulmy, pasjonata fotografii posiadającego własnoręcznie skonstruowany aparat, ustawiały się kolejki do zdjęć. Ulma lubił ujęcia niepozowane, spontaniczne, na fotografiach widać radosnych, beztroskich mieszkańców wsi gromadzących się całymi rodzinami na wspólnych ogniskach czy biesiadach. Ulmowie byli katolikami żyjącymi na co dzień swoją wiarą i poważnie traktującymi zapisy Ewangelii. Zachował się należący do rodziny egzemplarz Pisma Świętego z zaznaczonym na czerwono tytułem przypowieści o miłosiernym Samarytaninie. Z zamieszkującymi Markową rodzinami żydowskimi Ulmowie żyli w dobrych relacjach – na tyle dobrych, że z chwilą zaostrzenia się niemieckich zbrodni popełnianych na Żydach ci zwrócili się do polskich sąsiadów z prośbą o pomoc. Ulmowie przyjęli ich pod swój dach, mimo że groziła za to kara śmierci dla całej rodziny.

„W samej Markowej w czasie II wojny światowej los skazanego przez Niemców na zagładę narodu tak poruszył serca mieszkańców, że ze 120 mieszkających tam Żydów wojnę przeżyło dwudziestu jeden. Oprócz Ulmów we wsi ratowali ich też Michał i Maria Barowie, Józef i Julia Barowie, Antoni i Dorota Szylarowie, Michał i Katarzyna Cwynarowie, Jan i Helena Cwynarowie, Michał i Wiktoria Drewniakowie, Jan i Weronika Przybylakowie oraz inni. Każda z dwudziestu jeden uratowanych osób przeżyła tylko dlatego, że ktoś naraził własne życie, aby udzielić jej pomocy. Józef i Wiktoria ukrywali Żydów. Na strychu swojego małego domu dali schronienie ośmiu osobom.

Prawdopodobnie już pod koniec 1942 roku, a więc niedługo po narodzinach Marysi, przyjęli pięciu mężczyzn z rodziny Goldmanów z Łańcuta (ojca i czterech synów) oraz zamężne córki Chaima i Estery Goldmanów z Markowej: Gołdę Grünfeld i Leę Didner wraz z jej małą córeczką. Przez piętnaście miesięcy w domu Ulmów mieszkało szesnaście osób. Donos złożony na posterunku żandarmerii niemieckiej w Łańcucie przerwał to trudne, konspiracyjne życie kilku rodzin” – pisze na łamach książki „Ulmowie. Sprawiedliwi i błogosławieni” Agnieszka Bugała.

Analizując duchową postawę bohaterskiej rodziny, wskazuje: „Kluczem do zrozumienia tego, co zrobili Wiktoria i Józef Ulmowie, nie jest ich męczeńska śmierć, bo z całą pewnością nie chcieli umierać. Nie jest też sam fakt ukrywania Żydów – choć jest to bezsprzeczne i heroicznej próby bohaterstwo. Kluczem jest ich codzienne, ciche, dobre, zwyczajne życie, które wydało owoc nadzwyczajnej gościnności w ekstremalnie niebezpiecznych warunkach i otwarcia na ludzi potrzebujących pomocy. Kiedy przerażeni i tropieni przez oprawców niemieckich Żydzi zapukali do ich drzwi, Ulmowie mieli już sześcioro dzieci. Marysia, urodzona we wrześniu 1942 roku, mogła mieć około dwóch – trzech miesięcy. Był koniec roku, zimno, i po trzech latach wojny coraz trudniej było wyżywić rodzinę. Pragmatycznie myślący człowiek uznałby, że Ulmowie mieli prawo odmówić. Nikt nie miałby do nich o to pretensji. Dlaczego nie odmówili? Czy byli po prostu lekkomyślni? Kto podejmuje takie ryzyko, gdy sam ma dzieci i powinien najpierw zadbać o własną rodzinę? Te pytania powracają i wybrzmiewają – nawet po latach. Zwłaszcza dziś, gdy wygodę, pewien poziom życia i własne bezpieczeństwo stawiamy na pierwszym miejscu. Często pomagamy, nawet chętnie, ale wtedy, gdy nam samym nic nie zagraża. Dzielimy się z innymi, ale tylko kiedy sami mamy wszystkiego pod dostatkiem. Dzielimy się tym, co nam zbywa. Co prawda my, chrześcijanie, czytamy w Ewangelii św. Mateusza: «kiedy ktoś chce [...] zabrać twoją suknię, oddaj mu i płaszcz» [por. Mt 5, 40], ale każdy z nas w sumieniu wie, jak trudno żyć w dosłownej i wiernej zgodzie z ewangelicznymi radami. Nawet gdy jej wersy żłobią nasze uszy i serca przez wiele lat. Ulmowie jednak nie odmówili. Trwała wojna, niebezpieczeństwo utraty życia z powodu tej decyzji było ogromne i realne. Mieli liczną rodzinę, mały, dość ciasny dom, skromny budżet i żadnych oszczędności na czarną godzinę, ale jednak nie odmówili. Ich decyzja była całkowicie spójna z tym, w jaki sposób dotychczas żyli. To była przede wszystkim decyzja ludzi, którzy karmią się Ewangelią. Dla Ulmów otwarcie drzwi było naturalną konsekwencją tego, kim byli, jakie wyznawali zasady, w Kogo wierzyli i Komu powierzali swoje sprawy. Ich zaczytane Pismo Święte, świadek rodzinnych radości, ale też łez, żali, słabości, niepokojów i niemocy, które z pewnością niejeden raz doszły do głosu przez 3189 wspólnych dni małżeńskiego życia, daje odpowiedź na wszystkie pytania, których nie możemy – a które chcielibyśmy – postawić Wiktorii i Józefowi”.

Prawo Boże ponad ludzkim

Do zbrodni na ukrywającej Żydów rodziny Ulmów doszło 24 marca 1944 roku nad ranem. „Tego dnia była ogromna mgła” – wspominali mieszkańcy wsi. Niemieccy żandarmi, najprawdopodobniej w wyniku donosu granatowego policjanta, zamordowali zarówno ukrywane przez Polaków rodziny żydowskie, jak i polskich gospodarzy – małżeństwo Wiktorię i Józefa Ulmów oraz ich sześcioro dzieci, z których najstarsze miało osiem lat. Najmłodszą ofiarą zbrodni stało się nienarodzone dziecko – w chwili egzekucji Wiktoria Ulma była w zaawansowanej ciąży. Tylko jeden ze sprawców mordu został osądzony i zmarł w polskim więzieniu, pozostali wymknęli się ziemskiej sprawiedliwości.

„Porucznika Eilertaa Diekena, dowódcy akcji zamordowania Ulmów, nie dosięgła sprawiedliwość, a jego rodzina jest przekonana o tym, że to był świetny człowiek, który w czasie II wojny światowej pomagał ludziom w Łańcucie. Na naszą prośbę o przysłanie jego zdjęcia [do Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej – przyp. red.] otrzymaliśmy portret Diekena w mundurze niemieckiej żandarmerii przekazany z radością przez jego córkę z dopiskiem, iż cieszy się ona, że jej ojciec będzie w tym Muzeum, bo na pewno bardzo wielu ludziom pomógł” – mówi w filmie „Chleba naszego powszedniego” wiceszef IPN dr Mateusz Szpytma.

W 2010 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Wiktorię i Józefa Ulmów Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Ich imię nadano także Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej otwartemu w Markowej w 2016 roku. Od 2018 roku dzień 24 marca jest obchodzony jako Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. Pod koniec 2022 roku papież Franciszek zatwierdził dekret o męczeństwie rodziny Ulmów.

„Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów na pewno jest wyjątkowy z tego względu, że kandydatem do beatyfikacji jest cała rodzina – małżonkowie i ich siedmioro dzieci, można powiedzieć, że siedmioro dzieci, ponieważ jedno dziecko było pod sercem Matki. To też jest takie ważne, że rodzina była silnie związana z Bogiem. Rodzina ta realizowała miłość Boga poprzez miłość bliźnich, była normalną rodziną, która żyła na naszym terenie i wykazała się głęboką wiarą, heroizmem oraz innymi dobrymi cechami, takimi jak otwartość, pomoc drugiemu człowiekowi czy rozwijanie swoich talentów oraz nauka. Postawa rodziny Ulmów jest heroiczna, ponieważ traktowali oni Boże prawo wyżej niż nieludzkie prawo panujące w tamtym okresie wojennym, prawo okupanta. Pomimo zakazu i świadomości, że pomoc potrzebującym Żydom zagraża ich życiu, postanowili im pomóc. Byli tego świadomi i mimo zagrożenia, chcieli pomóc tym ludziom. Niewielu posiada taką postawę heroizmu; oczywiście byli też tacy, którzy współczuli Żydom, oraz tacy, którzy zachowywali się obojętnie, ze względu na obawy o własne życie” – mówi w rozmowie z Robertem Zawadzkim Czesława Balawender, prezes parafialnego oddziału Akcji Katolickiej w Markowej.

„Akceptowanie codziennie drogi Ewangelii, pomimo że przynosi nam ona problemy, to jest świętość” («Gaudete et exsultate», s. 94). Stałe pragnienie sprawiedliwości, czyli wierności Chrystusowi i nakazom Jego Ewangelii, Ulmowie ostatecznie potwierdzili zgodą na wszystkie najgorsze konsekwencje, które z tej wierności wynikały. Takiego wyboru dokonali wówczas, kiedy prawdopodobnie w grudniu 1942 roku przyjęli do swego domu ośmioro uciekających przed zagładą Żydów. Uczynili to dobrowolnie, choć wiedzieli, że może ich za to spotkać śmierć. Najgłębszą motywacją ich czynu była chrześcijańska miłość płynąca z wiary. W ten sposób dobrowolnie weszli na długą, kilkunastomiesięczną drogę męczeństwa. Wyrażało się ono cierpieniem wynikającym z niezrozumienia ich decyzji ze strony najbliższych, z codziennego przeżywania niepewności i strachu o swój los, z podejmowania dodatkowych wysiłków związanych z utrzymaniem nie tylko własnej rodziny, ale także ukrywanych Żydów” – pisze na stronie ulmowie.pl ks. prof. Stanisław Haręzga.

Egzekucja na rodzinie Ulmów wywołała wielkie poruszenie w Markowej, mieszkańcy wsi wiele dziesiątek lat po wojnie wciąż mówili o tym wydarzeniu ze łzami w oczach. Mimo wstrząsu żadna z innych rodzin ukrywających Żydów w Markowej nie wydała ich Niemcom, ale zapewniła dach nad głową i żywność aż do końca wojny. Do czasów współczesnych przetrwał piec, w którym Wiktoria Ulma piekła chleb dla rodziny własnej i rodzin żydowskich. Tak mówili o nim późniejsi mieszkańcy domu: „W tym domu dane jest nam pielęgnować jeszcze ten piec, w którym dawniej wypiekano chleb dla rodziny i łamano się tym chlebem. Życie to przemijanie, ale to, co pozostaje, to dobro. Bo – jak to się mówi – miłości się nie mierzy, tylko się ją daje”.

Tekst pochodzi z 36 (1806) numeru „Tygodnika Solidarność”.

 


 

POLECANE
Zwycięstwa Trumpa i tragedia na Bliskim Wschodzie… z ostatniej chwili
Zwycięstwa Trumpa i tragedia na Bliskim Wschodzie…

Problem w tym, że ewentualnego szyickiego zamachowca, który zginie podczas akcji czeka wielka nagroda w niebie, czyli seksualna uczta z 72 dziewicami (Tirmidhi, 1663). A według świętych pism współżycie z jedną dziewicą może trwać aż 70,000 lat (!). Jak widać istotnie żyjemy w dwóch światach, dla nas chrześcijan największą nagrodą w życiu pozagrobowym jest bliskość z Bogiem, osiągnięcie doskonałej mądrości i oświecenia, a nie jakieś obiecane seksualne fantazje…

Paweł Łatuszka zaatakowany na UW. Zatrzymano sprawcę z ostatniej chwili
Paweł Łatuszka zaatakowany na UW. Zatrzymano sprawcę

W środę, podczas jubileuszu Studium Europy Wschodniej na Uniwersytecie Warszawskim, został zaatakowany Paweł Łatuszka.

Lempart nie ma bezpośrednich dowodów, ale sąd oddalił powództwo Ordo Iuris gorące
Lempart nie ma bezpośrednich dowodów, ale sąd oddalił powództwo Ordo Iuris

Wyrokiem z 1 lipca Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo Ordo Iuris przeciwko Marcie Lempart. Natomiast sąd nie uwzględnił wniosku aktywistki o obciążenie Instytutu grzywną za skierowanie pozwu, uznając, że roszczenie to jest całkowicie bezpodstawne.

Była gwiazda TVN zdradziła, że głosowała na Nawrockiego. To fighter z ostatniej chwili
Była gwiazda TVN zdradziła, że głosowała na Nawrockiego. "To fighter"

Były gwiazdor stacji TVN Filip Chajzer zaskoczył w środę swoich fanów i wyznał, że jest sympatykiem Karola Nawrockiego. "Tyle hejtu i szamba przyjąć na klatę przez 24/h trzeba umieć. To jest fighter" – podkreślił.

Polityka „Herzlich Willkommen” – sierota po Merkel i Tusku tylko u nas
Polityka „Herzlich Willkommen” – sierota po Merkel i Tusku

Polityka otwartych drzwi, czyli ideologiczny parawan, pod którym Europa zafundowała sobie kryzys migracyjny, pozostaje do dziś sierotą. Wszyscy wiemy, gdzie się narodziła – w Berlinie, w przemówieniach Angeli Merkel, która w 2015 roku rozpostarła ramiona, wypowiadając słynne Herzlich Willkommen.

Kłopoty członków Ruchu Obrony Granic. Jest reakcja prokuratury z ostatniej chwili
Kłopoty członków Ruchu Obrony Granic. Jest reakcja prokuratury

Prokuratura wszczęła postępowania wobec członków patroli obywatelskich za znieważenie i podszywanie się pod Straż Graniczną – poinformował minister sprawiedliwości i prokurator generalny Adam Bodnar.

Nielegalnych imigrantów umieszczono w domu dziecka w Biłgoraju z ostatniej chwili
Nielegalnych imigrantów umieszczono w domu dziecka w Biłgoraju

Dwóch nieletnich imigrantów, którzy nielegalnie przekroczyli granicę, trafiło do domu dziecka w Biłgoraju. Obaj zostali umieszczeni decyzją sądu.

Nie żyje Klaudia z Torunia zaatakowana przez Wenezuelczyka. Są wyniki sekcji zwłok z ostatniej chwili
Nie żyje Klaudia z Torunia zaatakowana przez Wenezuelczyka. Są wyniki sekcji zwłok

Udar mózgu według wstępnych wyników sekcji zwłok był przyczyną śmierci 24-letniej Klaudii K., która została napadnięta w nocy z 11 na 12 czerwca w Toruniu przez 19-letniego obcokrajowca. Informację przekazał w środę rzecznik toruńskiej Prokuratury Okręgowej Andrzej Kukawski.

Unia Europejska ma być wytrychem do broni jądrowej dla Niemiec tylko u nas
Unia Europejska ma być wytrychem do broni jądrowej dla Niemiec

Jens Spahn, przewodniczący frakcji CDU/CSU w Bundestagu, wywołał debatę, kwestionując dotychczasowe podejście Niemiec, które historycznie zrezygnowały z posiadania własnej broni jądrowej. Zarówno Republika Federalna Niemiec, jak i była NRD, zobowiązały się do tego w ramach Traktatu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) oraz umowy dwa-plus-cztery z 1990 roku, która umożliwiła zjednoczenie Niemiec.

Ocena rządu Donalda Tuska. Tak źle jeszcze nie było z ostatniej chwili
Ocena rządu Donalda Tuska. Tak źle jeszcze nie było

Poparcie dla rządu spadło do 32 proc., a przeciwnicy wzrośli do 47 proc. To najgorszy wynik gabinetu Donalda Tuska od objęcia władzy.

REKLAMA

Rodzina Ulmów. Miłosierni samarytanie z podkarpackiej wsi

„Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje za przyjaciół swoich” (J 15, 13) – pod tym hasłem odbędą się 10 września w Markowej uroczystości beatyfikacyjne rodziny Ulmów, polskich katolików rozstrzelanych przez Niemców za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.
Rodzina Ulmów Rodzina Ulmów. Miłosierni samarytanie z podkarpackiej wsi
Rodzina Ulmów / fot. z arch. Mateusza Szpytmy

To pierwszy raz, kiedy do godności błogosławionych zostanie wyniesiona cała rodzina. To także pierwsza w historii Kościoła beatyfikacja dziecka nienarodzonego.

„Dobre, ciche, zwyczajne życie”

Rodzina Ulmów była w Markowej znana i lubiana. Byli ludźmi udzielającymi się społecznie, oczytanymi, ciekawymi świata, nowoczesnymi, a jednocześnie mocno osadzonymi w tradycji katolickiej. Do Józefa Ulmy, pasjonata fotografii posiadającego własnoręcznie skonstruowany aparat, ustawiały się kolejki do zdjęć. Ulma lubił ujęcia niepozowane, spontaniczne, na fotografiach widać radosnych, beztroskich mieszkańców wsi gromadzących się całymi rodzinami na wspólnych ogniskach czy biesiadach. Ulmowie byli katolikami żyjącymi na co dzień swoją wiarą i poważnie traktującymi zapisy Ewangelii. Zachował się należący do rodziny egzemplarz Pisma Świętego z zaznaczonym na czerwono tytułem przypowieści o miłosiernym Samarytaninie. Z zamieszkującymi Markową rodzinami żydowskimi Ulmowie żyli w dobrych relacjach – na tyle dobrych, że z chwilą zaostrzenia się niemieckich zbrodni popełnianych na Żydach ci zwrócili się do polskich sąsiadów z prośbą o pomoc. Ulmowie przyjęli ich pod swój dach, mimo że groziła za to kara śmierci dla całej rodziny.

„W samej Markowej w czasie II wojny światowej los skazanego przez Niemców na zagładę narodu tak poruszył serca mieszkańców, że ze 120 mieszkających tam Żydów wojnę przeżyło dwudziestu jeden. Oprócz Ulmów we wsi ratowali ich też Michał i Maria Barowie, Józef i Julia Barowie, Antoni i Dorota Szylarowie, Michał i Katarzyna Cwynarowie, Jan i Helena Cwynarowie, Michał i Wiktoria Drewniakowie, Jan i Weronika Przybylakowie oraz inni. Każda z dwudziestu jeden uratowanych osób przeżyła tylko dlatego, że ktoś naraził własne życie, aby udzielić jej pomocy. Józef i Wiktoria ukrywali Żydów. Na strychu swojego małego domu dali schronienie ośmiu osobom.

Prawdopodobnie już pod koniec 1942 roku, a więc niedługo po narodzinach Marysi, przyjęli pięciu mężczyzn z rodziny Goldmanów z Łańcuta (ojca i czterech synów) oraz zamężne córki Chaima i Estery Goldmanów z Markowej: Gołdę Grünfeld i Leę Didner wraz z jej małą córeczką. Przez piętnaście miesięcy w domu Ulmów mieszkało szesnaście osób. Donos złożony na posterunku żandarmerii niemieckiej w Łańcucie przerwał to trudne, konspiracyjne życie kilku rodzin” – pisze na łamach książki „Ulmowie. Sprawiedliwi i błogosławieni” Agnieszka Bugała.

Analizując duchową postawę bohaterskiej rodziny, wskazuje: „Kluczem do zrozumienia tego, co zrobili Wiktoria i Józef Ulmowie, nie jest ich męczeńska śmierć, bo z całą pewnością nie chcieli umierać. Nie jest też sam fakt ukrywania Żydów – choć jest to bezsprzeczne i heroicznej próby bohaterstwo. Kluczem jest ich codzienne, ciche, dobre, zwyczajne życie, które wydało owoc nadzwyczajnej gościnności w ekstremalnie niebezpiecznych warunkach i otwarcia na ludzi potrzebujących pomocy. Kiedy przerażeni i tropieni przez oprawców niemieckich Żydzi zapukali do ich drzwi, Ulmowie mieli już sześcioro dzieci. Marysia, urodzona we wrześniu 1942 roku, mogła mieć około dwóch – trzech miesięcy. Był koniec roku, zimno, i po trzech latach wojny coraz trudniej było wyżywić rodzinę. Pragmatycznie myślący człowiek uznałby, że Ulmowie mieli prawo odmówić. Nikt nie miałby do nich o to pretensji. Dlaczego nie odmówili? Czy byli po prostu lekkomyślni? Kto podejmuje takie ryzyko, gdy sam ma dzieci i powinien najpierw zadbać o własną rodzinę? Te pytania powracają i wybrzmiewają – nawet po latach. Zwłaszcza dziś, gdy wygodę, pewien poziom życia i własne bezpieczeństwo stawiamy na pierwszym miejscu. Często pomagamy, nawet chętnie, ale wtedy, gdy nam samym nic nie zagraża. Dzielimy się z innymi, ale tylko kiedy sami mamy wszystkiego pod dostatkiem. Dzielimy się tym, co nam zbywa. Co prawda my, chrześcijanie, czytamy w Ewangelii św. Mateusza: «kiedy ktoś chce [...] zabrać twoją suknię, oddaj mu i płaszcz» [por. Mt 5, 40], ale każdy z nas w sumieniu wie, jak trudno żyć w dosłownej i wiernej zgodzie z ewangelicznymi radami. Nawet gdy jej wersy żłobią nasze uszy i serca przez wiele lat. Ulmowie jednak nie odmówili. Trwała wojna, niebezpieczeństwo utraty życia z powodu tej decyzji było ogromne i realne. Mieli liczną rodzinę, mały, dość ciasny dom, skromny budżet i żadnych oszczędności na czarną godzinę, ale jednak nie odmówili. Ich decyzja była całkowicie spójna z tym, w jaki sposób dotychczas żyli. To była przede wszystkim decyzja ludzi, którzy karmią się Ewangelią. Dla Ulmów otwarcie drzwi było naturalną konsekwencją tego, kim byli, jakie wyznawali zasady, w Kogo wierzyli i Komu powierzali swoje sprawy. Ich zaczytane Pismo Święte, świadek rodzinnych radości, ale też łez, żali, słabości, niepokojów i niemocy, które z pewnością niejeden raz doszły do głosu przez 3189 wspólnych dni małżeńskiego życia, daje odpowiedź na wszystkie pytania, których nie możemy – a które chcielibyśmy – postawić Wiktorii i Józefowi”.

Prawo Boże ponad ludzkim

Do zbrodni na ukrywającej Żydów rodziny Ulmów doszło 24 marca 1944 roku nad ranem. „Tego dnia była ogromna mgła” – wspominali mieszkańcy wsi. Niemieccy żandarmi, najprawdopodobniej w wyniku donosu granatowego policjanta, zamordowali zarówno ukrywane przez Polaków rodziny żydowskie, jak i polskich gospodarzy – małżeństwo Wiktorię i Józefa Ulmów oraz ich sześcioro dzieci, z których najstarsze miało osiem lat. Najmłodszą ofiarą zbrodni stało się nienarodzone dziecko – w chwili egzekucji Wiktoria Ulma była w zaawansowanej ciąży. Tylko jeden ze sprawców mordu został osądzony i zmarł w polskim więzieniu, pozostali wymknęli się ziemskiej sprawiedliwości.

„Porucznika Eilertaa Diekena, dowódcy akcji zamordowania Ulmów, nie dosięgła sprawiedliwość, a jego rodzina jest przekonana o tym, że to był świetny człowiek, który w czasie II wojny światowej pomagał ludziom w Łańcucie. Na naszą prośbę o przysłanie jego zdjęcia [do Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej – przyp. red.] otrzymaliśmy portret Diekena w mundurze niemieckiej żandarmerii przekazany z radością przez jego córkę z dopiskiem, iż cieszy się ona, że jej ojciec będzie w tym Muzeum, bo na pewno bardzo wielu ludziom pomógł” – mówi w filmie „Chleba naszego powszedniego” wiceszef IPN dr Mateusz Szpytma.

W 2010 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Wiktorię i Józefa Ulmów Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Ich imię nadano także Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej otwartemu w Markowej w 2016 roku. Od 2018 roku dzień 24 marca jest obchodzony jako Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów. Pod koniec 2022 roku papież Franciszek zatwierdził dekret o męczeństwie rodziny Ulmów.

„Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów na pewno jest wyjątkowy z tego względu, że kandydatem do beatyfikacji jest cała rodzina – małżonkowie i ich siedmioro dzieci, można powiedzieć, że siedmioro dzieci, ponieważ jedno dziecko było pod sercem Matki. To też jest takie ważne, że rodzina była silnie związana z Bogiem. Rodzina ta realizowała miłość Boga poprzez miłość bliźnich, była normalną rodziną, która żyła na naszym terenie i wykazała się głęboką wiarą, heroizmem oraz innymi dobrymi cechami, takimi jak otwartość, pomoc drugiemu człowiekowi czy rozwijanie swoich talentów oraz nauka. Postawa rodziny Ulmów jest heroiczna, ponieważ traktowali oni Boże prawo wyżej niż nieludzkie prawo panujące w tamtym okresie wojennym, prawo okupanta. Pomimo zakazu i świadomości, że pomoc potrzebującym Żydom zagraża ich życiu, postanowili im pomóc. Byli tego świadomi i mimo zagrożenia, chcieli pomóc tym ludziom. Niewielu posiada taką postawę heroizmu; oczywiście byli też tacy, którzy współczuli Żydom, oraz tacy, którzy zachowywali się obojętnie, ze względu na obawy o własne życie” – mówi w rozmowie z Robertem Zawadzkim Czesława Balawender, prezes parafialnego oddziału Akcji Katolickiej w Markowej.

„Akceptowanie codziennie drogi Ewangelii, pomimo że przynosi nam ona problemy, to jest świętość” («Gaudete et exsultate», s. 94). Stałe pragnienie sprawiedliwości, czyli wierności Chrystusowi i nakazom Jego Ewangelii, Ulmowie ostatecznie potwierdzili zgodą na wszystkie najgorsze konsekwencje, które z tej wierności wynikały. Takiego wyboru dokonali wówczas, kiedy prawdopodobnie w grudniu 1942 roku przyjęli do swego domu ośmioro uciekających przed zagładą Żydów. Uczynili to dobrowolnie, choć wiedzieli, że może ich za to spotkać śmierć. Najgłębszą motywacją ich czynu była chrześcijańska miłość płynąca z wiary. W ten sposób dobrowolnie weszli na długą, kilkunastomiesięczną drogę męczeństwa. Wyrażało się ono cierpieniem wynikającym z niezrozumienia ich decyzji ze strony najbliższych, z codziennego przeżywania niepewności i strachu o swój los, z podejmowania dodatkowych wysiłków związanych z utrzymaniem nie tylko własnej rodziny, ale także ukrywanych Żydów” – pisze na stronie ulmowie.pl ks. prof. Stanisław Haręzga.

Egzekucja na rodzinie Ulmów wywołała wielkie poruszenie w Markowej, mieszkańcy wsi wiele dziesiątek lat po wojnie wciąż mówili o tym wydarzeniu ze łzami w oczach. Mimo wstrząsu żadna z innych rodzin ukrywających Żydów w Markowej nie wydała ich Niemcom, ale zapewniła dach nad głową i żywność aż do końca wojny. Do czasów współczesnych przetrwał piec, w którym Wiktoria Ulma piekła chleb dla rodziny własnej i rodzin żydowskich. Tak mówili o nim późniejsi mieszkańcy domu: „W tym domu dane jest nam pielęgnować jeszcze ten piec, w którym dawniej wypiekano chleb dla rodziny i łamano się tym chlebem. Życie to przemijanie, ale to, co pozostaje, to dobro. Bo – jak to się mówi – miłości się nie mierzy, tylko się ją daje”.

Tekst pochodzi z 36 (1806) numeru „Tygodnika Solidarność”.

 



 

Polecane
Emerytury
Stażowe