Wyzwania i problemy młodych na rynku pracy. Międzynarodowe seminarium w gdańskiej Sali BHP

Organizatorami wydarzenia była Krajowa Sekcja Młodych NSZZ “Solidarność”, Europejska Konfederacja Związków Zawodowych (EKZZ) oraz partnerzy związkowi z Rumuni. 

W trakcie pięciu panelów dyskusyjnych, rozprawiano na temat wpływu zawirowań ekonomicznych – spowodowanych pandemią i pogłębionych przez wojnę na Ukrainie – na sytuacje młodych pracowników. Porównano także działania podejmowane przez władze krajowe i związki zawodowe w okresie wielkiego kryzysu finansowego z roku 2007 i kryzysu związanego z pandemią. 

Prelegenci oceni w tym kontekście zarówno działania podejmowane przez rząd, związki zawodowe, jak również przedstawili własne rekomendacje. Ponadto przeanalizowali dostępne narzędzia i programy pomocowe dla młodych pracowników, które mają doprowadzić do tworzenia bardziej jakościowych miejsc pracy na unijnym rynku. 

Młodzi na unijnym rynku pracy 

Jednym z poruszonych problemów była kwestia bezrobocia wśród młodych pracowników.

Wedle danych Eurostatu, w styczniu 2023 roku bezrobocie w UE wyniosło 6,1 proc. - to ponad 13,2 mln osób. Wśród osób młodych poniżej 25 roku życia było to niemal 2,8 mln osób (14,4 proc.). 

W 2022 roku na terenie Unii Europejskiej, najwyższe bezrobocie wśród młodych do 25 roku życia było w Hiszpanii i wyniosło ponad 32 proc. Kolejne miejsca zajęły Grecja (31 proc.), Włochy (23 proc.) i Szwecja (20 proc.) 

Z kolei najniższe bezrobocie wśród młodych pracowników było w Niemczech (5,8 proc.), Holandii (7,8 proc.), Norwegii (8,6 proc.) i Czechach (8,7 proc.) Jak na tym tle wypadł nasz kraj? W 2022 r. bez pracy w Polsce pozostawało 11,4 proc. młodych do 25 roku życia. 

“Młodzi w Europie mają wspólne problemy” 

Na początku spotkania, uczestników seminarium przywitał wiceprzewodniczący Solidarności, Tadeusz Majchrowicz, który w swoim przemówieniu przedstawił po krótce historię NSZZ “Solidarność” i historycznej Sali BHP, gdzie można zapoznać się m.in. z 21 postulatami “S” z sierpnia 1980 roku.  

Przewodniczący Majchrowicz mówił także o wspólnych problemach młodych na unijnym rynku pracy i życzył wszystkim uczestnikom seminarium owocnych dyskusji. 

– Wszelkie badania dowodzą, że młodzi są najbardziej narażeni na rynku pracy. Szczególnie teraz, gdy dotknęły nas zarówno skutki pandemii COVID-19, jak i wojny, która trwa za naszą wschodnią granicą. Jeżeli chodzi o Polskę, to mamy świetne rozwiązanie, które polega na tym, że młodzi do 26 roku życia nie płacą podatku dochodowego. To dobre rozwiązanie na start, ale wiemy, że nic nie jest dane raz na zawsze. Rządy się zmieniają i uprawnienia można utracić, tak jak było to w naszym kraju, gdy podniesiono wiek emerytalny do 67 lat. Teraz we Francji też trwają protesty, bo tamtejszy rząd podnosi wiek emerytalny z 62 do 64 lat – zwracał uwagę wiceszef “S”. 

– Młodzi w Europie mają wspólne problemy dotyczące mieszkalnictwa czy stabilności zatrudnienia. Dobrze wiemy, że redukcję zatrudnienia zaczyna się zawsze od młodych pracowników, a w wielu krajach UE młodzi otrzymuja umowy tylko na czas określony. Jestem przekonany ze te dwa dni które tu spędzicie dadzą wam dużo wiedzy nt. Sytuacji młodych pracowników na rynku pracy. I bardzo cieszę się, że będziecie dyskutować na te tematy i wymienicie się doświadczeniami – zakończył Tadeusz Majchrowicz. 

Następnym prelegentem była badaczka Inga Pavlovaite. Mówiła ona m.in. o wyzwaniach, które stoją przed młodymi pracownikami w Polsce i Rumuni. Wśród problemów wymieniała zatrudnianie młodych na umowach tymczasowych, niskie tempo wzrostu ich płac czy nierówności wynikające z miejsca zamieszczania (tereny wiejskie a miejskie). 

"Problemem pozostaje jakość zatrudnienia" 

Kolejnymi punktami seminarium były panele dyskusyjne.  

W pierwszym z nich, dotyczącym wpływu kryzysu ekonomicznego na młodych pracowników, wziął udział Mateusz Szymański, szef działu zagranicznego Komisji Krajowej NSZZ “Solidarność”. Tak jak każdy z uczestników dyskusji, podzielił się on swoim osobistym doświadczeniem z poprzedniego kryzysu ekonomicznego, a także porównał go z dzisiejszą sytuacją na rynku pracy. 

– Pamiętam, jak wchodziłem na rynek pracy w 2014 roku. Wtedy bardzo trudno było znaleźć jakąkolwiek prace, dlatego cieszyłem się, gdy dostałem zatrudnienie w pensjonacie, mimo, że była to praca “na czarno”. Dzisiaj sytuacja jest zupełnie inna. Gdyby porównać kryzys z lat 2007-2008 i dzisiejsze perturbacje ekonomiczne spowodowane pandemią, to zmieniło się przede wszystkim nastawienie władzy – mówił Mateusz Szymański. 

– Poprzedni kryzys pozostawił wiele ran społecznych, dlatego teraz gdy jedna trzecia młodych utraciła pracę w efekcie pandemii, rząd położył nacisk przede wszystkim na utrzymanie miejsc pracy i jak najszybsze odtworzenie tych, które zniknęły. Po pandemii wzrosła też wrażliwość chociażby na zasady BHP. Problemem pozostaje jednak jakość zatrudnienia, choć statycznie nie wygląda to tak źle jak dawniej. Jedna trzecia młodych do 30 roku życia jest zatrudniona na różnego rodzaju umowach cywilnoprawnych, które są niestabilne. To powodowało, że tak łatwo było po raz kolejny zwalniać młodych pracowników. Gdyby byli zatrudnieni na umowy o pracę, to koszty dla systemu nie byłyby tak duże – ocenił ekspert “S”.  

– Kolejną ważna sprawą są zmiany w edukacji. Tutaj moim zdaniem nie wyciągnęliśmy wniosków, bo niebawem do szkół ma zostać wprowadzony nowy przedmiot “biznes i zarzadzanie” W szkołach nie mówi się o tym, czym są związki zawodowe, inspekcja pracy, prawa pracownicze, jakie są instytucje rynku pracy. Luką jest także to, staże i praktyki po ukończeniu szkoły w ramach tzw. praktyki absolwenckiej, są tak naprawdę pustym instrumentem. One nic nie gwarantują i są skierowane tylko na potrzeby pracodawcy. Świadczy o tym fakt, że prawo określa maksymalne wynagrodzenie stażysty, ale już nie minimalne. To absurd – podkreślał Mateusz Szymański. 

Podnoszenie świadomości społecznej 

Następnego dnia odbywał się panel, w czasie którego dyskutowano na temat narzędzi pomagających w podnoszeniu świadomości społecznej w sferze praw pracowniczych. Jednym z jego prelegentów był Maciej Tyczyński, przewodniczący Krajowej Sekcji Młodych NSZZ „Solidarność”. 

– Jako młodzi z Solidarności działamy w wielu obszarach. Mamy swoje strony w mediach społecznościowych, bierzemy udział w konferencjach, organizujemy akcje charytatywne i regularnie spotykamy się, by wymieniać się poglądami i doświadczeniami. Organizujemy też cykle webinarów, spotkania z doradcami Prezydenta czy przedstawicielami inspekcji pracy. Bierzemy też udział w różnych marszach, obchodach i rocznicach ważnych dla historii naszego kraju oraz NSZZ “Solidarność”. Dzięki narzędziom takim jak wspomniane media społecznościowe, młodzi ludzie mogą dowiadywać się o naszej działalności i tym samym o problemach młodych pracowników. Staramy się także przekonywać przewodniczących naszych struktur Związkowych, by bardziej stawiali na młodych, połączyli z nami siły i współpracowali na rzecz praw pracowniczych, bo nasz wspólny cel – zaznaczył przewodniczący Tyczyński. 

– Solidarność jest wielką organizacją, która daje nam wiele możliwości. Jedną z nich jest to, że spotykają się z nami przedstawiciele rządu i Prezydenta. Aktywnie uczestniczymy w pracach prezydenckiej Rady ds. Młodzieży. Omawiamy tam problemy dotyczące rynku pracy, staży i stypendiów dla młodych, wykluczenia komunikacyjnego na terenach wiejskich, jak również rozmawiamy o cyberbezpieczeństwie czy problemach klimatycznych. Po spotkaniach piszemy rekomendacje dla Pana Prezydenta, które mają szansę stać się później częścią realnego ustawodawstwa – podkreślił przewodniczący Krajowej Sekcji Młodych NSZZ „S”. 

Innym narzędziem, wpływania na politykę rządu przez młodych - na które zwrócił uwagę Piotr Modzelewski, Zastępca Komendanta Głównego Ochotniczych Hufców Pracy - było powołanie Pełnomocnika Rządu do spraw polityki młodzieżowej.